ZAKAZ POGARSZANIA SYTUACJI PRACOWNIKÓW W UMOWACH O PRACĘ

Niedopuszczalne jest wprowadzanie do umów o pracę dodatkowych klauzul umownych zawierających rozwiązania mniej korzystne dla pracowników niż przepisy prawa pracy.

Zakaz ten określa wprost art. 18 § 1 k.p., w myśl którego postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy (np. mianowanie, powołanie, spółdzielcza umowa o pracę), nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Przy czym w razie zastosowania w umowach postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy prawa pracy postanowienia te stają się nieważne i zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy (§ 2 k.p.). A zatem art. 18 k.p. rozstrzyga wątpliwości powstające w przypadku sprzeczności między przepisami prawa pracy a postanowieniami umów o pracę lub innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy. Decydującym kryterium jest tu uprzywilejowanie pracownika. Postanowienia korzystniejsze dla pracownika niż przepisy prawa pracy są ważne, zaś mniej korzystne są nieważne i automatycznie zastępują je przepisy prawa pracy. Przy czym przez przepisy prawa pracy należy tu rozumieć nie tylko normy Kodeksu pracy, innych ustaw czy aktów wykonawczych do nich, ale także i przepisy wewnątrzzakładowe, takie jak układy zbiorowe pracy, regulaminy pracy czy inne porozumienia zbiorowe oparte na ustawie (art. 9 § 1 k.p.).

Klauzula upoważniająca pracodawcę i pracownika do rozwiązania stosunku pracy ze skutkiem natychmiastowym bez podawania przyczyny, na zasadzie porozumienia stron, jest nieważna - tak wskazywał Sąd Najwyższy w uchwale z 15 kwietnia 1994 r. (I PZP 14/ 94, OSNP nr 1994/3/40).