Przedawnienie roszczeń w praktyce

Przedawnienie odsetek

Jeśli chodzi o świadczenia okresowe, to najlepszym ich przykładem są odsetki. Są one świadczeniem specyficznym, ponieważ ich wymagalność następuje każdego dnia i z każdym też dniem następuje przedawnienie "części" odsetek. Precyzyjnie ujął ten problem Sąd Najwyższy w uchwale z 5 kwietnia 1991 r. (sygn. akt III CZP 20/91, OSNC z 1991 r. nr 10-12, poz. 120), stwierdzając, że (...) roszczenie o odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego staje się wymagalne osobno w każdym dniu opóźnienia i w związku z tym przedawnia się osobno za każdy dzień opóźnienia (...). Praktyczny efekt takiego postawienia sprawy powoduje, że odsetki za trzy (lub np. dwa) lata wstecz zawsze będą mogły być dochodzone przed sądem. Odsetki przedawniają się w zasadzie w terminie 3-letnim. Jeśli jednak termin przedawnienia roszczenia głównego jest krótszy, to stosuje się go również do odsetek. Aby w pełni opisać wskazany problem i jego praktyczne zastosowanie, wróćmy na grunt art. 554 k.c. Zgodnie z jego brzmieniem roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem 2 lat. Na tle tego przepisu doszło do wielu rozbieżności m.in. co do terminu przedawnienia odsetek. Do 2003 r. panowała zgoda, że odsetki przedawniają się z upływem 3 lat, niezależnie od tego, w jakim terminie przedawnia się należność główna. Jako podstawę takiego twierdzenia podawano art. 118 k.c. Zgodnie z nim, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe (odsetki) oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - 3 lata. Przez długi czas uważano, że po dwóch latach przedawnia się roszczenie przedsiębiorcy o zapłatę należności głównej z umowy sprzedaży, natomiast roszczenie o odsetki od tej należności - dopiero po trzech latach. Obecnie obowiązuje jednak inny, bardziej racjonalny pogląd. W uchwale Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2005 r., sygn. akt III CZP 42/2004, Biuletyn SN z 2005 r. nr 1, poz. 11) stwierdzono, że: (...) ustanowiony w art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o odsetki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu w terminie określonym w art. 554 k.c. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się jednak najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego (...).