Wyrok NSA z dnia 3 marca 2017 r., sygn. I OSK 1235/15

Umorzenie postępowania

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Jaśkowska Sędziowie: Sędzia NSA Jolanta Sikorska Sędzia del. WSA Marian Wolanin (spr.) Protokolant: starszy inspektor sądowy Karolina Kubik po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2017 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej P. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 4 lutego 2015 r. sygn. akt IV SA/Po 1001/14 w sprawie ze skargi P. P. na decyzję Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] czerwca 2014 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie ustalenia odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 lutego 2015 r., sygn. akt IV SA/Po 1001/14, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargę P. P. na decyzję Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] czerwca 2014 r., Nr [...], w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie ustalenia odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości.

W uzasadnieniu wyroku wskazano, że wnioskiem z dnia [...] października 2013 r. P. P. zwrócił się do Prezydenta Miasta K. o wydanie decyzji ustalającej odszkodowanie za wywłaszczenie działek nr [...] i [...] (obręb [...]) o łącznej powierzchni 0,8034 ha, położonych w K. przy ul. [...], zapisanych w księdze wieczystej nr [...]. Do wniosku załączono kserokopię decyzji Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w K. z dnia [...] lipca 1972 r., Nr [...]. Jako podstawę wywłaszczenia powołano powyższą decyzję, którą zezwolono Zakładowi Energetycznemu w K. na budowę napowietrznej linii energetycznej 110 kV do stacji trans-rozdz. A-l w K. Linia energetyczna miała zostać przeprowadzona na nieruchomościach właścicieli lub użytkowników wymienionych w treści tego dokumentu, a osobom upoważnionym przez Zakład Energetyczny w K. służyło prawo dostępu do przewodów i urządzeń w celu wykonania czynności związanych z ich konserwacją. Linia ta miała przebiegać między innymi przez nieruchomość położoną w K. przy ul. [...]. Decyzją z dnia [...] lutego 2014 r., Nr [...][...], Prezydent Miasta K. umorzył postępowanie w sprawie ustalenia odszkodowania z wniosku P. P. wskazując, że z wykazu właścicieli i użytkowników gruntów dotyczącego przebiegu powołanej linii energetycznej wynika, że uprzednio właścicielką przedmiotowej nieruchomości była H. S. Kolejnym właścicielem przedmiotowej nieruchomości został Z. K. na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w K. z dnia [...] września 1985 r., sygn. akt [...], na mocy którego nabył z dniem [...] listopada 1971 r. z mocy prawa własność działek nr [...],[...] i [...]1. P. P. prawo własności działek nr [...] i [...] i nr [...] nabył od Z. K. w dniu [...] czerwca 1987 r. aktem notarialnym rep: [...]. W dniu wydania decyzji Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w K., tj. w dniu [...] lipca 1972 r., wnioskodawca nie był właścicielem nieruchomości przy ul. [...]. Decyzją Prezydenta Miasta K. z dnia [...].03.2002 r., Nr [...], działki nr [...]1 i [...]zostały podzielone. W wyniku podziału powstały działki nr [...]i [...] (z podziału działki nr [...]) oraz nr [...]i [...] (z podziału działki nr [...]). Działki nr [...]i nr [...]zostały wydzielone pod drogę, a następnie zbyte przez właściciela Miastu K., aktem notarialnym rep. [...] z dnia [...]października 2002 r., pod budowę Trasy B. Natomiast działki nr [...] i [...] stanowią obecnie własność wnioskodawcy. Decyzja Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w K. z dnia [...]lipca 1972 r. o zezwoleniu na budowę napowietrznej linii energetycznej 110 kV do stacji trans-rozdz. A-l w K., wydana została na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz.U. z 1961 r. Nr 18, poz. 94). Zdaniem wnioskodawcy, utrata prawa własności przedmiotowej nieruchomości nastąpiła w związku ze zdarzeniem powstałym w 1972 r., a objętym dyspozycją art. 35 ust. 1 powołanej ustawy. Organ pierwszej instancji stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie nie doszło do przejścia prawa własności działek nr [...] i [...] na rzecz Skarbu Państwa ani jednostki samorządu terytorialnego. Na podstawie decyzji Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w K. z dnia [...] lipca 1972 r., ówczesnemu właścicielowi nie zostało bowiem odebrane prawo własności nieruchomości położonej przy ul. [...]. Decyzją tą zezwolono Zakładowi Energetycznemu w K. jedynie na budowę napowietrznej linii energetycznej 110 kV do stacji trans-rozdz. A-l w K., która miała zostać przeprowadzona na nieruchomościach wymienionych w treści tego dokumentu. Ponieważ nie doszło do wywłaszczenia przedmiotowych działek, wnioskodawca, zgodnie z zapisami ewidencji gruntów i budynków oraz zgodnie z zapisami księgi wieczystej, jest obecnie ich właścicielem. Skoro nie doszło do wywłaszczenia działek, nie ma podstaw do ustalenia odszkodowania z tytułu ich wywłaszczenia. Organ podkreślił, że wnioskodawca, jako nabywca przedmiotowych działek w drodze umowy sprzedaży, nie był legitymowany do ubiegania się o odszkodowanie z tytułu ich wywłaszczenia do którego, w ocenie organu, nie doszło. Odszkodowanie przysługuje bowiem podmiotowi, który poniósł uszczerbek majątkowy. Ponieważ uszczerbek ten powstaje w majątku osoby, którą pozbawiono własności, w takiej sytuacji jedynie właściciel albo spadkobiercy byłego właściciela nieruchomości wywłaszczonej, jako dysponenci tego samego prawa majątkowego, byliby uprawnieni do ubiegania się o ustalenie odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości. Przejście uprawnienia do uzyskania odszkodowania z tytułu pozbawienia prawa własności nieruchomości, może być oceniane wyłącznie z punktu widzenia następstwa prawnego. W przypadku sukcesji uniwersalnej, tj. spadkobrania, na nabywcę przechodzi ogół praw i obowiązków zbywcy, w tym więc prawa do uzyskania odszkodowania za wywłaszczenie prawa własności nieruchomości. Prawo to nie wynika z faktu nabycia konkretnej nieruchomości, ale wstąpienia w ogół praw i obowiązków zbywcy. Przejście prawa własności na skutek zbycia nieruchomości w drodze umowy (np. sprzedaży, darowizny) stanowi sukcesję singularną, do której nie można stosować zasad sukcesji uniwersalnej, w zakresie przechodzenia na nabywcę wszelkich praw i obowiązków. Według organu pierwszej instancji, każdocześni właściciele nieruchomości, a zatem także osoby, które na podstawie tytułu szczególnego nabyły nieruchomość od wywłaszczonego właściciela, nie są uprawnionymi do wystąpienia z wnioskiem o przyznanie odszkodowania. Podmiotem posiadającym legitymację prawną do wystąpienia z roszczeniem o odszkodowanie jest tylko i wyłącznie "osoba wywłaszczona", w stosunku do której nastąpiło odjęcie prawa własności nieruchomości, a nie każdy późniejszy właściciel nieruchomości. Legitymowanym do wystąpienia z wnioskiem o przyznanie odszkodowania może być tylko osoba, będąca właścicielem nieruchomości w dacie wydania aktu, na mocy którego nieruchomość przejęta została na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Wnioskodawca nie był właścicielem przedmiotowej nieruchomości w chwili wydania decyzji Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w K., zatem nie jest legitymowany do wystąpienia z wnioskiem o ustalenie odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości.