Szczególna ochrona stosunku pracy

Szczególna ochrona stosunku pracy może polegać na zakazie wypowiadania umów o pracę określonym kategoriom pracowników (ochrona szeroka) bądź na uzależnieniu dokonania takiego wypowiedzenia od zgody wskazanego przez ustawodawcę organu.

Ze szczególnej ochrony stosunku pracy skorzystać mogą osoby, które znalazły się w określonej sytuacji życiowej, a także pracownicy, którzy w zakładzie pracy pełnią określone funkcje społeczne.

• kobiety w ciąży,

• pracowników korzystających z urlopu macierzyńskiego i wychowawczego,

• pracowników w wieku emerytalnym i przedemerytalnym,

• osoby nieobecne w pracy z powodu choroby,

• pracowników przebywających na urlopach wypoczynkowych,

• pracowników wskazanych uchwałą zarządu członków zakładowej organizacji związkowej,

• żony żołnierzy (art. 126 ustawy z 21 listopada 1967 r. - DzU z 2002 r. nr 21, poz. 205 ze zm.),

• pracowników w okresie między powołaniem ich do czynnej służby wojskowej a jej odbyciem,

• społecznych inspektorów pracy w trakcie trwania mandatu i w rok po jego wygaśnięciu,

• posłów, radnych.

Szczególna ochrona stosunku pracy najszerzej przejawia się w zakazie wypowiadania i rozwiązywania umów z poszczególnymi pracownikami.

Wypowiedzenie dokonane w okresie ochronnym traktowane jest jako dokonane, przy czym jest dotknięte wadą prawną. Oznacza to, że pracownik może domagać się swoich uprawnień (uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, przywrócenia do pracy) przed sądem pracy. Ochrona ta dotyczy zarówno wypowiedzenia definitywnego, jak również wypowiedzenia zmieniającego. Zakaz wypowiadania trwających umów dotyczy różnych sytuacji. Zgodnie więc z art. 39 k. p. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 2 lata do nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdy okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z ukończeniem określonego wieku. W tym okresie z pracownikami będącymi w wieku ochronnym nie wolno rozwiązać stosunku pracy, chyba że nastąpiło ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 marca 2001 r. I PKN 447/00, OSNP 2002/24/593). Sytuacja taka dotyczy również pracowników, którzy na mocy przepisów szczególnych mają prawo do emerytury w obniżonym wieku (czyli 2 lata przed osiągnięciem wymaganego przepisami szczególnymi wieku).