Właściwość organów stanowiących i kontrolnych oraz ich komisji w zakresie przyjmowania i rozpatrywania skarg, wniosków i petycji

W ostatnim czasie do gmin wpływa coraz więcej skarg, wniosków i petycji. A może być jeszcze więcej - na skutek zmian zaproponowanych przez sejmową komisję ds. petycji. Posłowie w art. 253 par. 1, 2 i 5 kodeksu postępowania administracyjnego wyraz „obywatele” chcą bowiem zastąpić wyrazem „zainteresowani” (projekt nowelizacji k.p.a. z 23 kwietnia br., druk nr 689), co pozwoli przyjmować skargi i wnioski nie tylko od obywateli polskich, ale także cudzoziemców, a być może nawet od podmiotów niebędących osobami fizycznymi.

Wiele wątpliwości związanych z rozpatrywaniem skarg, wniosków oraz petycji zrodziło się na tle art. 18b ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), w którym ustawodawca zobowiązał radę gminy do powołania obligatoryjnej komisji skarg i wniosków. Przepis ten obowiązuje stosunkowo krótko - został dodany do ustawy w 2018 r. i ma zastosowanie do kadencji rad gmin wybranych trzy lata temu. Rozszerzył on zakres uprawnień kontrolnych rady gminy w odniesieniu do wójta oraz gminnych jednostek organizacyjnych. Zasadniczy problem z jego stosowaniem sprowadza się do tego, jaki jest podział zadań między komisją a organem stanowiącym i kontrolnym, czyli radą gminy.

Sprawy nie ułatwia także to, że przepisy normujące kwestie skarg, wniosków i petycji są rozrzucone w kilku aktach prawnych: kodeksie postępowania administracyjnego, ustawie o petycjach, rozporządzeniu w sprawie organizacji przyjmowania o rozpatrywania skarg i wniosków (dalej rozporządzenie), a na dodatek niektóre zasady działania komisji powinny wynikać także ze statutów poszczególnych gmin.