Interpretacja indywidualna z dnia 23 września 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT3.4011.663.2024.1.JS

Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na psychoterapię indywidualną.

Interpretacja indywidualna

- stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na psychoterapię indywidualną.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Od roku prowadzi Pani jednoosobową działalność gospodarczą wykonując zawód radcy prawnego. W ramach prowadzonej działalności obsługuje Pani spółki oraz na mocy udzielonego pełnomocnictwa osoby fizyczne w postępowaniach sądowych czy negocjacjach. Prowadzona działalność gospodarcza jest opodatkowana na tzw. podatkiem liniowym, tj. zgodnie z art. 30c ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm., dalej: „Ustawa o PIT”).

Wykonywany zawód radcy prawnego związany jest w dużej mierze z odpowiedzialnością radcy prawnego za cudzą sytuację i przyszłość. Podejmowane kroki procesowe, czy udzielone porady prawne, mają niebagatelny wpływ nie tylko na samą sprawę, ale także ludzi, którzy zaufali profesjonalnemu pełnomocnikowi do tego stopnia, że zdecydowali się powierzyć mu swoje sprawy, w tym przypadku często dotyczące małoletnich dzieci, majątku czy też własnej odpowiedzialności względem innych osób. W przypadku zaś obsługiwanych spółek prawa kapitałowego odpowiedzialność ta ześrodkowuje się na możliwym ryzyku sprowadzenia na te podmioty kontroli od organów nadzorczych, które to kontrole mogą mieć związek z tym jakie rekomendacje zostaną przygotowane w konkretnym stanie faktycznym dla tego klienta.

To z drugiej strony powoduje, że sam zawód profesjonalnego pełnomocnika wiąże się z wysokim poziomem stresu i odpowiedzialnością za reprezentowaną osobę przy obsłudze konkretnych problemów, nadto związany jest ze stresem z kontaktem z samym klientem. Poziom tego stresu może występować w różnym stopniu u różnych osób, może także ujawniać się w różny sposób, także na różnym etapie drogi zawodowej.

W niniejszym przypadku rozpoczęcie świadczenia usług jako radca prawny, przyjęta odpowiedzialność i związany z tym stres, spowodowały, że pojawiły się [u Pani – dopisek organu] problemy związane z zaburzeniami na tle lękowym. (...).

Z tego powodu w sierpniu 2024 r. zdecydowała się Pani na rozpoczęcie psychoterapii, której powodem są powyższe problemy, które ujawniły się już po rozpoczęciu działalności gospodarczej i które są bezpośrednio związane z wykonywanym zawodem. Spotkania z psychoterapeutą mają na celu znalezienie przyczyn, które powodują powyżej opisane reakcje Pani organizmu na sytuacje bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością, a z drugiej strony mają pomóc w radzeniu sobie ze stresem, który może pojawić się w przyszłości w związku z bezpośrednim kontaktem z klientami, czy też organami - który to stres kolejno może spowodować pojawienie się podobnych objawów w przyszłości.

Zawód radcy prawnego polega między innymi na bezpośrednim kontaktowaniu się z klientami i udzielaniu porad prawnych, tj. jest to część świadczonych usług w ramach działalności gospodarczej. W konsekwencji, jako przedsiębiorca podejmuje Pani kroki w tym celu, aby wyeliminować pewne zachowania (które pojawiły się w związku ze stresem i odpowiedzialnością związaną z rozpoczęciem działalności gospodarczej i wykonywaniem zawodu), a które także mają związek i wpływ na bieżące wykonywanie zawodu.

W konsekwencji zdaje się, że opisany koszt związany jest bezpośrednio z działalnością gospodarczą, tym samym wydaje się, że spełnia definicję kosztu uzyskania przychodu w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Poradzenie sobie ze stresem i prawidłowe ześrodkowanie odpowiedzialności z tytułu wykonywanego zawodu (co jest celem podjętej terapii) posiada adekwatny związek ze sformułowaniem „w celu uzyskania przychodu”.

Prowadząc działalność gospodarczą jako osoba fizyczna, wykonując jednocześnie zawód zaufania publicznego - dążeniem do zabezpieczenia dochodu, jest wyeliminowanie reakcji organizmu, które są niezależne od Pani (nie wynikają z Pani woli), a spowodowane są przyjętym stresem i odpowiedzialnością, które są nierozerwalnie związane z tym zawodem. Co więcej ponownie Pani podkreśla, że decyzja o podjęciu terapii miała związek z działalnością, a wcześniej nie korzystała Pani z pomocy psychiatry czy psychoterapeuty z jakichkolwiek przyczyn, nie pojawiały się u Pani także podobnego typu reakcje organizmu na wykonywane zadania jako aplikant, czy też wcześniej asystent prawny. Dopiero rozpoczęcie działalności na własną odpowiedzialność i koszt sprawiło, że sytuacja uległa zmianie.

Wyeliminowanie tych zachowań ma także duży związek z przesłanką podejmowania kroków w celu zachowania dochodów w przyszłości, ponieważ prawidłowe nastawienie do wykonywanego zawodu i nauczenie się radzenia ze stresem z niego wynikającym, wpłynąć ma na nie tylko na jakość tych usług, ale także dalsze ich wykonywanie.

Pytanie

Czy ponoszone przez Panią wydatki na psychoterapię indywidualną stanowią koszty uzyskania przychodu w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o PIT?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, z powyżej opisanych względów wydatki na psychoterapię indywidualną stanowią koszty uzyskania przychodu w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o PIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

W myśl art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego między poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Wyrażenie „w celu osiągnięcia przychodu” zawarte we wskazanym przepisie art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oznacza, że nie wszystkie wydatki ponoszone przez podatnika w związku z osiąganiem przychodów z tytułu działalności gospodarczej podlegają odliczeniu od podstawy opodatkowania. Zauważyć należy, że przez sformułowanie „w celu” należy rozumieć dążenie do osiągnięcia jakiegoś stanu rzeczy (przychodu), a dążenie podatnika ma przymiot „celowości”, jeżeli na podstawie dostępnej wiedzy o związkach przyczynowo-skutkowych można zasadnie uznać, że poniesiony koszt może przynieść oczekiwane następstwo (przychód).

Zatem kosztem uzyskania przychodów nie są wszystkie wydatki, ale tylko takie, które nie są wymienione w art. 23 i których poniesienie pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z uzyskaniem (zwiększeniem) przychodu z danego źródła, bądź też zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Jednakże ciężar wykazania owego związku spoczywa na podatniku, który wywodzi z tego określone skutki prawne.

Przy czym, związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem wydatku, a osiągnięciem przychodu, bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu, bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów.

Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła. Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich obligatoryjne poniesienie w celu niedopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości.

Kosztami podatkowymi są zarówno koszty, które pozostają w bezpośrednim związku przyczynowo-skutkowym z przychodami podatkowymi, jak również koszty pośrednie, których powiązanie z konkretnym przychodem nie jest możliwe, jednak dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa poniesienie ich jest uzasadnione.

Zatem, aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:

•być poniesiony przez podatnika,

•być poniesiony w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów,

•pozostawać w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

•być definitywny (rzeczywisty), czyli wartość poniesionego wydatku nie może zostać podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

•zostać właściwie udokumentowany,

•wydatek nie może znajdować się w katalogu kosztów określonych w art. 23 ust. 1 ustawy.

Wydatki, o których mowa w analizowanej sprawie nie zostały wymienione w katalogu zawartym w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednak sam fakt niewymienienia określonego wydatku w art. 23 ust. 1 ww. ustawy, zawierającym katalog wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, nie przesądza automatycznie o możliwości uwzględnienia tego wydatku przy ustalaniu podstawy opodatkowania. Konieczne jest wykazanie związku ponoszonych kosztów z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą oraz uzyskiwanym z tej działalności przychodem.

Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 kwietnia 2017 r., sygn. akt II FSK 3526/16:

Niezmiennie trzeba mieć na uwadze zasadniczy kwalifikator, jakim jest wpływ wydatku na wielkość osiągniętego przychodu, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu. Wystąpienie tego wpływu (związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy wydatkiem, a przychodem) należy oceniać (badać) ad casum.

Do wskazanego związku przyczynowo-skutkowego Naczelny Sąd Administracyjny odniósł się także w wyroku z 8 sierpnia 2017 r., sygn. akt II FSK 1859/15, gdzie stwierdził, że:

Kryterium celowości nie wyznacza w sposób ostry granicy pozwalającej odróżnić wydatki, które można uznać za koszty uzyskania przychodów, od tych które już nimi nie są. Niemniej jednak kryterium to nie może służyć rekomendowaniu otwartego ciągu zdarzeń, tworząc w ten sposób niekończący się związek skutkowo-przyczynowy.

Podkreślenia również wymaga fakt, że:

Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku u konkretnego podatnika musi więc uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej oraz ekonomiczną racjonalność poniesionego wydatku.

Potwierdzają to np. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 października 2012 r. sygn. akt II FSK 430/11 oraz z 17 stycznia 2017 r. sygn. akt II FSK 3813/14.

Zatem jeśli jednym z warunków zaliczenia danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów jest poniesienie go w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, kryterium uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodów sprowadza się w istocie do ustalenia, czy mógł się on potencjalnie przyczynić do osiągnięcia przychodów, bez względu na to, czy ów skutek się ziści. Wykazywany związek przyczynowo-skutkowy powinien mieć charakter obiektywny.

W opisie sprawy wskazała Pani, że od roku prowadzi Pani działalność gospodarczą wykonując zawód radcy prawnego. W ramach prowadzonej działalności obsługuje Pani spółki oraz osoby fizyczne. Działalność Pani jest opodatkowana w sposób liniowy. Wyjaśniła Pani, że zawód radcy prawnego wiąże się z wysokim poziomem stresu i odpowiedzialnością za reprezentowaną osobę oraz związany jest ze stresem z kontaktem z samym klientem. Sprecyzowała Pani, że rozpoczęcie świadczenia usług jako radcy prawnego, przyjęta odpowiedzialność i związany z tym stres spowodowały u Pani problemy związane z zaburzeniami na tle lękowym. Dodała Pani, że z tego powodu w sierpniu 2024 r. zdecydowała się Pani na rozpoczęcie psychoterapii.

Wątpliwości Pani sprowadzają się do ustalenia, czy poniesione przez Panią wydatki na psychoterapię indywidualną stanowią koszty uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej.

W mojej ocenie, wskazane we wniosku wydatki na psychoterapię indywidualną mają charakter osobisty, a ich poniesienie ma na celu jedynie poprawę Pani warunków zdrowotnych i ochronę Pani zdrowia, a nie wykonywanie działalności gospodarczej. Bez wątpienia zły stan zdrowia może przełożyć się na niemożność wykonywania działalności gospodarczej a zdrowie psychiczne pozwala realizować przychody z tej działalności, ale nie sposób uznać, że są to wydatki ponoszone w celu osiągnięcia przychodów. Brak jest bowiem ich związku z wykonywaną działalnością gospodarczą.

Wydatki, jakie ponosi Pani na psychoterapię indywidualną nie mają związku z prowadzoną przez Panią pozarolniczą działalnością gospodarczą, gdyż bezpośrednim celem ich poniesienia jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Wydatek na psychoterapię indywidualną nie ma także na celu ani zachowania, ani zabezpieczenia źródła przychodów.

Dodatkowo wskazuję, że praktycznie każda praca wywołuje stres, a wiele zawodów związanych jest z jeszcze większą odpowiedzialnością. Każda praca/rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej ma określony wpływ/nie pozostaje obojętny względem zdrowia, także zdrowia psychicznego.

W sytuacji, gdy uczęszcza Pani na spotkania z terapeutą celem znalezienia przyczyny, które powodują reakcje Pani organizmu (…) to spełnia Pani własne potrzeby osobiste, których wymaga stan Pani zdrowia (jeśli nie radzi sobie Pani ze stresem), niezależnie od tego czy prowadzi Pani działalność gospodarczą.

Powyższe zatem oznacza, że nie jest spełniona, w stosunku do wydatków na Pani psychoterapię indywidualną, podstawowa przesłanka zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodu zawarta w treści art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co oznacza, że wydatki te nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Reasumując, wydatki związane z Pani psychoterapią indywidualną, nie mają związku z prowadzoną przez Panią działalnością gospodarczą i nie są wydatkami ponoszonym w celu powstania lub zwiększenia przychodu oraz zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodu jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Nie można zatem ich uznać za koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Tym samym Pani stanowisko uznałem za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia i zastosuje się Pani do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.