Pracodawca przed sądem pracy

Andrzej Marek

Wstęp

Sądy pracy i ubezpieczeń społecznych stanowią odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych, okręgowych lub apelacyjnych. Działają one w ramach sądownictwa powszechnego. Są to wprawdzie odrębne jednostki organizacyjne, ale funkcjonują jako wydziały w poszczególnych sądach.

Przepisy kodeksu postępowania cywilnego wyodrębniają sprawy z zakresu prawa pracy. Są to sprawy o:

w roszczenia ze stosunku pracy,

w roszczenia związane ze stosunkiem pracy (np. o świadczenia socjalne),

w ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy,

w roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy,

w odszkodowania dochodzone od zakładu pracy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Na mocy przepisów szczególnych sprawami z zakresu prawa pracy są również spory dotyczące odmowy wypłaty świadczenia pracowniczego ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i sprawy z powództwa związku zawodowego przeciwko pracodawcy o przekazanie środków na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub zwrot funduszowi środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami ustawy.

Nie wszystkie spory pracownicze podlegają rozpoznaniu przez sądy pracy. Nie podlegają bowiem w ogóle właściwości sądów pracy (ani rejonowych, ani okręgowych) spory dotyczące (art. 262 § 2 k.p.):

w ustanawiania nowych warunków pracy i płacy (chodzi o sytuacje, w których strony stosunku pracy prowadzą rokowania dotyczące np. nowych warunków płacowych określonych między dolną i górną granicą stawek przewidzianych w przepisach płacowych obowiązujących u danego pracodawcy),

w stosowania norm pracy,

w pomieszczeń w hotelach pracowniczych.

Sprawy te rozpoznawane są przez wydziały cywilne sądów.

Właściwość miejscowa

Właściwość miejscowa określa terytorialny zakres kompetencji sądów. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego w szczególny sposób określają właściwość miejscową sądów pracy. Jest to tzw. właściwość przemienna. Istota właściwości miejscowej przemiennej polega na możliwości wyboru sądu przez stronę powodową. Z uprawnienia tego może skorzystać zarówno będący powodem pracownik (były pracownik), jak i pracodawca dochodzący przeciwko pracownikowi roszczeń ze stosunku pracy (uchwała Sądu Najwyższego z 10 maja 1982 r., sygn. akt II PZP 12/82, OSNCP 1982/11-12/159).