Wyrok NSA z dnia 18 stycznia 2019 r., sygn. II FSK 216/17

Podatek od nieruchomości

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Andrzej Jagiełło (sprawozdawca), Sędzia NSA Krzysztof Winiarski, Sędzia WSA del. Agnieszka Krawczyk, Protokolant Joanna Legieć, po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2019 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A.W. i T.Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 27 września 2016 r. sygn. akt I SA/Łd 630/16 w sprawie ze skargi A.W. i T.Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 11 maja 2016 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia wymiaru podatku od nieruchomości za 2015 r. 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Łodzi, 2) zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Piotrkowie Trybunalskim na rzecz A.W. i T.Z. kwotę 650 (słownie: sześćset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

II FSK 216/17

Uzasadnienie

1.1 Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 września 2018 r., sygn. akt I SA/Łd 630/16, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi oddalił skargę A.W. i T.Z. (skarżący) na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 11 maja 2016 r. w przedmiocie ustalenia wymiaru podatku od nieruchomości za 2015 r. 1.2 Ze stanu sprawy przedstawionego przez Sąd pierwszej instancji wynika, że decyzją z dnia 30 grudnia 2015 r. Wójt Gminy R. ustalił skarżącym i D.W. podatek od nieruchomości na rok 2015 w kwocie 4.061 zł, przyjmując do opodatkowania nieruchomość położoną w miejscowości K. działka nr [...]. W toku prowadzonego postępowania ustalono, iż Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Piotrkowie Trybunalskim decyzją z dnia 29 maja 2015 r. uchyliło w całości decyzję Wójta Gminy R. z dnia 18 lutego 2015 r. w sprawie ustalenia wymiaru podatku od nieruchomości na rok 2015 i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia przez ten organ. Stosownie do zaleceń Kolegium przeprowadzono postępowanie dowodowe, zapewniające stronom czynny udział w postępowaniu. Dopuszczono dowód z oględzin spornej nieruchomości, przeprowadzonych w dniu 28 października 2015 r. w obecności stron i pełnomocników. Na tę okoliczność został sporządzony i podpisany protokół, do którego nie wniesiono uwag ani zastrzeżeń. W odwołaniu, wniesionym na skutek nieuwzględnienia przez organ podatkowy pierwszej instancji wniosku z dnia 17 grudnia 2015 r. o przeprowadzenie rozprawy, podatniczka wskazała, iż zarówno ona, jak i jej ojciec nie powinni być obciążeni podatkiem od nieruchomości. W kolejnym piśmie, również zatytułowanym odwołanie, z dnia 28 stycznia 2016 r., uzupełnionym pismem z dnia 29 stycznia 2016 r., skarżący wnieśli o: - uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, na podstawie art. 233 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.) - dalej O.p.; - zlecenie organowi pierwszej instancji przeprowadzenia dodatkowego postępowania, celem uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie, w tym w szczególności przeprowadzenia rozprawy, podczas której A.W. miałaby możliwość przedstawienia pełnego opisu stanu faktycznego sprawy oraz uwzględnienie na zasadzie art. 229 O.p. oświadczenia A.W., załączonego do odwołania, - zwrócenie się do Rady Gminy R. w trybie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 849 ze zm.) - dalej u.p.o.l. o wydanie uchwały w przedmiocie zwolnienia z podatku od nieruchomości spornych nieruchomości. Decyzji tej zarzucono rażącą obrazę przepisów postępowania, tj. art. 122 i art. 123 O.p. poprzez niepodjęcie wszystkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, polegające na nieprzeprowadzeniu zgłoszonych przez A.W. dowodów, a także rozprawy, pomimo złożenia wniosku w tym zakresie, rażące naruszenie zasad słuszności oraz współżycia społecznego poprzez uznanie, że A.W. winna zostać obciążona spornym podatkiem od nieruchomości, w sytuacji gdy za sprawą bezprawnych działań D.W. nie była od 2008 r. wpuszczana na teren nieruchomości, nie mogła sprawować zarządu nieruchomością, ani czerpać z tego tytułu jakichkolwiek korzyści przez co przysługujące jej prawo własności było w rzeczywistości jedynie iluzoryczne i pozorne. Decyzją z dnia 11 maja 2016 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. 1.3 W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skarżący zarzucili powyższej decyzji naruszenie art. 3 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 u.p.o.l. poprzez błędne określenie osoby zobowiązanej do zapłaty podatku, nadto wskazały również na naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 121, 122, 187 § 1 O.p. poprzez niepełne oraz wybiórcze rozpatrzenie dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy z pominięciem faktów istotnych dla sprawy w szczególności faktów przemawiających za tym, że D.W. działał od jesieni 2008 r. jako posiadacz samoistny jednostronnie czerpiąc korzyści, co ma decydujący wpływ na opodatkowanie stron podatkiem od nieruchomości w niniejszej sprawie, naruszenie art. 191 O.p. poprzez przekroczenie granic zasady swobodnej oceny dowodów poprzez brak oparcia ich oceny na przekonywujących podstawach i wyprowadzenie niepoprawnych wniosków na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, co spowodowało, iż w postępowaniu zakończonym zaskarżoną decyzją zasada swobodnej oceny dowodów przekształciła się w ocenę dowolną oraz art. 210 § 4 O.p. poprzez niewskazanie racjonalnych przyczyn, dla których w swoim rozstrzygnięciu organ nie wziął pod uwagę dowodów i argumentacji przedstawionych przez stronę skarżącą. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. 1.4 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi oddalił skargę. Wskazał, że zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 1 i 2 u.p.o.l. opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają grunty oraz budynki lub ich części. Podatnikami podatku od nieruchomości, stosownie do regulacji zawartej w art. 3 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy, są m.in. osoby fizyczne, będące właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych. Jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach (art. 3 ust. 4 omawianej ustawy). Sąd argumentował, że w rozpatrywanej sprawie A.W. i T.Z. kwestionują między innymi w odwołaniu zasadność podlegania opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Tymczasem, w ocenie Sądu, z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie, bezspornie wynika, iż T.Z. oraz D. W. i A.W. są właścicielami spornej nieruchomości. Powyższa okoliczność znajduje potwierdzenie w, załączonym do akt sprawy, wypisie z rejestru gruntów. Wypis ten ma walor dokumentu urzędowego, o którym mowa w art. 194 O.p., a zatem stanowi dowód tego, co zostało w nim stwierdzone. Z treści tego dokumentu wynika, że współwłaścicielami spornej działki nr [...] (sklasyfikowanej w części jako "Bi" o pow. 0,5880 ha) położonej w miejscowości K., obręb [...], są: T.Z. (udział 1/2) oraz w ramach małżeńskiej współwłasności ustawowej (udział 1/2) D.W. i A.W. Zatem zdaniem Sądu, na wyżej wskazanych osobach solidarnie ciąży obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości, co wynika z art. 3 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 u.p.i.o.l. W ocenie Sądu stosunki cywilno-prawne między współwłaścicielami od 2008 r. nie są przedmiotem niniejszego postępowania, gdyż nie podlegają one kompetencji organów podatkowych, a nadto nie mają znaczenia dla wyniku rozpatrywanego sporu. Wzajemne relacje współwłaścicieli oraz spory co do zakresu posiadania nieruchomości wspólnej pozostają więc bez znaczenia z punktu widzenia opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Konflikty pojawiające się w stosunkach między współwłaścicielami należą do materii prawa cywilnego i nie rodzą konsekwencji na gruncie podatku od nieruchomości, z uwagi na jednoznaczną treść art. 3 ust. 4 u.p.o.l. Sąd podkreślił też, że reguła przewidziana w art. 3 ust. 3 u.p.o.l. znajduje zastosowanie w przypadku, gdy podmiot, któremu nie przysługuje prawo własności faktycznie włada rzeczą jak właściciel. Nie odnosi się zatem w żaden sposób do właściciela bądź współwłaściciela jakim w niniejszej sprawie bezsprzecznie jest D.W. 2.1 W skardze kasacyjnej od tego wyroku skarżący, zaskarżając go w całości, zarzucili mu błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie art. 3 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 u.p.o.l., poprzez błędne określenie osoby zobowiązanej do zapłaty podatku wskutek błędnej interpretacji przepisu o posiadaczu samoistnym. Przy tak postawionym zarzucie skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. 2.2 Organ nie złożył odpowiedzi na skargę kasacyjną Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. 3.1 Skarga kasacyjna zawiera usprawiedliwione podstawy. Skarżący zarzucili Sądowi błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 3 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 u.p.o.l., poprzez błędne określenie osoby zobowiązanej do zapłaty podatku wskutek błędnej interpretacji przepisu o posiadaczu samoistnym. Zdaniem Sądu pierwszej instancji , reguła przewidziana w tym przepisie ( art. 3 ust. 3) znajduje bowiem zastosowanie w przypadku, gdy podmiot, któremu nie przysługuje prawo własności faktycznie włada rzeczą jak właściciel - reguła ta nie odnosi się w żaden sposób do właściciela/współwłaściciela. Tymczasem jak twierdzili skarżący, z regulacji tej wynika, że w sytuacji, gdy występują dwa podmioty - właściciel i posiadacz samoistny, podatnikiem jest posiadacz samoistny. Przepis ten, w ich ocenie, nie zawiera natomiast ograniczenia, że posiadacz samoistny nie może być jednocześnie jednym ze współwłaścicieli. Jednocześnie podkreślili, że Sąd pominął całkowicie analizę dotyczącą działania D.W. jako posiadacz samoistny, co ma - zdaniem skarżących - decydujące znaczenie dla prawidłowego ustalenia podatnika podatku od nieruchomości.