CZY SĄD JEST ZWIĄZANY PRAWOMOCNĄ DECYZJĄ ZUS

Ryszard Sadlik

sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Sąd ubezpieczeń społecznych jest związany decyzją ZUS, od której strona ani nie wniosła odwołania w sposób przewidziany w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, ani nie podważyła jej skuteczności w inny przewidziany przez prawo sposób. Zaniechanie złożenia odwołania od decyzji ZUS może mieć zatem bardzo niekorzystne skutki dla ubezpieczonego.

Powszechnie przyjmuje się zasadę uwzględniania przez sądy skutków prawnych orzeczeń organów administracyjnych. Ma to swoje źródło w prawnym rozgraniczeniu drogi sądowej i drogi administracyjnej, czego wyrazem są art. 2 § 3 i art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz art. 16 i art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., a także określona w Konstytucji RP idea podziału władz (art. 10). Jeśli zatem przez organ administracyjny - w tym ZUS - została wydana decyzja dotycząca praw lub obowiązków danej osoby, to w razie jej niezaskarżenia sąd musi mieć na względzie przy rozstrzyganiu innych spraw dotyczących tej osoby wynikający z niej stan prawny. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 29 stycznia 2008 r. (I UK 173/07, OSNP 2009/5-6/78), stwierdzając, że sąd ubezpieczeń społecznych jest związany ostateczną decyzją, od której strona ani nie wniosła odwołania w trybie art. 477 k.p.c., ani nie podważyła jej skuteczności w inny prawem przewidziany sposób. Znajduje tu bowiem zastosowanie zasada domniemania prawidłowości aktów administracyjnych, zgodnie z którą wywołują one skutki prawne i wiążą inne organy państwowe, w tym sądy. Zwracał na to uwagę także Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18 listopada 1998 r. (III SA 1103/97, niepubl.). Ma to istotne znaczenie praktyczne, gdyż uniemożliwia osobie niezadowolonej z takiej decyzji późniejsze jej podważanie w ramach innego postępowania sądowego. Zaniedbanie więc zaskarżenia decyzji ZUS mającej znaczenie niejako prejudycjalne uniemożliwia następnie kwestionowanie wynikających z niej skutków prawnych w innym postępowaniu. Ilustruje to następująca sytuacja: pewna osoba została decyzją ZUS wyłączona z ubezpieczeń społecznych i nie odwołała się od tej decyzji, nie rozumiała bowiem, jakie ma ona znaczenie. Gdy następnie wystąpiła o wypłatę zasiłku chorobowego, ZUS wydał decyzję odmowną uzasadnioną tym, że osoba ta nie ma prawa do tego zasiłku. W razie złożenia przez tę osobę odwołania do sądu ubezpieczeń społecznych jej argumenty skierowane przeciwko decyzji dotyczącej wyłączenia z ubezpieczeń społecznych nie mogą być przez sąd uwzględnione, gdyż decyzja ZUS dotycząca wyłączenia z ubezpieczeń jest prawomocna i sąd musi uwzględniać wynikające z niej skutki.