Interpretacja indywidualna z dnia 29 listopada 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.750.2024.1.SR
Skutki podatkowe otrzymania kary umownej na podstawie ugody sądowej.
Interpretacja indywidualna
– stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
30 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego.
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
W dniu 21 czerwca 2022 r. wraz z małżonkiem zawarła Pani akt notarialny nr … na zakup nieruchomości przy ul. … w … z deweloperem … Sp. z o. o. Sp. k. Zgodnie z aktem notarialnym Deweloper zobowiązał się, że umowa przeniesienia własności lokalu zostanie zawarta w terminie do dnia 31 stycznia 2023 r. Zgodnie z aktem notarialnym opóźnienie w umowie przeniesienia własności lokalu z winy Dewelopera powoduje obowiązek zapłaty kary umownej w kwocie 6% w stosunku rocznym.
Od podpisania aktu notarialnego do końca 2022 r. regularnie otrzymywali Państwo od Dewelopera przeciągającą się informację na temat tego, kiedy rzeczywiście będą Państwo mogli odebrać klucze do Państwa mieszkania oraz podpisać umowę przeniesienia własności.
11 stycznia 2023 r. za pośrednictwem Państwa pełnomocnika … postanowili Państwo wystosować pismo – wezwanie do zapłaty kary umownej. Zgodnie z aktem notarialnym kara umowna miała wynieść 6% w skali rocznej od całkowitej kwoty zakupu 628 213,21 zł. W skali rocznej kwota kary umownej powinna wynieść 37 692,79 zł. Dzieląc tą kwotę przez 365, mogli Państwo precyzyjnie wskazać, że za każdy dzień opóźnienia będzie się Państwu należała kwota 103,27 zł. Kwota ta miała być regularnie powiększana o każdy dzień zwłoki począwszy od dnia 1 lutego 2023 r., tj. od pierwszego dnia wymagalności tej kary do dnia zapłaty wraz z odsetkami za opóźnienie określonymi w art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego liczonymi za każdy dzień opóźnienia.
Pomimo wysłanego pisma, postanowili Państwo wysłać ostateczne wezwanie w dniu 3 marca 2023 r. Niestety to nie pomogło i nie otrzymali Państwo należytej wpłaty, więc postanowili Państwo wnieść pozew o zapłatę w dniu 16 marca 2023 r. Pozew dotyczył konieczności uregulowania zaległości Dewelopera z tytułu opóźnienia za pierwsze 28 dni (1-28 lutego 2023 r.). Stosując powyższy wzór kwota wynosiła wtedy 2 891,56 zł.
W dniu 27 kwietnia 2023 r. Deweloper wystosował sprzeciw do nakazu zapłaty. W dniu 5 maja 2023 r. otrzymali Państwo pismo od Dewelopera z informacją, że w trakcie pomiaru mieszkania zgodnie z normą ISO 9836:1997 i umową deweloperską, rzeczywista powierzchnia mieszkania uległa zmianie i wynosi ona 62,18 m2 a nie 62,14 m2, która była wskazana w umowie deweloperskiej. Wiązało się to z koniecznością dopłaty kwoty rzędu 380 zł. W odpowiedzi wystosowali Państwo pismo przygotowawcze pełnomocnika powodów (odpowiedź na sprzeciw od nakazu zapłaty) w dniu 22 czerwca 2023 r.
Biorąc pod lupę informację dodatkową do sprawozdania finansowego spółki … za okres działalności (1 stycznia 2021 r. - 31 grudnia 2021 r.), które wyraźnie pokazało, że opóźnienia powstały na wskutek błędnych działań administracyjnych Dewelopera.
Deweloper nie wywiązał się z zawartej umowy i umowa przeniesienia własności lokalu została zawarta dopiero w dniu 27 lipca 2023 r. Po zawarciu umowy przeniesienia własności mieli Państwo już w pełni jasną sytuację dotyczącą należytej kwoty, którą Deweloper powinien zwrócić Państwu z tytułu niewywiązania się z ustalonych warunków. Opóźnienie wyniosło 176 dni, więc należyte odszkodowanie powinno wynieść wtedy 18 186,08 zł plus należne odsetki.
Za pośrednictwem Państwa pełnomocnika w terminie 30 sierpnia 2023 r. wystosowali Państwo kolejne pismo – zmiana powództwa, w którym rozszerzyli Państwo swoje roszczenia do wyżej wymienionej kwoty powiększonej o 380 zł zgodnie z dokumentem otrzymanym w dniu 5 maja 2023 r.
W dniu 26 października 2023 r. doszło do ugody z Deweloperem. Kwota uwzględniona w ugodzie była niższa niż należyta, która widniała w zmianie powództwa. I dodatkowo nie obejmowała należytych odsetek. Wypłacone odszkodowanie miało wynieść 18 000 zł.
Należyte środki otrzymali Państwo od Dewelopera w dniu 18 grudnia 2023 r. Po nowym roku otrzymali Państwo PIT-11 „podzielony na pół” po 9 000 zł na męża oraz na Panią. Konieczność wykazanie dodatkowego przychodu oczywiście Państwa nie zaskakuje. Zaskoczyła Państwa jednak informacja o konieczności dodatkowego opodatkowania tej kwoty w zeznaniu na portalu https://www.podatki.gov.pl/e-urzad-skarbowy/, które zostało wygenerowane automatycznie na Pani profilu (e-Urząd Skarbowy).
Otrzymana przez Państwa kwota nie stanowiła wyżej wymienionej kary umownej i była ustalona indywidualnie oraz zatwierdzona przez niezależny Sąd przed mediatorem … wpisanym na listę mediatorów stałych dla obszaru własności Sądu Okręgowego … w …, w wyniku postępowania mediacyjnego w zawisłej przed Sądem Rejonowym dla … w …, II Wydział Cywilny, sprawie o sygn. akt II …. Nie powinno jej się zatem uznawać jako kara umowna natomiast jako należyte odszkodowanie.
Pragnie Pani również podkreślić, że opóźnienie w oddaniu nieruchomości przez Dewelopera dodatkowo zmusiło Państwa do dłuższego okresu najmu nieruchomości w … pod adresem ul. …, …. Wiązało się to z dodatkowymi kosztami miesięcznymi rzędu 2 600 zł aż do lipca 2023 r., co mogą Państwo potwierdzić wyciągami z konta. Kwota odszkodowania jaką Państwo otrzymali nie pokryła w pełni strat jakie ponieśli Państwo w trakcie oczekiwania na odbiór mieszkania z tak dużym opóźnieniem.
O samo odszkodowanie musieli Państwo się starać sami, ponieważ ze strony dewelopera nie było żadnych informacji ani chęci wywiązania się z zapisów umowy. Uprzejmie prosi Pani o zwrócenie uwagi, że kwota podatku należnego od odszkodowania jest stosunkowo wysoka względem strat jakie Państwo ponieśli. Oraz w obecnej sytuacji, biorąc pod uwagę koszty związane z remontem i możliwością korzystania z nowego lokum, kwota podatku zdecydowanie przekracza Państwa możliwości finansowe.
Reasumując, otrzymali Państwo odszkodowanie w kwocie 18 000 zł, z czego niemal 1/3 tej kwoty (5 760 zł, w rozbiciu na dwie osoby – Pani i małżonek) byli Państwo zobowiązani zapłacić w ramach podatku. W związku z powyższym uprzejmie prosi Pani o indywidualne rozpatrzenie Pani sprawy i możliwość skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania tego odszkodowania zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Pytanie
Czy w związku z opisaną sytuacją może Pani ubiegać się o możliwość skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania tego odszkodowania zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
Pani stanowisko w sprawie
Kwota odszkodowania jaką Państwo otrzymali nie pokryła w pełni strat jakie Państwo ponieśli w trakcie oczekiwania na odbiór mieszkania z tak dużym opóźnieniem. O samo odszkodowanie musieli Państwo się starać sami, ponieważ ze strony dewelopera nie było żadnych informacji ani chęci wywiązania się z zapisów umowy. Uprzejmie prosi Pani o zwrócenie uwagi, że kwota podatku należnego odszkodowania jest stosunkowo wysoka względem strat jakie Państwo ponieśli oraz w obecnej sytuacji, biorąc pod uwagę koszty związane z remontem i możliwością korzystania z nowego lokum kwota podatku zdecydowanie przekracza Państwa możliwości finansowe.
Reasumując, otrzymali Państwo odszkodowanie w kwocie 18 000 zł, z czego niemal 1/3 tej kwoty (5 760 zł, w rozbiciu na dwie osoby – Pani i małżonek) byli Państwo zobowiązani zapłacić w ramach podatku. W związku z powyższym, uważa Pani, że może ubiegać się o możliwość skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania tego odszkodowania zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.
Na podstawie art. 11 ust. 1 ww. ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:
Źródłem przychodów są inne źródła.
Przepis art. 11 ust. 1 ww. ustawy, stanowi, że:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Jak stanowi art. 20 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
Należy podkreślić, że odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.
Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem:
a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Zwolnieniem określonym w przytoczonym powyżej przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.
W świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:
Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zakres tego zwolnienia obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Z racji tego, że odszkodowania i zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej mogą korzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, zaś zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy ma „pierwszeństwo” przed zastosowaniem zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, możliwość skorzystania przedmiotowego odszkodowania ze zwolnienia należy rozpatrywać we wskazanej wyżej kolejności.
Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z przysporzeniem majątkowym stanowiącym przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Wysokość przedmiotowego świadczenia, które Pani otrzymała, nie wynika z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Kwota wypłacona Pani nastąpiła w wyniku zawartej ugody sądowej (porozumienia między stronami), tj. Panią i Pani mężem, a Deweloperem. Powyższe wyklucza zatem zastosowanie zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Nie ma również zastosowania zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, ponieważ przepis ten dotyczy odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymanego na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie. Wnioskodawca nie otrzymał rzeczywistego odszkodowania lub zadośćuczynienia z tytułu szkody poniesionej na skutek późniejszego przekazania lokalu mieszkalnego przez Dewelopera (ustanowienia odrębnej własności lokalu) i wysokości tej szkody nie ustalał sąd w wyroku, lecz kara umowna była ustalona ryczałtowo w umowie z deweloperem w wysokości 6% w skali rocznej od całkowitej kwoty zakupu.
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak dowolności w ich rozumieniu. Jednocześnie względy spójności systemu prawa uzasadniają, aby kryteria rozumienia pojęć niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, miały w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Konieczne staje się zatem zastosowanie wykładni systemowej zewnętrznej i odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).
Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.
W Kodeksie cywilnym świadczenie odszkodowawcze wynika głównie z tytułu odpowiedzialności deliktowej (art. 415 i następne) lub odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 i następne), a więc jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
Należy zatem uznać, że funkcję odszkodowawczą pełnią wyłącznie te świadczenia, których celem jest zrekompensowanie poszkodowanemu skutków zdarzeń, które noszą cechy czynu niedozwolonego lub zawinionego przez sprawcę szkody.
W myśl art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego:
Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
Na podstawie art. 484 § 1 i 2 ww. Kodeksu:
§ 1.W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.
§ 2.Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.
W związku z tym, kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej wysokości, bez względu na wysokość szkody, i w konsekwencji stanowi zabezpieczenie prawidłowej realizacji umowy, nie jest zaś – odszkodowaniem.
Tymczasem, odszkodowanie ma na celu zapewnienie całkowitej kompensaty uszczerbku, a wysokość szkody jest wyznacznikiem wysokości odszkodowania. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł (damnum emergens) oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans). Funkcją odszkodowania jest więc przywrócenie stanu majątku, który istniał przed wystąpieniem szkody.
Nie można zatem uznać, że ustawodawca zwalnia od podatku kary umowne, posługując się jednocześnie zupełnie innym pojęciem, tj. odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem. Gdyby wolą ustawodawcy było umożliwienie zwolnienia kar umownych od podatku to wprost zawarłby stosowne uregulowania w przepisie art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak to ustawodawca uczynił w przypadku odszkodowań i zadośćuczynień.
Tym samym, uzyskana przez Panią kwota stanowiła karę umowną za opóźnienie przeniesienia własności lokalu m.in. na Pani rzecz, zgodnie z zawartym aktem notarialnym. Kwota ta nie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ przepis art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, takiego zwolnienia nie przewiduje.
Uzyskanie kwoty w postaci kary umownej, nie jest równoznaczne z otrzymaniem odszkodowania bądź zadośćuczynienia. Zadośćuczynienia dotyczą naprawienia krzywd (uszczerbków niemajątkowych), zaś odszkodowania:
·wynikają z mocy prawa,
·mają miejsce, gdy dłużnik nie zachował należytej staranności wykonując zobowiązanie, bez względu na to, czy z winy umyślnej czy nieumyślnej,
·mogą być rozszerzone lub ograniczone na podstawie umów, jednak nie jest możliwe wyłączenie odpowiedzialności dłużnika za szkodę wyrządzoną z winy umyślnej.
Dłużnik ponosi odpowiedzialność także za działania lub zaniechania osób, którym powierzył wykonanie zadań. W odróżnieniu od kary umownej wysokość odszkodowania odpowiada wysokości szkody.
Natomiast kary umowne:
·wynikają wyłącznie z postanowień umowy,
·mogą być zastrzeżone wyłącznie w przypadku zobowiązań niepieniężnych,
·zastępują odszkodowanie należne wierzycielowi w przypadku wystąpienia szkody spowodowanej nienależytym wykonaniem zobowiązania, dlatego bez zgody wierzyciela dłużnik nie może zwolnić się z wykonania zobowiązania przez zapłatę kary umownej.
Najistotniejszą cechą kary umownej jest to, że należy się ona wierzycielowi w zastrzeżonej wysokości, bez względu na wysokość poniesionej szkody.
Reasumując, wypłacone Pani przez Dewelopera na podstawie ugody sądowej świadczenie – kara umowna wynikająca z zawartej umowy z Deweloperem w związku z opóźnieniem w ustanowieniu odrębnej własności samodzielnego lokalu mieszkalnego skutkuje powstaniem przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 lub pkt 3b ani innego przepisu ww. ustawy, gdyż – jak wyjaśniono powyżej – nie jest odszkodowaniem, nie jest również zadośćuczynieniem, a zatem nie może podlegać zwolnieniu na podstawie ww. przepisów. W konsekwencji, była Pani zobowiązana do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ww. przychodu i wykazania otrzymanej kwoty w zeznaniu rocznym.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.
Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację indywidualną w trybie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.), opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku. Należy wskazać, że przy wydawaniu interpretacji Organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Pani w zakresie przedstawionego stanu faktycznego.
Wskazać należy, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, w związku z czym, niniejsza interpretacja dotyczy Pani jako osoby występującej z wnioskiem, nie wywiera natomiast skutku prawnego dla Pani męża.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).