Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 13 marca 2012 r., sygn. III CZP 75/11

Sąd Najwyższy w składzie: Prezes SN Tadeusz Ereciński (przewodniczący) SSN Jan Górowski SSN Antoni Górski SSN Irena Gromska-Szuster SSN Henryk Pietrzkowski SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz

na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 13 marca 2012 r., przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Jana Szewczyka oraz Rzecznika Ubezpieczonych Aleksandry Wiktorow, po rozstrzygnięciu zagadnienia prawnego przedstawionego przez Rzecznika Ubezpieczonych we wniosku z dnia 14 września 2011 r., RU/260/TML/11,

"Czy w świetle art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.) oraz art. 361 k.c., poniesiony na etapie postępowania przedsądowego koszt zastępstwa poszkodowanego przez pełnomocnika wobec zakładu ubezpieczeń podlega kompensacji w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych?"

podjął uchwałę:

Uzasadnione i konieczne koszty pomocy świadczonej przez osobę mającą niezbędne kwalifikacje zawodowe, poniesione przez poszkodowanego w postępowaniu przedsądowym prowadzonym przez ubezpieczyciela, mogą w okolicznościach konkretnej sprawy stanowić szkodę majątkową podlegającą naprawieniu w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.).

Uzasadnienie

Rzecznik Ubezpieczonych, na podstawie art. 60 § 1 w zw. z art. 60 § 2 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.), przedstawił do rozstrzygnięcia przytoczone zagadnienie prawne. Wyjaśnił, że zaobserwował rozbieżność stanowisk sądów orzekających o coraz częściej zgłaszanych przez osoby poszkodowane roszczeniach dotyczących zwrotu wydatków poniesionych na wynagrodzenie pełnomocnika zastępującego je w postępowaniu przedsądowym (tzw. likwidacyjnym), prowadzonym przez ubezpieczycieli oraz - w określonych wypadkach - przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny lub Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, w celu ustalenia zakresu odpowiedzialności gwarancyjnej tego zakładu z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Ubezpieczyciele zazwyczaj nie uwzględniają tych wydatków. Sądy powszechne zajmują w tej sprawie różne stanowiska. Najczęściej oddalają roszczenia o zwrot tego rodzaju kosztów, uznając je za poniesione dobrowolnie i z tego powodu niewchodzące w zakres szkody, lub za koszty niepozostające w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem powodującym szkodę, bądź wreszcie za koszty nieobjęte odpowiedzialnością ubezpieczeniową na mocy przepisów wyznaczających zakres ochrony wynikający z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Ten kierunek orzecznictwa odpowiada zapatrywaniom wyrażonym dotychczas przez Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 11 czerwca 2001 r. V CKN 266/00 (OSP 2002, nr 3, poz. 40) i z dnia 7 sierpnia 2003 r., IV CKN 387/01 (nie publ.).