Wyrok NSA z dnia 14 stycznia 2014 r., sygn. II FSK 471/12

Przychodem dożywotnika jest wartość rynkowa nieruchomości.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Krzysztof Winiarski, Sędzia NSA Antoni Hanusz, Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz (sprawozdawca), Protokolant Marta Wyszkowska, po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2014 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Zielonej Górze od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 24 listopada 2011 r. sygn. akt I SA/Go 952/11 w sprawie ze skargi H. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Zielonej Górze z dnia 19 sierpnia 2011 r. nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2010 rok 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gorzowie Wielkopolskim, 2) zasądza od H. K. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Zielonej Górze kwotę 1800 (słownie: jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1.1. Wyrokiem z dnia 24 listopada 2011 r. sygn. akt I SA/Go 952/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie ze skargi H. K. uchylił decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Z. z dnia 19 sierpnia 2011 r., w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2010 r. z tytułu zawarcia umowy dożywocia.

1.2. W uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji wskazał, że decyzją z dnia 6 czerwca 2011 r. Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Z. określił Skarżącej zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych w kwocie 14.250,- zł wraz z odsetkami, odmawiając jednocześnie stwierdzenia nadpłaty powstałej w wyniku zapłaty podatku z tytułu zawarcia w dniu 25 października 2010 r. umowy dożywocia lokalu mieszkalnego pomiędzy Skarżącą a jej wnukiem. W uzasadnieniu organ wskazał, że każda czynność prawna, której przedmiotem jest odpłatne zbycie nieruchomości lub praw wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.; zwana dalej : "u.p.d.o.f.") stanowi źródło przychodów w rozumieniu tego przepisu, jeżeli zostanie dokonana przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej. Wyjaśnił też, że ustawodawca w art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. posłużył się pojęciem "odpłatne zbycie", nie zawężając czynności prawnych, w wyniku których dochodzi do przeniesienia własności nieruchomości, jedynie do umowy sprzedaży czy zamiany. Według organu uznać należy, że pod pojęciem odpłatnego zbycia rozumie się każdą czynność, w wyniku której dochodzi do przeniesienia prawa własności z dotychczasowego właściciela na nowy podmiot, w zamian za korzyść majątkową. Odwołując się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 93 z zm.; dalej zwana : "k.c.") regulujących umowę o dożywocie organ przyjął, że w świetle art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. zawarta umowa o dożywocie stanowi dla dożywotnika (zbywcy) źródło przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości a uzyskany w wyniku tej czynności prawnej przychód podlega rozpoznaniu na gruncie przepisów tej ustawy w sytuacji, gdy następuje przed upływem pięcioletniego terminu, liczonego od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie. Organ wskazał także, że zgodnie z art. 19 ust. 1 u.p.d.o.f. przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 tej ustawy, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Dodał, że jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód określa organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej. Podał też, że umowa o dożywocie nie określa kwotowo ceny, za jaką nieruchomość jest zbywana. Nabywca zobowiązuje się jedynie do świadczeń określonych w art. 908 k.c., przy czym ich wartość i okres , w którym mają być spełnione, w momencie zawierania umowy (uzyskania przychodu), nie są znane. Z tego względu przychód dożywotnika określa się w oparciu o wartość rynkową zbywanej nieruchomości lub prawa. W związku z powyższym organ wziął pod uwagę wartość nieruchomości z umowy dożywocia (150.000 zł), określił wartość udziału w nieruchomości podlegającego opodatkowaniu na 1/2 ( z uwagi na nabycie w tej części nieruchomości w drodze spadkobrania), wyliczając od tej kwoty (75.000 zł) 19% podatku, wynoszącego 14.250,- zł. Skarżąca wniosła odwołanie od tej decyzji wskazując, że umowa dożywocia w świetle art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. nie ma charakteru odpłatnego zbycia i nie stanowi źródła przychodu wymienionego w tym przepisie, podlegającego opodatkowaniu z tytułu zbycia nieruchomości przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie. Skarżąca domagała się uchylenia zaskarżonej decyzji Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Z. i stwierdzenia nadpłaty w wysokości 14.250,- zł.