Darowizna a VAT (cz. 2)

Przy kwalifikowaniu czynności pod kątem podlegania przez nie przepisom ustawy o VAT należy przede wszystkim mieć na uwadze art. 2, zawierający zamknięty katalog dotyczący przedmiotowego opodatkowania, jak również definicje określone w art. 4 ustawy. Niestety, często sama analiza przepisów nie jest wystarczająca i konieczne staje się odniesienie do doktryny prawa podatkowego oraz judykatury.

Do czynności, których kwalifikacja sprawia problemy, należy nieodpłatne przekazanie infrastruktury technicznej. Przy rozstrzygnięciu tego problemu pomocna będzie wykładnia Trybunału Konstytucyjnego (uchwała z 4 grudnia 1991 r., sygn. akt W 4/91), dotycząca przepisów art. 45 ust. 2 ustawy z 6 kwietnia 1984 r. o gospodarce energetycznej (Dz.U. Nr 116, poz. 507). Mimo zmiany prawa energetycznego zachowuje ona jednak aktualność, dotyczy bowiem sposobu traktowania zarówno samej czynności przekazania infrastruktury technicznej, jak i charakteru stanowiących jej przedmiot urządzeń. Zgodnie z tą wykładnią, status prawny przekazywanych nieodpłatnie urządzeń, w tym także rozliczenie kosztów związanych z ich budową, następować powinno na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Będzie tu miała zastosowanie określona w art. 47 § 2 i § 3 k.c. oraz art. 49 k.c. definicja części składowej. Częścią składową będzie zatem wszystko, czego nie można oddzielić od reszty bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Nie będą jednak stanowiły części składowych przedmioty, które zostały połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku. Konsekwencją takiego przekazania będzie trwałe połączenie przekazywanych urządzeń ze składnikami majątku odbiorcy, co spowoduje, że staną się ich częścią składową. Urządzenia służące do doprowadzenia lub odprowadzenia wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu. Właścicielem przekazanych urządzeń będzie więc - zgodnie z prawem cywilnym - ich odbiorca. Z uwagi na powołane przepisy prawa cywilnego, jak też uregulowania prawa budowlanego, przekazanie takie będzie konsekwencją zobowiązania do bezpłatnego świadczenia, które regulują inne przepisy niż dotyczące umowy darowizny. Przede wszystkim wyłączony będzie element dobrowolności świadczenia, który zawsze musi wystąpić w przypadku darowizny (pismo Izby Skarbowej we Wrocławiu z 28 lutego 1997 r., nr FT.-I-005/97). Nie będąc zatem darowizną ani czynnością wymienioną w art. 2, tj. w katalogu czynności podlegających przepisom ustawy o VAT, nieodpłatne przekazanie infrastruktury technicznej nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.