Wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2023 r., sygn. III OSK 2035/21

Szkolnictwo wyższe

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Przemysław Szustakiewicz Sędzia del. WSA Beata Jezielska po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 lipca 2019 r. sygn. akt II SA/Wa 2318/18 w sprawie ze skargi Wydziału [...] Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach na decyzję Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia 25 czerwca 2018 r. nr BCK-I-O/CK-dr-90/2017 w przedmiocie cofnięcia uprawnienia do nadawania stopnia naukowego w dziedzinie [...], w dyscyplinie [...] 1. oddala skargę kasacyjną, 2. oddala wniosek Wydziału [...] Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 11 lipca 2019 r. sygn. akt II SA/Wa 2318/18 wydanym w sprawie ze skargi Wydziału [...] Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach na decyzję Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z 25 czerwca 2018 r. nr BCK-I-O/CK-dr-90/2017 w przedmiocie cofnięcia uprawnienia do nadawania stopnia naukowego w dziedzinie nauk [...], w dyscyplinie [...], na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) dalej "p.p.s.a." uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję ją poprzedzającą z 28 listopada 2016 r. (pkt 1) oraz zasądził od Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów na rzecz Wydziału [...] Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach kwotę 697 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji wskazał, że będąca przedmiotem skargi decyzja Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów, zwanej dalej "Centralną Komisją", jak i decyzja wydana w I instancji, podlegają uchyleniu z uwagi na brak uzasadnienia wyboru zastosowanej wobec skarżącego sankcji. Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2017 r. poz. 1789 ze zm.) dalej zwanej "ustawą o stopniach naukowych" Centralna Komisja dokonuje okresowej oceny spełniania warunków do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego, wykonywania uprawnień przez jednostkę organizacyjną uprawnioną do nadawania stopni, a także zasadności uchwał, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 5 i art. 18a ust. 11 ustawy, w sprawie nadawania tych stopni. W przypadku oceny negatywnej organ może ograniczyć uprawnienie przez zobowiązanie jednostki organizacyjnej do przedstawiania Centralnej Komisji do zatwierdzenia każdej uchwały o nadaniu stopnia doktora lub doktora habilitowanego, zawiesić uprawnienie na czas określony, nie dłuższy niż trzy lata, albo cofnąć uprawnienie. Przepisy te określają katalog działań o charakterze represyjnym. Cofając uprawnienie organ wybrał najsurowszą z sankcji. Jednocześnie zaniechał on wyjaśnienia powodów zastosowania ww. rozstrzygnięcia. Sąd wskazał, że przy orzekaniu i wyborze sposobu postępowania organ winien wziąć pod uwagę wszelkie okoliczności w postaci stopnia, rodzaju, znaczenia i skutków stwierdzonych nieprawidłowości oraz skuteczności podejmowanych wcześniej przez organ działań "ostrzegawczych", zmierzających do poprawy poziomu działalności naukowej kontrolowanej jednostki, w szczególności, że wydana na powołanej podstawie prawnej decyzja należy do decyzji uznaniowych. W ocenie Sądu pierwszej instancji, jeśli dany cel można osiągnąć za pomocą mniej represyjnego środka, to brak jest podstaw do sięgania od razu po najsurowszy z możliwych środków. Sąd podkreślił, że w zaskarżonej decyzji brak jest jakichkolwiek ustaleń organu w zakresie wyjaśnienia, dlaczego organ uznał za konieczne sięgnięcie po tak radykalne środki działania tym zakresie. Brak jest także wyjaśnienia, czy organ podejmował inne działania przewidziane w art. 9 ust. 2 ustawy stopniach naukowych, a jeśli tak, to z jakim skutkiem.