Kij czy marchewka, czyli o modelu oceny pracy burmistrza lub wójta przez radę

W przepisach o wotum zaufania udzielanym organowi wykonawczemu przez organ stanowiący przyjęto mechanizm mający dyscyplinować włodarzy zamiast mechanizmu, który mógłby ich dodatkowo motywować

Mijająca kadencja organów samorządu terytorialnego była pierwszą, w której obowiązywały uchwalone w 2018 r. przepisy dotyczące raportu o stanie jednostki samorządu terytorialnego oraz o procedurze udzielania wotum zaufania organowi wykonawczemu.

Metoda kija

Przepisy zobowiązujące organy wykonawcze do corocznego przedstawiania raportów o stanie JST wprowadzono do wszystkich trzech ustrojowych ustaw samorządowych na mocy ustawy z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. poz. 130; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1349) – bez jakiejkolwiek szerszej debaty publicznej na ten temat. Raport ma być przedstawiany do końca maja. Obejmuje on podsumowanie działalności organu wykonawczego w roku poprzednim, w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał organu stanowiącego i budżetu obywatelskiego. O szczegółowej treści co do zasady decyduje sam organ wykonawczy, aczkolwiek organ uchwałodawczy może podjąć uchwałę – niebędącą aktem prawa miejscowego – w której określi szczegółowe wymogi dotyczące raportu. Przedłożenie raportu organowi stanowiącemu, wbrew pojawiającym się niekiedy interpretacjom, nie musi się odbywać podczas sesji.