Wyrok SN z dnia 21 marca 2001 r. sygn. I PKN 320/00

1. Regulamin pracy wydany przez pracodawcę bez wymaganego uzgodnienia z zakładową organizacją związkową nie ma mocy wiążącej (art. 104² KP i art. 30 ust. 5 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.; obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.).

2. W razie nieprzedstawienia w terminie 30 dni wspólnie uzgodnionego stanowiska przez organizacje związkowe w kwestii zaproponowanego przez pracodawcę terminu prowadzenia negocjacji, może on ustalić regulamin pracy bez uzgodnienia z tymi organizacjami.

Przewodniczący SSN Józef lwulski

Sędziowie SN: Katarzyna Gonera, Walerian Sanetra (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2001 r. sprawy z powództwa Mariusza T. i innych przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Handlowo-Usługowemu „G." Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.G. w likwidacji o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach pracy, na skutek kasacji powodów od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdyni z dnia 5 października 1999 r. [...]

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał Sądowi Okręgowemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdyni sprawę do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

W imieniu grupy powodów (Mariusza T. i innych) wniesiona została kasacja od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z dnia 5 października 1999 r. [...], którym oddalona została ich apelacja od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Starogardzie Gdańskim z dnia 1 czerwca 1999 r.

Powodowie [...] wnieśli pozew przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Handlowo-Usługowemu „G." Sp. z o.o. w S.G. w likwidacji o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia warunków pracy i płacy. Według nich zmiana ich warunków pracy i płacy narusza obowiązujący regulamin pracy z dnia 1 sierpnia 1992 r. W ich ocenie wprowadzony jednostronnie przez pracodawcę od 15 lutego 1999 r. nowy regulamin pracy jest nieważny i nie może być podstawą zmiany ich warunków pracy i płacy. Sąd Pracy oddalił powództwo, kierując się następującymi motywami. Powodowie są hutnikami zatrudnionymi u strony pozwanej. W pozwanej Spółce obowiązywał od 1 sierpnia 1992 r. regulamin pracy, który stanowił, iż czas pracy hutników wynosi 6 godzin dziennie; taki też faktycznie był wymiar ich czasu pracy. W związku z pogorszeniem się wyników ekonomicznych firmy, zarząd strony pozwanej przygotował projekt nowego regulaminu pracy, przewidujący dla hutników 8 godzinny dzień pracy. Pismami z dnia 3 października 1997 r. i 3 listopada 1997 r. zarząd zasygnalizował jedynemu działającemu wówczas w zakładzie związkowi zawodowemu NSZZ „Solidarność" potrzebę wprowadzenia zmian organizacyjnych i nowego regulaminu pracy. Na zebraniu w dniu 27 listopada 1997 r. zarządu strony pozwanej z Komisją Zakładową NSZZ „Solidarność" związek zobowiązał się w terminie 2 tygodni od chwili otrzymania projektu nowego regulaminu przedstawić stanowisko „co do możliwości określenia czasu potrzebnego na uzgodnienie" jego treści. Projekt regulaminu został wręczony związkowi dnia 18 grudnia 1997 r. W dniu 6 stycznia 1998 r. wobec braku reakcji związku, zarząd strony pozwanej skierował do niego pismo z ponownym żądaniem podania propozycji terminu do negocjacji. W odpowiedzi na to w piśmie z dnia 13 stycznia 1998 r. Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność" stwierdziła, iż „nie jest w stanie określić terminu rozmów dotyczących wprowadzenia poprawek do regulaminu pracy". W maju 1997 r. u strony pozwanej powstał nowy związek zawodowy (NSZZ Pracowników G.). W dniu 6 października 1997 r. zarząd strony pozwanej skierował do obu związków zawodowych pismo, wraz z projektem regulaminu, iż oczekuje od nich zajęcia stanowiska w sprawie nowego regulaminu pracy do dnia 31 października 1998 r., a w przeciwnym wypadku będzie zmuszony do jego jednostronnego wprowadzenia. Dnia 26 października 1998 r. do zarządu zostało skierowane pismo pochodzące (podpisane) od wspólnej reprezentacji obu związków zawodowych w sprawie projektu nowego regulaminu pracy. W piśmie tym związki ustosunkowały się do niektórych propozycji pracodawcy (pkt 5 pisma) i jednocześnie stwierdziły, iż „nie jest możliwym ustalenie terminu na uzgodnienie nowego Regulaminu Pracy z uwagi na złożoność spraw". W listopadzie 1998 r. odbyło się kilka spotkań zarządu strony pozwanej ze związkami zawodowymi w sprawie treści nowego regulaminu pracy, które jednak nie przyniosły żadnych rezultatów. Dnia 15 stycznia 1999 r. zarząd strony pozwanej wystosował do obu działających w zakładzie związków zawodowych pismo, iż w dniu 29 stycznia 1999 r. przedstawi jednostronnie treść nowego regulaminu pracy. Ponadto w piśmie z 26 stycznia 1999 r. do NSZZ „Solidarność" wyraźnie zaznaczono, że do jednostronnego wprowadzenia regulaminu upoważnia zarząd odmowa podania terminu uzgodnienia jego treści. Nowy regulamin został ogłoszony przez wywieszenie na tablicy ogłoszeń u strony pozwanej (co jest zgodne z ustaloną w tym zakładzie praktyką) i po upływie 14 dni wszedł w życie. Dnia 17 marca 1999 r. w oparciu o nowy regulamin pracy przewidujący w przypadku powodów czas pracy w wymiarze 7 godzin i 45 minut, w miejsce dotychczasowych 6 godzin (w celu poprawy wyników ekonomicznych) pracodawca dokonał zmiany warunków pracy i płacy powodom. W ocenie Sądu Pracy zgodnie z art. 104 § 1 KP regulamin pracy powinien „w szczególności" określić „system i rozkład czasu pracy". Tak więc umieszczenie w regulaminie przepisów dotyczących norm dobowych czasu pracy (hutników-powodów) było dozwolone. Sąd ten uznał, iż został spełniony warunek określony w art. 30 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 21 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.), nie oznaczało to jednak, iż pracodawca nie miał prawa wprowadzić jednostronnie nowego regulaminu pracy. „Także po powstaniu drugiego związku zawodowego i powołaniu wspólnej reprezentacji związków w październiku 98 r. pracodawca wprowadził jednostronnie nowy Regulamin Pracy dopiero po rozwiązaniu wspólnej reprezentacji związkowej i po uprzednim uprzedzeniu związków zawodowych o takim zamiarze".