Efektywna stawka opodatkowania

Wynik finansowy netto spółki stanowi - jak powszechnie wiadomo - jej wynik finansowy brutto, który został pomniejszony o podatek dochodowy od osób prawnych. Podatek ten obliczany jest jednak od innej podstawy aniżeli wynik finansowy brutto spółki.

Przepisy prawa bilansowego (zasady rachunkowości), według których obliczany jest wynik finansowy brutto spółki, różnią się od przepisów prawa podatkowego, które określają sposób ustalania podstawy opodatkowania dla celów podatku dochodowego od osób prawnych. Do podstawy opodatkowania wliczane są między innymi niektóre składniki przychodów i kosztów w innej wysokości, aniżeli przyjęta przy ustalaniu wyniku finansowego brutto. Jest to najczęściej spowodowane czasowymi, najczęściej wyrównującymi się na przestrzeni lat różnicami - na przykład innym momentem uznania niektórych przychodów za zrealizowane lub kosztów za poniesione dla celów bilansowych i podatkowych.

Występowanie wspomnianych powyżej różnic czasowych pomiędzy wynikiem finansowym brutto a podstawą opodatkowania powoduje, że zasada współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów dotyczy jedynie wyniku finansowego brutto, ale nie jest ona zachowana w przypadku obliczania wyniku finansowego netto spółki. Powoduje to utrudnienie przeprowadzania analizy obciążeń podatkowych spółki przez użytkowników sprawozdania finansowego i nie pozwala na określenie efektywnej stawki opodatkowania danej spółki.

W celu uniknięcia tego typu ograniczeń dla celów bilansowych ustalany jest od wyniku finansowego brutto (ale po wyeliminowaniu pozycji nieuznawanych w ogóle za przychód lub koszt podatkowy) podatek dochodowy obliczany według zasad przewidzianych w przepisach podatkowych. Wyliczony w ten sposób „księgowy” podatek dochodowy różni się oczywiście od podatku dochodowego wyliczonego od podstawy opodatkowania ustalonej zgodnie z przepisami podatkowymi. Różnice te nie wpływają „na razie” na podstawę opodatkowania i bieżące zobowiązanie podatkowe spółki, lecz reprezentują one „odroczone” na przyszłość efekty podatkowe (podatek odroczony), które zostaną uwzględnione w wyliczeniu podatkowym w następnych okresach sprawozdawczych.