Najciekawsze orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz interpretacje ZUS z zakresu ubezpieczeń społecznych w 2024 r.

W 2024 r. Sąd Najwyższy wskazywał na kwestię podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę. Po raz kolejny zajął także stanowisko odnośnie do obowiązku ubezpieczeń niemal jedynego wspólnika sp. z o.o. oraz osoby wykonującej pracę na rzecz pracodawcy. Sąd Najwyższy wypowiedział się również, odmiennie niż dotychczas, w zakresie uprawnień ZUS do kwestionowania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zadeklarowanej przez przedsiębiorcę. 

Natomiast ZUS w wydanych interpretacjach indywidualnych wypowiadał się przede wszystkim w zakresie podlegania ubezpieczeniom przez cudzoziemców zatrudnionych w Polsce, uwzględniania bądź nieuwzględniania w podstawie wymiaru składek różnego rodzaju świadczeń, takich jak np. odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, świadczenia finansowane z zfśs, karnety sportowe. Analizował także zagadnienia dotyczące różnego rodzaju ulg w opłacaniu składek oraz podstawy wymiaru składek pracowników delegowanych do pracy za granicę.

Poniżej przedstawiamy wybrane orzeczenia Sądu Najwyższego i interpretacje ZUS opublikowane w 2024 r.

1. Podleganie ubezpieczeniom z tytułu umowy o pracę

Umowa o pracę stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych (i ubezpieczenia zdrowotnego), jeżeli jest faktycznie wykonywana. Jeżeli natomiast taka umowa została zawarta w celu obejścia przepisów lub dla pozoru, jest nieważna i nie stanowi podstawy do objęcia ww. ubezpieczeniami. Potwierdza to najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego:

• wyrok SN z 17 stycznia 2024 r. (III USKP 56/22), w uzasadnieniu którego sąd wskazał:

SN

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle zawarciem umowy o pracę, wypłatą wynagrodzenia, przystąpieniem do ubezpieczenia, zgłoszeniem pracownika do tych ubezpieczeń i opłacaniem składek z tego tytułu, ile legitymowaniem się przez ubezpieczonego statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach stosunku pracy. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia, gdyż w takim przypadku wady oświadczeń woli umowy o pracę – nawet powodujące jej nieważność – nie wywołują skutków w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Umowa o pracę, która nie wiąże się z rzeczywistym jej wykonywaniem, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci stosunku pracy, nie rodzi skutków w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.