Czym różni się umowa o pracę od umowy-zlecenia i umowy o dzieło?

Zamiast umów o pracę coraz częściej stosuje się umowy cywilnoprawne, w tym zwłaszcza umowę-zlecenie i o dzieło.

Umowa-zlecenie uregulowana jest w art. 734 do 751 k.c., które stosuje się także do umów o świadczenie usług, jeżeli nie są one uregulowane odrębnymi przepisami. Umowa-zlecenie jest umową starannego działania, co oznacza, że w wyniku jej wykonania nie musi powstać żaden konkretny efekt (dzieło). Zlecenie jest ponadto umową, która powinna być wykonywana osobiście przez zleceniobiorcę. Wprawdzie przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej, lecz może to uczynić tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.

W porównaniu do umowy o pracę, która tworzy stały stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem, zlecenie ma, co do zasady, charakter jednorazowy i dotyczy dokonania doraźnej czynności lub usługi. Wskazywał na to także Sąd Najwyższy w wyroku z 15 października 1999 r. (sygn. akt I PKN 307/99) stwierdzając, że umowa-zlecenie z reguły określa rodzaj wykonywanych czynności i w zasadzie nie może polegać na pozostawaniu w dyspozycji zlecającego i wykonywaniu stosownie do jego potrzeb czynności zlecanych na bieżąco.