Wyrok SN z dnia 11 maja 2005 r. sygn. III UK 29/05

Od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli począwszy od dnia 1 stycznia 1999 r., prawo do świadczeń w niej określonych ustaje, jeżeli odpadnie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa (art. 101 pkt 1 tej ustawy). Oznacza to, że dopuszczalne jest przeprowadzanie badania lekarskiego na wniosek lub z urzędu w celu ustalenia zmiany stopnia niezdolności do pracy, braku tej niezdolności lub jej ponownego powstania (art. 107 tej ustawy).

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski

Sędziowie SN: Andrzej Kijowski, Andrzej Wasilewski (sprawozdawca),

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 maja 2005 r. sprawy z wniosku Stanisława R. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w S. o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, na skutek kasacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w S. od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 listopada 2004 r. [...]

uchylił zaskarżony wyrok oraz zmienił poprzedzający go wyrok Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 29 czerwca 2004 r. [...] w ten sposób, że oddalił odwołanie wnioskodawcy od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w S. z dnia 10 lipca 2002 [...].

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 9 listopada 2004 r. [...] oddalił apelację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w S. od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 29 czerwca 2004 r. [...] zmieniającego decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w S. z dnia 10 lipca 2002 r. odmawiającą wnioskodawcy - Stanisławowi R. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i przywracającego mu prawo do stałej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2002 r. Organ rentowy w apelacji od powyższego wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach zarzucił naruszenie art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) poprzez niewłaściwą wykładnię i niewłaściwe zastosowanie tego przepisu, bowiem rozpoznane u wnioskodawcy schorzenia stanowią przeciwwskazanie do wykonywania ciężkiej pracy fizycznej, wymagającej dźwigania lub w pozycjach wymuszonych, co w przypadku wnioskodawcy nie znajduje potwierdzenia, ponieważ wykonywany przez niego zawód ogrodnika i zawód wyuczony technika ogrodnika, a także rodzaj wykonywanej pracy -jako specjalisty do spraw ogrodnictwa - mają charakter pracy umysłowej, a więc pracy lekkiej. Jednakże w wyniku rozpoznania apelacji, Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku stwierdził, że: po pierwsze - wnioskodawca, urodzony w dniu 28 marca 1952 r, na podstawie orzeczenia Okręgowej Komisji Inwalidztwa i Zatrudnienia w S.P. z dnia 26 listopada 1987 r. zaliczony został do III grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia, ze stwierdzeniem, że inwalidztwo to powstało przed dniem 15 sierpnia 1972 r.; po drugie - od dnia 12 sierpnia 1987 r. wnioskodawca był uprawniony do renty inwalidzkiej III grupy, a od dnia 1 kwietnia 1999 r. do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, przy czym świadczenie to wypłacano mu do dnia 31 maja 2002 r.; po trzecie - orzeczeniem z dnia 28 czerwca 2002 r. lekarz orzecznik stwierdził, że wnioskodawca - po przebytej w dniach od 21 czerwca do 14 lipca 2001 r. rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej -jest zdolny do pracy; co zresztą potwierdziła następnie również opinia biegłych lekarzy sądowych (kardiologa, neurologa, gastrologa i ortopedy); na tej podstawie organ rentowy ustalił, że rozpoznane schorzenia nie powodują u wnioskodawcy niezdolności do pracy i wydał decyzję z dnia 10 lipca 2002 r. odmawiającą wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy; po czwarte - w świetle poczynionych ustaleń Sąd Apelacyjny stwierdził, że: „wyniki badań lekarskich przeprowadzonych przez lekarza orzecznika po upływie ponad 27 lat, przez które trwało nieprzerwanie inwalidztwo III grupy, a od 1 kwietnia 1999 r. częściowa niezdolność do pracy, nie mogą stanowić podstawy do pozbawienia wnioskodawcy prawa do renty, mimo że w następstwie tych badań stwierdzono brak niezdolności. Obowiązujący do dnia 31 sierpnia 1997 r, a więc w dacie ostatniego badania wnioskodawcy przez komisję lekarską (22 listopada 1995 r.) przepis § 29 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy Płac i Spraw Socjalnych z dnia 5 sierpnia 1983 r. nie zezwalał na wyznaczanie terminów badań kontrolnych u osób, u których inwalidztwo trwa ponad 10 lat licząc od daty jego powstania. Rozporządzenie to zostało wydane na podstawie delegacji z art. 25 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Dyrektywa § 29 cyt. rozporządzenia niewyznaczania w określonych przypadkach badań kontrolnych miała rangę ustawową. Z ustawowego zakazu przeprowadzania tych badań wynikała niedopuszczalność kwestionowania przez organ rentowy w tych przypadkach dalszego występowania inwalidztwa ustalonej grupy (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1994 r, II URN 8/94, OSNAPiUS 1994 nr 1, poz. 13). W tej sytuacji, gdy wnioskodawca pobierał nieprzerwanie od 12 sierpnia 1987 r. do 31 maja 2002 r. rentę inwalidzką według III grupy, a następnie z tytułu częściowej niezdolności do pracy, skierowanie go przez organ rentowy na badanie przez lekarza orzecznika, naruszyło prawo. Taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 stycznia 2002 r, II UKN 747/00 (OSNP 2003 nr 21, poz. 522), stwierdzając, że nie jest dopuszczalne kwestionowanie przez organ rentowy niezdolności do pracy u osoby, która przed 1 września 1997 r. była nieprzerwanie od dziesięciu lat inwalidą i z tego tytułu pobierała rentę, a zmiana stanu prawnego od dnia 1 września 1997 r. nie daje podstaw do przeprowadzenia badań kontrolnych.