Wyrok NSA z dnia 2 marca 2017 r., sygn. II FSK 282/15

Kary umowne i odszkodowania będące następstwem niewykonania umowy bądź odstąpienia od niej nie stanowią kosztów uzyskania przychodu właśnie ze względu na brak przesłanki działania w celu osiągnięcia przychodu (zabezpieczenia lub zachowania jego źródeł), określonej w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jan Rudowski, Sędzia NSA Grażyna Nasierowska, Sędzia WSA (del.) Maciej Kurasz (sprawozdawca), Protokolant Dorota Rembiejewska, po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej J. [...] S.A. z siedzibą w Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 2 października 2014 r. sygn. akt I SA/Gl 275/14 w sprawie ze skargi J. [...] S.A. z siedzibą w Z. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 8 listopada 2013 r. nr IBPBI/2/423-1051/13/AP, IBPBI/2/423-1052/13/AP w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od J. [...] S.A. z siedzibą w Z. na rzecz Szefa Krajowej Administracji Skarbowej kwotę 240 (słownie: dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 2 października 2014 r. sygn. akt I SA/Gl 275/14 po rozpoznaniu sprawy ze skargi J. [...] S.A. z siedzibą w Z. (dalej jako "Skarżąca", "Strona" lub "Spółka") na interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach działającego w imieniu Ministra Finansów (dalej jako "Minister Finansów") dotyczącą podatku dochodowego od osób prawnych - oddalił skargę.

2. Sąd administracyjny pierwszej instancji przyjął następujący stan sprawy: Spółka jest producentem koksu oraz wyrobów węglopochodnych. W dniu 17 października 2006 r. zawarła z Konsorcjum (zwanym dalej: "Wykonawcą"), którego liderem jest Z. Sp. z o.o. umowę o roboty budowlane. Przedmiotem umowy była budowa baterii koksowniczej wraz z obiektami przynależnymi na terenie Koksowni w R. ("Umowa"). Na podstawie Umowy Spółka była zobowiązana dostarczyć Wykonawcy dokumentację techniczną w terminach określonych w harmonogramie stanowiącym załącznik do Umowy. Zgodnie z punktem 3.1 Umowy Spółka zobowiązana była do przekazania Wykonawcy: dokumentacji technicznej nr 1, pozwolenia zintegrowanego, raportu o oddziaływaniu inwestycji na środowisko i dokumentacji technicznej nr 2 w określonym w załączniku nr 8 zakresie. Natomiast pkt 4.24 zdanie 2 Umowy stanowił, że Wykonawca jeżeli uzna za potrzebne wykonanie dodatkowej dokumentacji wykonawczej wykona ją na własny koszt. Jednocześnie pkt 13.2 Umowy przewidywał zapłatę odszkodowania za wyrządzoną szkodę do wysokości 10% wynagrodzenia netto w razie poniesienia szkody przez jedną ze stron za niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczenia. W toku realizacji prac Spółka przekazała część dokumentacji. Z uwagi na konieczność wprowadzenia zmian (w dokumentacji), które były związane m.in. z modyfikacjami lokalizacji poszczególnych obiektów zainicjowanymi przez Wykonawcę, Spółka opóźniła się w przekazaniu części dokumentacji na rzecz Wykonawcy (w szczególności dokumentacji technicznej nr 2). Opóźnienie w jej przekazaniu było spowodowane także zmianami w harmonogramie prac uzgadnianymi przez strony. Wykonawca uznał, że dokumentacja dostarczona przez Spółkę była niewystarczająca do wykonania przedmiotu Umowy - w szczególności nie zawierała dokumentacji maszyn. Spółka twierdziła natomiast, że na podstawie Umowy (załącznik nr 8) nie była zobowiązana do przekazania takiej dokumentacji. Między innymi na tym tle powstał spór między Spółką a Wykonawcą. Wykonawca żądał zapłaty kwoty ok. 24 milionów zł tytułem kary umownej za zwłokę w dostarczeniu dokumentacji technicznej nr 2. Spółka wskazywała, że opóźnienie nie było przez nią zawinione, a co do części dokumentacji, obowiązek jej sporządzenia spoczywał na Wykonawcy. W związku z faktem, że stronom nie udało się dojść do porozumienia w wyżej zasygnalizowanych kwestiach, na podstawie zapisu umownego oddały sprawę pod rozstrzygnięcie Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie, który w wyroku z 27 września 2012 r. uznał, że żądana kara umowna jest rażąco wygórowana i na podstawie art. 484 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.; dalej: "k.c.") zasądził od Spółki na rzecz Wykonawcy kwotę ok. 7 milionów zł wraz z odsetkami ustawowymi, tytułem kary umownej za nieprzekazanie dokumentacji w terminie od dnia 6 sierpnia 2009 r. Spółka dokonała zapłaty kary umownej wraz z odsetkami.