Wyrok NSA z dnia 20 kwietnia 2017 r., sygn. I OSK 2/15

Należy podkreślić, że postępowanie przed sądem administracyjnym jest postępowaniem sformalizowanym i różni się od postępowania przed organami administracyjnymi również w zakresie ustawowych zasad, rządzących postępowaniem.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Jolanta Rajewska Sędzia del. WSA Dorota Jadwiszczok Protokolant asystent sędziego Inesa Wyrębkowska po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2017 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej [...] S. A. w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 sierpnia 2014 r. sygn. akt I SA/Wa 3141/13 w sprawie ze skargi [...] S. A. w W. na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] października 2013 r. nr [...] w przedmiocie nabycia przez gminę prawa własności nieruchomości oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 5 sierpnia 2014 roku sygn. akt I OSK 2/15 oddalił skargę [...] Spółki Akcyjnej z siedzibą w Warszawie na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] października 2013 roku nr [...] w przedmiocie nabycia przez gminę prawa własności nieruchomości.

Wyrok został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] stycznia 2012 roku nr [...] stwierdził nabycie przez Gminę W. z dniem 27 maja 1990 roku z mocy prawa własności nieruchomości położonej w W., w obrębie K., oznaczonej jako działka nr [...], posiadającej księgę wieczystą o nr [...]. Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa decyzją z dnia [...] października 2013 roku nr [...] utrzymała tę decyzję w mocy. W uzasadnieniu decyzji stwierdzono, iż skarżącemu nie przysługiwał tytuł prawny do przedmiotowej nieruchomości w postaci użytkowania lub zarządu, który eliminowałby komunalizację przedmiotowego mienia z mocy prawa. W ocenie organu złożona przez [...] SA decyzja o ustaleniu opłat za użytkowanie nie może w postępowaniu komunalizacyjnym stanowić dowodu na posiadanie prawa zarządu przedmiotowej nieruchomości. A skoro [...] nie przysługiwał żaden tytuł prawny do przedmiotowej nieruchomości, to nieruchomość ta należała, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 roku - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 1990 roku, Nr 32, poz. 191 ze zm., dalej: przepisy wprowadzające), do terenowego organu administracji państwowej stopnia podstawowego i podlegała komunalizacji z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 roku. Zdaniem organu taki tytuł nie wynika też z przepisów konstytuujących przedsiębiorstwo państwowe PKP. Również żadne przepisy powojenne o Ziemiach Odzyskanych, nacjonalizacji, militaryzacji, włącznie z dekretem o majątkach opuszczonych i poniemieckich, a także o przejęciu przez Państwo Polskie mienia państwa Austro-Węgierskiego, a także przepisy rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 24 września 1926 roku o utworzeniu przedsiębiorstwa "Polskie Koleje Państwowe", z których wynika, iż wszelkie nieruchomości przeznaczone do użytku kolei stają się z chwilą ich nabycia przez przedsiębiorstwo PKP własnością Skarbu Państwa, przedsiębiorstwo zaś zatrzymuje je w swoim użytkowaniu i powierniczym zarządzie, formułujące z natury rzeczy ogólne zasady dotyczące dysponowania mieniem, nie mogły tworzyć po stronie [...] konkretnie sformułowanego w stosunku do geodezyjnie wyodrębnionej nieruchomości ograniczonego prawa rzeczowego w postaci prawa użytkowania, czy prawa zarządu. A tylko tak sformułowane prawo może wyłączać komunalizację z mocy prawa. Faktyczne jej objęcie i władanie nie tworzy formalnoprawnego zarządzania. Komisja podkreśliła, że odwołująca się spółka nie powołała się na żadne inne źródła swojego ewentualnego prawa do przedmiotowego gruntu poza przejęciem mienia przez Państwo Polskie, władaniem i decyzją o ustaleniu opłat. Także obowiązująca w dniu wejścia w życie ustawy komunalizacyjnej ustawa z dnia 27 kwietnia 1989 roku o przedsiębiorstwie państwowym "Polskie Koleje Państwowe" sformułowała jedynie zasadę władania gruntami przez PKP. Z ogólnych zaś przepisów tej ustawy (art. 16) nie wynikały uprawnienia do konkretnie określonych działek o określonych powierzchniach i zapisach ewidencyjnych, a takie uszczegółowienie mogło się znaleźć tylko w odpowiednich decyzjach terenowych organów władzy państwowej wydawanych w przedmiocie użytkowania, czy zarządu. W ocenie Komisji wpisy hipoteczne oraz wpisy ewidencyjne "władający" oddają jedynie stan faktyczny, który nie jest oparty o podstawę prawną formalnie określającą prawo [...] do określonego gruntu. Wobec niewskazania przez odwołującą się spółkę konkretnego tytułu prawnorzeczowego, Komisja uznała za w pełni uzasadnioną komunalizację przedmiotowej nieruchomości orzeczoną przez organ I instancji. Na poparcie swojego stanowiska powołała m.in. wyrok NSA z dnia 14 września 2006 roku sygn. akt I OSK 1259/05, wyrok NSA z dnia 16 stycznia 2008 roku sygn. akt I OSK 1947/06, wyrok NSA z dnia 13 maja 2008 roku sygn. akt I OSK 760/07 oraz wyrok NSA z dnia 18 czerwca 2008 roku sygn. akt I OSK 942/07. Komisja podniosła też, że okoliczność, iż na nieruchomości funkcjonuje linia kolejowa sama z siebie nie tworzy innej jakości w kontekście art. 5 ust. 1 pkt 1 przepisów wprowadzających. Nie istnieje przepis prawa, który wyłączałby z komunalizacji nieruchomości, na których znajduje się infrastruktura kolejowa.