Wyrok WSA w Opolu z dnia 20 czerwca 2024 r., sygn. I SA/Op 401/24

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tomasz Judecki Sędziowie Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik (spr.) Asesor sądowy WSA Remigiusz Mazur Protokolant St. inspektor sądowy Mariola Krzywda po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 czerwca 2024 r. sprawy ze skargi T. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia 23 lutego 2024 r., nr SKO.40.4200.2023.ps w przedmiocie odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej oddala skargę.

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu przez T. G. (zwanego dalej również skarżącym) jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu (zwanego dalej SKO lub Kolegium) z dnia 23 lutego 2024 r., nr SKO.40.4200.2023.ps, którą utrzymano w mocy decyzję Burmistrza Głogówka z dnia 30 października 2023 r., nr PS.4530.68.2023, w przedmiocie ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej.

Skarga została wniesiona w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z dnia 30 października 2023 r. Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Głogówku (dalej w skrócie: OPS), działając z upoważnienia Burmistrza Głogówka, ustalił dla skarżącego wysokość odpłatności za pobyt matki - W. G. w Domu Pomocy Społecznej w P. (dalej w skrócie: DPS) w kwocie 2722,92 zł miesięcznie w okresie od miesiąca marca 2023 r. do miesiąca września 2023 r. oraz w kwocie 263,50 zł w okresie od 1 października 2023 r. do 3 października 2023 r. (pkt 1) oraz odmówił zwolnienia częściowo lub całkowicie skarżącego z odpłatności za pobyt matki w DPS (pkt 2).

Rozstrzygnięcie zastało wydane na podstawie art. 60 ust. 1, 2 i 4, art. 61 ust. 1 pkt 2, ust. 2 pkt 2 lit. b, ust. 2d w zw. z art. 59 ust. 1, art. 64, art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901), zwanej dalej ustawą. W uzasadnieniu decyzji organ podał, że decyzją z dnia 22 lutego 2021 r. skierowano W. G. do DPS, w którym przebywała od 31 marca 2021 r. Wskazał też, że w dniu 10 marca 2021 r. została zawarta umowa, na podstawie której skarżący zobowiązał się do płacenia za pobyt matki w DPS w wysokości 300 zł miesięcznie. Następnie organ podał, że w wyniku przeprowadzonego wywiadu środowiskowego z dnia 22 czerwca 2023 r. ustalone zostało, że sytuacja dochodowa i majątkowa skarżącego uległa znaczącej zmianie w stosunku do ustalonej w dacie zawarcia umowy w sprawie odpłatności, a w związku z tym zaistniała konieczność ponownego ustalenia odpłatności za pobyt matki w DPS. Organ wyjaśnił, że w dniu 28 czerwca 2023 r., podczas spotkania w OPS zaproponowano skarżącemu zawarcie umowy w celu ustalenia nowej kwoty odpłatności w wysokości uwzględniającej średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w DPS w P. oraz jego obecną sytuację dochodową, ale odmówił on zawarcia umowy. Kolejną próbę zawarcia umowy organ podjął 16 sierpnia 2023 r. i przesłał skarżącemu egzemplarze umowy z prośbą o ich podpisanie i odesłanie podpisanej umowy, jednak pismem z dnia 28 sierpnia 2023 r. strona odmówiła zawarcia umowy. W tej sytuacji organ stwierdził, że w związku z jednoznaczną odmową zawarcia umowy, określonej w art. 103 ust. 2 ustawy, konieczne stało się wydanie decyzji w sprawie odpłatności za pobyt matki skarżącego w DPS. W tym zakresie ustalił, że skarżący jest jedynym zstępnym (synem) W. G. Prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz z żoną oraz teściową. Dochód rodziny skarżącego wyniósł 14 468,77 zł, a przy uwzględnieniu ilości członków gospodarstwa domowego dochód na osobę w rodzinie to kwota 4 822,92 zł. Organ stwierdził, że skoro dochód na osobę w rodzinie jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, które wynosi 1.800 zł, skarżący spełnia przesłanki do nałożenia opłaty za pobyt matki w DPS w kwocie 2 722,92 zł miesięcznie. Przy czym za obowiązującą organ uznał także kwotę odpłatności w wysokości 300 zł wynikającą z umowy zawartej 10 marca 2021 r. Wyjaśnił, że opłata została ustalona od marca 2023 r., tj. od miesiąca udokumentowanej zmiany sytuacji dochodowej skarżącego, do dnia 3 października 2023 r., w którym W. G. opuściła DPS. Ustalając odpłatność organ uwzględnił średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w DPS wynoszący od marca 2023 r. 5 949 zł oraz fakt, że W. G. ponosiła za swój pobyt w DPS odpłatność w wysokości 2 553,39 zł miesięcznie, co stanowiło 70% jej dochodu. W ramach prowadzonego postępowania organ pierwszej instancji zbadał również możliwości skarżącego do ponoszenia odpłatności za pobyt matki w DPS i uwzględnił fakt legitymowania się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, co nie wiąże się jednak z koniecznością stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby i nie wpływa na wysokość osiąganych dochodów z tytułu emerytury. Odnosząc się do zgłoszonej okoliczności dodatkowego partycypowania w kosztach utrzymania matki organ zauważył, że po opłaceniu pobytu w DPS do jej dyspozycji pozostają środki finansowe w wysokości 1.094,31 zł, które w pierwszej kolejności powinny być przeznaczone na jej potrzeby, stąd okoliczność, że skarżący zastępuje matkę w pokrywaniu jej wydatków nie wpływa na jego zdolność do ponoszenia odpłatności za jej pobyt. Obok powyższego organ uwzględnił przedstawione przez stronę wydatki oraz przedłożone dokumenty i stwierdził, że nie wszystkie wydatki pozostają niezbędne na utrzymanie rodziny. Za takie organ uznał wydatki na utrzymanie dwóch samochodów, zakup drewna do kominka (dodatkowe źródło ogrzewania), planowane wydatki na remont dachu oraz wydatki na utrzymanie dwóch mieszkań (stanowiących własność matki i teściowej). W ocenie organu pierwszej instancji analiza przedstawionych przez skarżącego bieżących wydatków pozwoliła stwierdzić, że przy uwzględnieniu ustalonych dochodów ma on możliwość uiszczenia odpłatności za pobyt matki w DPS w ustalonej wysokości, bez uszczerbku dla utrzymania rodziny, a żadna z przywołanych przez stronę i ustalonych w toku postępowania wyjaśniającego okoliczności nie wyklucza i nie ogranicza zdolności do ponoszenia obciążeń finansowych związanych z pobytem matki w DPS. W ramach prowadzonego postępowania organ rozpatrzył także złożony wniosek o zwolnienie z przedmiotowej opłaty, stwierdzając, że przedstawione przez stronę okoliczności związane z wydatkami na utrzymanie rodziny oraz wydatki związane z pobytem matki w DPS, jak również fakt posiadania orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie uzasadniają zastosowania zwolnienia. Organ zaznaczył, że odstępstwo od zasady ponoszenia opłat dopuszczalne jest w sytuacjach wyjątkowych, a ponieważ uiszczenie opłat na DPS stanowi dla osoby zobowiązanej obciążenie finansowe, głównym powodem zastosowania zwolnienia powinna być sytuacja materialna zobowiązanego. W ocenie organu zwolnienie nie powinno nastąpić, jeżeli pomimo zaistnienia wyjątkowych okoliczności (np. niepełnosprawność zobowiązanego) osoba jest w stanie płacić za pobyt w placówce, a z taką sytuacją mamy do czynienia w sprawie, jeżeli wziąć pod uwagę wysokość ustalonych dochodów.