Amortyzacja podatkowa i bilansowa

Obecnie nie można już mówić o jednej amortyzacji - konieczne jest oddzielenie odpisów umorzeniowych dokonywanych dla potrzeb ustawy o rachunkowości od amortyzacji podatkowej. Wynika to z odrębnych celów prawa bilansowego i podatkowego.

Celem rachunkowości jest rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej jednostki oraz jej wyniku finansowego. Temu celowi służą odpisy amortyzacyjne dokonywane według zasad określonych w ustawie o rachunkowości i Międzynarodowych Standardach Rachunkowości, które powinny odzwierciedlać zużycie danego składnika majątku oraz przedstawiać jego ekonomiczną wartość.

Cele amortyzacji podatkowej nie są tak jednoznaczne. Zasadniczy cel jest podobny, czyli ustalenie zasad, na jakich dany środek trwały czy też wartość niematerialna i prawna może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Jednak ustawodawca tylko częściowo uzależnia ten okres od przewidywanego czasu eksploatacji. Przede wszystkim wynika to z faktu, że przepisy podatkowe muszą być bardziej precyzyjne, bo podstawowym celem prawa podatkowego jest zapewnienie odpowiednich wpływów do budżetu. Poza tym przepisy dotyczące amortyzacji są często elementem polityki podatkowej państwa, czyli spełniają funkcję ulg inwestycyjnych mających na celu pobudzenie rozwoju przedsiębiorstw poprzez zachęcenie ich do inwestycji, np. wprowadzona ostatnio możliwość bardzo szybkiego amortyzowania fabrycznie nowych środków trwałych. Także w przedsiębiorstwie ustalanie zasad amortyzacji jest elementem planowania podatkowego tej jednostki. Poprzez odpowiednie dobranie metod i stawek amortyzacyjnych jednostki mogą bowiem w pewnym zakresie „manipulować” swoją podstawą opodatkowania (i to w sposób zgodny z prawem).