Ważne dla samorządów

ZMIANY W PRAWIE

Rewolucja w dochodach samorządu

25 października 2024 r. weszła w życie nowa ustawa o dochodach samorządu terytorialnego. Wprowadziła istotne zmiany, które – zgodnie z intencjami ustawodawcy – mają poprawić sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego.

Ustawa określa źródła dochodów JST, zasady ustalania i przekazywania im dochodów własnych, subwencji ogólnej oraz dotacji celowych z budżetu państwa oraz ustalania potrzeb finansowych.

Zgodnie z nowymi przepisami:

• dochody JST z tytułu PIT i CIT będą naliczane od dochodów podatników danego podatku z terenu danej jednostki;
• samorządy zyskały też udział w PIT od ewidencjonowanych przychodów podatników objętych ryczałtem;
• wysokość udziału w PIT ustalono na poziomie: dla gmin 7 proc., miast na prawach powiatu – 8,6 proc., powiatów – 2 proc., województw – 0,35 proc.;
• udział w CIT będzie wynosić: dla gmin – 1,6 proc., miast na prawach powiatu – 2,2 proc., powiatów – 1,7 proc., województw – 2,3 proc.;
• zlikwidowano tzw. janosikowe – korekta zamożności dokonywana będzie centralnie poprzez obniżenie kwoty zwiększonych dochodów z PIT i CIT;
• kwoty przekazywane z budżetu państwa dla gmin będą szacowane na podstawie potrzeb finansowych JST – w ich ramach będą określane potrzeby: wyrównawcze, oświatowe, rozwojowe, ekologiczne, uzupełniające.

Większość nowych przepisów obowiązuje od 25 października br., część regulacji wejdzie w życie w latach 2025 i 2026.

▶ Niewątpliwie znaczna część zmian to realizacja postulatów samorządów, m.in. w zakresie stabilizacji finansów. Przykładem jest korzystniejszy sposób przekazywania części wpływów z podatków. Będą wyliczane od dochodów, a do tej pory były przekazywane im od kwot podatku należnego, czyli po odliczeniu ulg i zwolnień. Oparcie finansowania jednostek samorządu terytorialnego na dochodach z lokalnych podatków PIT oraz CIT niewątpliwie wpłynie na uniezależnienie samorządowych finansów od zmian w systemie podatkowym. Dzięki temu JST nie będą musiały się obawiać negatywnych następstw dla swoich budżetów np. w przypadku podwyższania kwoty wolnej od podatku czy wprowadzenia ulg. Wydaje się, że dzięki takiemu systemowi gminy będą bardziej niż dotąd zmotywowane do wspierania rozwoju gospodarczego na swoim terenie, ponieważ ich dochody będą w większym stopniu niż w starym systemie uzależnione od dochodów przedsiębiorstw i mieszkańców.