Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy

Pracownik, który nie wykorzystał urlopu wypoczynkowego w naturze, ma prawo do otrzymania ekwiwalentu pieniężnego za dni niewykorzystanego urlopu.

Należy zaznaczyć, że prawo do urlopu wypoczynkowego przysługuje tylko pracownikowi, a więc osobie świadczącej pracę na podstawie stosunku pracy, bez względu na podstawę prawną jego nawiązania. Będzie on więc przysługiwał zarówno osobie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, wyboru, powołania, jak i mianowania. Natomiast nie będzie miała prawa do urlopu, a w konsekwencji i prawa do ekwiwalentu, osoba świadcząca pracę na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło, gdyż osoba ta nie jest pracownikiem.

Zgodnie z art. 171 § 1 i 2 kodeksu pracy pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu pieniężnego w trzech sytuacjach, a mianowicie, w razie niewykorzystania przysługującego mu urlopu wypoczynkowego w całości lub w części z powodu:

• rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy,

• powołania do zasadniczej, okresowej lub zawodowej służby wojskowej, do służby wojskowej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego albo do odbycia przeszkolenia wojskowego trwającego dłużej niż 3 miesiące,

• skierowania do pracy za granicą.

Wśród wymienionych powyżej przypadków największe znaczenie praktyczne ma konieczność wypłaty ekwiwalentu w razie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Dlatego też temu przypadkowi poświęcimy dalsze rozważania.

Należy podkreślić, że pracownik ma prawo do ekwiwalentu bez względu na sposób i przyczynę rozwiązania stosunku pracy. Nie ma więc znaczenia, czy do rozwiązania stosunku pracy doszło z przyczyn zawinionych przez pracownika, czy nie. Podobnie bez znaczenia jest, czy do rozwiązania doszło wskutek wypowiedzenia dokonanego przez pracownika czy też przez pracodawcę. Nie ma znaczenia także powód wygaśnięcia stosunku pracy (np. tymczasowe aresztowanie pracownika czy śmierć pracodawcy). We wszystkich tych przypadkach pracownik może żądać zapłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Jednakże pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu w przypadku, gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą. A zatem jedynie w przypadku, gdy po rozwiązaniu jednej umowy o pracę pracodawca zatrudnia następnie tego samego pracownika bezpośrednio na następny okres, wówczas może nie wypłacać mu ekwiwalentu za niewykorzystany dotychczas urlop, jeśli strony porozumiały się, że urlop ten zostanie wykorzystany w czasie trwania kolejnej umowy o pracę. Wynika to z nowego § 3 art. 171 k.p., dodanego ustawą z 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. Nr 135, poz. 1146).