Uchwała SN z dnia 28 kwietnia 1994 r. sygn. I PZP 6/94

Przewodniczący: Prezes SN Jan Wasilewski

Sędziowie SN: Antoni Filcek, (współsprawozdawca), Teresa Flemming-Kulesza, Józef Iwulski, Krzysztof Kolasiński, Teresa Romer (sprawozdawca), Jadwiga Skibińska-Adamowicz

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Witolda Bryndy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 kwietnia 1994 r. wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące zagadnienie prawne:

„Czy pracownicy lekarzowi przysługuje dodatek wyrównawczy przewidziany w art. 179 § 2 k.p., jeżeli z powodu stanu ciąży nie może pełnić dyżurów leczniczo-zakładowych przypadających w godzinach nadliczbowych lub nocnych?”

podjął następującą uchwałę:

Pracownicy lekarzowi przysługuje dodatek wyrównawczy przewidziany w art. 179 § 2 k.p., jeżeli poprzednio pełniła dyżury zakładowe, za które otrzymywała dodatkowe wynagrodzenie, a ze względu na ciążę nie może ich pełnić.

Uzasadnienie

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się o podjęcie przez Sąd Najwyższy, w składzie powiększonym, uchwały wyjaśniającej zagadnienie prawne przytoczone w sentencji, budzące wątpliwości w praktyce. Wniosek swój oparł na art. 16 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (jednolity tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 109, poz. 471) oraz art. 16 ust. 2 w związku z art. 13 pkt 3 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym (jednolity tekst: Dz. U. z 1994 r., Nr 13, poz. 48).

W uzasadnieniu wniosku zwrócono uwagę, iż przy rozstrzyganiu przedstawionego zagadnienia można reprezentować dwa odmienne stanowiska. Każde z nich zależy od rodzaju wykładni art. 179 § 2 k.p. w zw. z § 1 tego artykułu.

W myśl powyższego przepisu pracownicy przeniesionej ze względu na stan ciąży do innej pracy przysługuje dodatek wyrównawczy, o ile przeniesienie powoduje obniżenie wynagrodzenia za pracę. Wykładnia gramatyczna prowadziłaby do wniosku, że dodatek wyrównawczy jest uwarunkowany powierzeniem pracownicy w ciąży innej rodzajowo i niżej płatnej pracy. Zastosowanie takiej wykładni uzasadniałoby udzielenie negatywnej odpowiedzi na przedstawione pytanie. Istota dyżurów leczniczo-zakładowych polega bowiem na pracy w godzinach nadliczbowych albo na pracy w porze nocnej. Wykonywanie takiej pracy jest zabronione kobiecie w ciąży (art. 178 § 1 k.p.). Ustawowy zakaz pełnienia dyżurów w godzinach nadliczbowych lub w porze nocnej nie stanowi jednak zmiany rodzaju pracy - pracownica nadal pozostaje lekarzem. Lekarka pozbawiona możliwości pełnienia dyżurów ze względu na ciążę, a w konsekwencji otrzymująca niższe wynagrodzenie, nie miałaby, przy zastosowaniu wykładni gramatycznej art. 179 k.p., prawa do dodatku wyrównawczego.