Interpretacja indywidualna z dnia 9 lipca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.382.2024.3.MKA

Ugoda bankowa umorzenie części kredytu oraz zwrot

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe w części dotyczącej skutków podatkowych otrzymania zwrotu części kwoty spłat kredytu w związku z zawarciem planowanej ugody z bankiem i prawidłowe w pozostałej części.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

26 kwietnia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 22 kwietnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych umorzenia przez bank kredytu mieszkaniowego. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwania – pismami z 19 czerwca 2024 r. (wpływ 24 czerwca 2024 r.) oraz 3 lipca 2024 r. (wpływ 3 lipca 2024 r.). Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

Pani (…)

2)Zainteresowani niebędący stroną postępowania:

Pan (…)

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawcy podjęli mediacje z bankiem w celu podpisania ugody dotyczącej umorzenia wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, denominowanego, udzielonego w złotych w kwocie stanowiącej równowartość (...) CHF (franków szwajcarskich), jednak nie więcej niż (...) PLN. W związku z powyższym postanowili zwrócić się z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego co do możliwości zastosowania w stosunku do nich rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

4 maja 2009 r. Wnioskodawcy zawarli przedwstępną umowę kupna lokalu mieszkalnego, położonego w C., stanowiącego odrębną od gruntu nieruchomość wraz z udziałem w gruncie związanym z tym lokalem.

W tym czasie małżonkowie byli właścicielami nieruchomości w A., w której zamieszkiwali od listopada 2004 r. wraz z dzieckiem, a od grudnia 2007 r. z dwójką dzieci (od 2016 r. mają troje dzieci). Ponadto byli właścicielami kawalerki w B., którą nabyli w 2006 r. z uwagi na utrzymywane od czasów studiów związki z tym miastem. Małżonkowie w okresie studiów mieszkali w B. w mieszkaniu rodziców Wnioskodawczyni, a po studiach magisterskich, mieszkając w A., odbywali studia podyplomowe i doktoranckie w B. W 2006 r. rodzice Wnioskodawczyni sprzedali mieszkanie w B. i Wnioskodawcy postanowili kupić niewielką kawalerkę, aby mieć się gdzie zatrzymać w czasie licznych pobytów w tym mieście. Od połowy 2008 r. w związku z zakończeniem studiów związek z tym miastem (B.) był coraz mniejszy i Wnioskodawcy przestali z nim wiązać już swoje plany życiowe, z tego względu stało się ono przedmiotem najmu. W tym okresie Wnioskodawcy mieli w planach przeprowadzkę do C., gdzie obydwoje mieli lepsze perspektywy zawodowe. W związku z tym zdecydowali się na zakup lokalu mieszkalnego w C. Umowa ostateczna kupna mieszkania w C. została zawarta (...) 2009 r. Ponad 75% ceny nabycia (cena (...) zł, z tego (...) zł z kredytu) została pokryta z kredytu udzielonego 10 lipca 2009 r. przez (…) S.A. na podstawie umowy o kredyt mieszkaniowy (…).

Był to kredyt hipoteczny denominowany udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość (...) CHF. Jako przeznaczenie kredytu wskazano w umowie finansowanie części kosztów nabycia ww. lokalu mieszkalnego w C. wraz z udziałem w gruncie z nim związanym. Kredyt w całości został przelany na konto sprzedającej, gdyż dotyczył wyłącznie tej nieruchomości mieszkaniowej. Kredyt udzielony (...) 2009 r. został zabezpieczony hipoteką ustanowioną na nieruchomości, której dotyczył zakup. Kredyt ten był zaciągnięty na cel mieszkaniowy i dotyczył tej konkretnej nieruchomości.

Z uwagi na sytuację rodzinną pierwotne plany związane z przeprowadzką do C. zostały odłożone na przyszłość. Ze względu na długotrwałą, ciężką chorobę jednego z rodziców Wnioskodawców byli oni zobowiązani pozostać w A. Jeden z Wnioskodawców był jedyną osobą w rodzinie, która mogła prowadzić (kontynuować) działalność gospodarczą chorego teścia. Działalność miała być przez małżonka prowadzona tylko czasowo, do momentu wzbudzenia teścia ze śpiączki. Likwidacja działalności nastąpiła w 2012 r. po śmierci teścia.

Ponadto Wnioskodawczyni od 2012 r. w wyniku dziedziczenia ustawowego po ojcu jest współwłaścicielką 1/6 udziału w zabudowanej nieruchomości (położonej w A.), w której zamieszkuje mama, a także 1/2 udziału w zabudowanej nieruchomości (...), po śmierci cioci w grudniu 2021 r.

W roku 2009 małżonkowie rozpoczęli diagnostykę syna. Ostatecznie w 2020 r. Zespół Diagnostyczno-Terapeutyczny powołany w (…) potwierdził u (…). Na tej podstawie Powiatowy zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w 2021 r. zaliczył go do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, datując istnienie niepełnosprawności od urodzenia. Z uwagi na zaistniałą sytuację rodzinną Wnioskodawcy zdecydowali się na czasowe pozostanie w rodzinnym mieście – A., a mieszkanie w C. postanowili pozostawić, jako perspektywę możliwości przeprowadzki w przyszłości, bądź możliwości zamieszkania w nim przez syna.

Mieszkanie nabyte w 2009 r. w C. było finansowane w większości z kredytu, który miał był spłacony w ciągu 10 lat. Po kilku latach umowę aneksowano w tym zakresie i przedłużono okres kredytowania, obniżając znacząco wysokość rat. Ostatecznie Wnioskodawcy nie przeprowadzili się do C. ze względu na przedłużającą się chorobę ojca/teścia (...). Obecnie zgodnie z przewidywaniami w związku z podjęciem studiów w C. w przedmiotowym mieszkaniu mieszka niepełnosprawny syn Wnioskodawców (od (...) 2021). Przez ten okres mieszkanie w C. było sporadycznie wykorzystywane przez Wnioskodawców oraz było przez pewien czas wynajmowane, a czynsz najmu był przeznaczany na spłatę kredytu. Od momentu, kiedy syn Wnioskodawców w nim zamieszkał, stale wynajmowany jest jeden pokój z uwagi na konieczność pokrycia kosztów mieszkania. Syn wymaga leczenia w tym kosztownej terapii (...).

Wnioskodawcy nadmieniają, że nigdy wcześniej nie korzystali z zaniechania poboru podatku od umorzonej części kredytu lub przewalutowania kredytu.

Na mocy ugody, którą Wnioskodawcy planują zawrzeć z bankiem, ma dojść do umorzenia wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

Przed podpisaniem ugody małżonkowie chcą mieć pewność czy spełniają wszystkie warunki do zaniechania poboru podatku od umorzonej części kredytu, gdyż kwota ewentualnego podatku w znaczący sposób będzie wpływała na podjęcie decyzji o podpisaniu ugody.

W uzupełnieniu wniosku podała Pani następujące informacje:

Ugoda nie została jeszcze zawarta i zaproponowana treść nie precyzuje, z jakiego tytułu kwoty zostaną uznane za nadpłacone. Proszę o wydanie interpretacji co do podlegania podatkowi od umorzonych kwot spłaconej i niespłaconej należności głównej, od umorzonych kwot naliczonych i nienaliczonych odsetek kapitałowych oraz od umorzonych kwot części spreadu (różnicy między kursem zakupu i sprzedaży waluty przyjętym przez bank) - połączonych ze zwrotem nadpłaconych kwot.

Wnioskodawcy są solidarnie zobowiązani do spłaty kredytu.

Bank umorzy część kredytu wszystkim kredytobiorcom. Umorzenie nie będzie dotyczyło pożyczki - sprawa nie dotyczy umowy pożyczki.

(...). Wnioskodawcy nie znają treści przepisów regulujących funkcjonowanie banków, ale wydaje się, że prawdopodobnie zgodnie z prawem polskim samo funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako „bank" determinuje jego uprawnienia do udzielania kredytów i podleganie nadzorowi przez państwowy organ nadzoru nad rynkiem finansowym.

W drodze ugody bank zaproponował Wnioskodawczyni i jej małżonkowi umorzenie pozostałej części kredytu oraz zwrot określonej kwoty pieniędzy jako zwrot już wpłaconych kwot z tytułu kredytu. Początkowo w treści negocjacji wskazywano, że umorzenie wynika z nowego wyliczenia kwoty należności głównej i odsetek, zatem można przyjąć, że wniosek o interpretację dotyczy zarówno kapitału, jak i należności ubocznych (odsetek, marży itp.). Należy jednak podkreślić, że negocjacje stron dotyczyły kwoty do zwrotu jako takiej, a nie sposobu wyliczenia zobowiązania - stąd finalna treść ugody być może obejmie kwotę do zwrotu od banku, bez rozbicia z jakiego tytułu jest zwracana.

Jeżeli jest to okoliczność istotna dla wydania interpretacji, proszę o objęcie interpretacją kwot umorzonej należności głównej już spłaconej (kwota do zwrotu), należności ubocznych już zapłaconych (kwota odsetek kapitałowych zapłaconych - do zwrotu). umorzonej kwoty należności głównej jeszcze niespłaconej i ewentualnych należności ubocznych przyszłych umorzonych - o ile zwolnienie może objąć jedynie część tych należności. Proszę także o wydanie interpretacji w wypadku, jeżeli ugoda nie będzie odrębnie wskazywała, które z wierzytelności banku z tytułu kredytu zostały umorzone (tj. obejmie umorzenie należności przyszłych z tytułu kredytu oraz zwrot części zapłaconych wierzytelności).

Wyjaśniam, że kwota, na którą składa się łączna suma wpłat dokonanych na rzecz banku z tytułu umowy kredytu mieszkaniowego pomniejszona o łączny zwrot na podstawie ugody jest wyższa niż kwota kapitału pozyskanego z umowy kredytu mieszkaniowego, przy czym część rat było spłacanych w CHF bądź przeliczanych przez bank na CHF, a cały kredyt był udzielony w PLN.

Dla celów udzielenia interpretacji Wnioskodawcy proszą o przyjęcie, że (…) S.A. był bankiem działającym zgodnie z prawem polskim, jego działalność podlegała nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym zgodnie z obowiązującymi przepisami i podmiot był uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.

Pytanie

Czy w związku z zamiarem zawarcia ugody z bankiem w ramach przedstawionego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i w świetle rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe Wnioskodawcy spełniają wymogi do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego pomimo, że posiadają nieruchomości w innych miejscowościach, które także zaspakajają ich własne cele mieszkaniowe, a także pomimo, że nieruchomość zakupiona z kredytu była czasowo i jest obecnie czasowo i tylko w części wynajmowana?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Zainteresowanych, w ramach przedstawionego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i w świetle rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe Wnioskodawcy spełniają wymogi do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego pomimo, że posiadają nieruchomości w innych miejscowościach, które także zaspakajają ich własne cele mieszkaniowe, a także pomimo tego, że nieruchomość zakupiona z kredytu była czasowo i jest obecnie czasowo i tylko w części wynajmowana.

Uzasadnienie

Wnioskodawcom w wyniku ugody z bankiem, może zostać umorzona cześć kredytu bankowego. Podpisanie ugody powoduje, że wartość umorzonego zobowiązania stanowi przychód podatkowy z tzw. innych źródeł, na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - dalej u.p.d.o.f.

Wyjątek od powyższego dotyczy sytuacji, w której zastosowanie znajdą przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Wymóg zastosowania powyższych przepisów jest uzależniony od następujących przesłanek:

Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielanym na cele mieszkaniowe zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego następuje w przypadku gdy:

a)Kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)Osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej.

Zgodnie z § 1 ust. 2 rozporządzenia kwoty wierzytelności o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 1 obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane i prowizje;

3)opłaty, jeśli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Stosownie do § 1 ust. 5 rozporządzenia przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w § 1 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia należy rozumieć inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1) jednego gospodarstwa domowego albo

2) więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

W myśl § 1 ust. 6 rozporządzenia przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo domowe prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

Zgodnie z § 1 ust. 7 rozporządzenia w przypadku, gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku ma zastosowanie wyłącznie do tego kredytobiorcy, który nie korzystał z zaniechania poboru podatku od kwot umarzanych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w § 1 ust. 1 pkt 1 lit. a inwestycji mieszkaniowej.

Przez kredyt mieszkaniowy o którym mowa w rozporządzeniu, należy rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów

oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkaniowego lub udziale w takim prawie, lub w prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie zaś z treścią art. 21 ust. 25 pkt 1 ww. ustawy, za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131 (cele mieszkaniowe) uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem;

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie;

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również rozpoczętą budowę budynku mieszkalnego oraz nabycie innego gruntu lub udział w gruncie, prawa wieczystego użytkowania gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego;

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego;

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do europejskiego obszaru gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia w brzmieniu nadanym przez rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 grudnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych kredytem hipotecznym udzielanym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 2743), zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Mając na uwadze treść przytoczonych wyżej przepisów stwierdzić należy, że zaniechanie poboru podatku od umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów mieszkaniowych znajdzie zastosowanie jeśli spełnione są łącznie następujące przesłanki:

1)kredyt był zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej;

2)kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

3)kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

4)kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.

Kredyt mieszkaniowy, którego dotyczy umorzenie został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej. Zgodnie z § 1 ust. 5 rozporządzenia przez „jedną inwestycję mieszkaniową” rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie m.in. potrzeb mieszkaniowych jednego gospodarstwa domowego.

Przez jedno gospodarstwo domowe rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

Jak wskazywane jest w doktrynie samo zamieszkiwanie np. dorosłych dzieci z rodzicami, nie może być automatycznie uznane za pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym. Wspólnota takiego gospodarstwa oznacza bowiem, że pozostające w niej osoby mają zaspokajane potrzeby ze środków będących w dyspozycji wspólnoty (rodziny). A contrario należy uznać, że dziecko-student, który nie pracuje - pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, gdyż jest członkiem rodziny, nie jest osobą samodzielną i jego potrzeby są zaspokajane ze środków będących w dyspozycji wspólnoty (rodziny).

W przypadku studentów z reguły nie tworzą oni poza swym domem rodzinnym odrębnego gospodarstwa domowego, a obowiązek zaspokajania jego potrzeb mieszkaniowych i bytowych obciąża jego rodziców ze względu na obowiązek alimentacyjny, zatem związane z tym wydatki objęte są wspólnym budżetem rodzinnym.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 20 maja 2002 r., sygn. akt OPK 21/02, osoba studiująca i przebywająca poza miejscem stałego zamieszkania może być zaliczona do osób stale zamieszkujących i gospodarujących wspólnie z Wnioskodawcą (uchwała dotyczyła dodatków mieszkaniowych, ale jej uzasadnienie jest uniwersalne). W uzasadnieniu tej uchwały NSA wskazał: „Za poglądem, że przejściowy pobyt studenta poza miejscem stałego zamieszkania związany z pobieraniem nauki nie wyłącza go z grona członków gospodarstwa domowego wspólnego z Wnioskodawcą. Nie powinno zaś ulegać wątpliwości, że podjęcie przez dziecko nauki w innej miejscowości nie oznacza, że przestaje być ono członkiem wspólnego gospodarstwa domowego wraz z rodzicami.

Ważne jest to gdzie jest centrum życiowe takiego studenta i czy utracił on związki z dotychczasowym miejscem stałego zamieszkiwania. W przypadku Wnioskodawców syn jest zameldowany na pobyt stały z rodzicami w domu rodzinnym w A. Co więcej pomimo studiowania w C. ze względu na niepełnosprawność wymaga opieki i pomocy rodziców oraz fachowego wsparcia terapeutycznego.

Nie ma wpływu na spełnienie tego warunku fakt, że w momencie zaciągania kredytu, który ma zostać umorzony, Wnioskodawcy byli właścicielami innych nieruchomości mieszkalnych. Baz wpływu powinno pozostawać także to, iż ze względów osobistych lokal ten był i jest czasowo i w części wynajmowany.

Wskazując jako cel mieszkaniowy wydatki poniesione na nabycie lokalu mieszkalnego, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określa, kiedy i jak długo podatnik powinien mieszkać w nabytym lokalu mieszkalnym, żeby nastąpiła realizacja celu mieszkaniowego. Tym samym brak jest podstaw do uznania, że podatnik nie realizuje celu mieszkaniowego w przypadku, gdy nabył lokal mieszkalny w celu zamieszkania w nim, ale w lokalu tym - z różnych powodów -zamieszkiwał tylko czasowo lub zamieszkuje w nim dziecko pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym.

Spełnione zostały także pozostałe wymogi o jakich wspomina cytowane rozporządzenie, tj. kredyt został udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez (…). Kredyt był zabezpieczony hipotecznie, a kredytobiorcy nie korzystali wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.

Dodatkowo uzupełniła Pani stanowisko wskazując, że w Pani opinii nie ma znaczenia dla treści niniejszej interpretacji, czy umorzenie dotyczy rat już zapłaconych, odsetek już zapłaconych - co wiąże się ze zwrotem już zapłaconych kwot, czy też wierzytelności przyszłych - co wiąże się z umorzeniem pozostałej części, którą obecnie bank wskazuje jako część do zapłaty. Wynika to z faktu, że po umorzeniach należności już wpłaconych i jeszcze nie wpłaconych kwota zapłacona bankowi będzie wyższa niż kwota wypłaconego kredytu. Gdyby przyjąć odmienne stanowisko, w określonych przypadkach zwolnienie podatkowe byłoby zależne, czy kredytobiorca już zapłacił kolejną ratę kredytu (która po umorzeniu części należności zostanie zwrócona), czy też jej nie zapłacił (która po umorzeniu części należności nie będzie podlegała obowiązkowi zapłaty).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnychświadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez bank wierzytelności od kredytu mieszkaniowego, zaciągniętego przez Państwa, wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Stosownie natomiast do treści art. 917 Kodeksu cywilnego:

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Tym samym, umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu wskazuję na rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. rozporządzenia). Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W literze a) art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostało wymienione m.in. nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym lokalem. Zatem udzielony Państwu kredyt wypełnia przesłanki do uznania go za kredyt mieszkaniowy, o którym mowa w rozporządzeniu.

Mając na uwadze przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe oraz powołane przepisy prawa stwierdzam, że umorzenie przez bank części kwoty kredytu zaciągniętego przez Państwa na sfinansowanie części kosztów nabycia lokalu mieszkalnego w C. wraz z udziałem w gruncie z nim związanym, stanowić będzie dla Państwa przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześniedo uzyskanego przez Państwaprzychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, o którym mowa we wniosku, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Dla możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku nie ma znaczenia fakt, że nieruchomość zakupiona z kredytu była czasowo i jest obecnie czasowo w części wynajmowana.

Podkreślam ponadto, że wobec treści § 4 cytowanego rozporządzenia Ministra Finansów, zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych ma zastosowanie tylko wówczas, gdy ugoda z bankiem, na mocy której dojdzie do umorzenia wierzytelności, zostanie zawarta w okresie obowiązywania rozporządzenia, tj. do 31 grudnia 2024 r.

Odnosząc się natomiast do skutków podatkowych zwrotu ustalonej w ugodzie kwoty wyjaśniam, że zgodnie z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

W opisie sprawy wskazali Państwo, że bank zaproponował Państwu umorzenie pozostałej części kredytu oraz zwrot określonej kwoty pieniędzy jako zwrot już wpłaconych kwot z tytułu kredytu. Jednocześnie kwota, na którą składa się łączna suma wpłat dokonanych na rzecz banku z tytułu umowy kredytu mieszkaniowego pomniejszona o łączny zwrot na podstawie ugody będzie wyższa niż kwota kapitału pozyskanego z umowy kredytu mieszkaniowego.

Zatem w analizowanej sprawie po Państwa stronie nie doszło do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem ugody otrzymali Państwo zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazali Państwo na rzecz banku w ramach spłaty części rat udzielonego kredytu mieszkaniowego. A zatem otrzymali Państwo środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Państwa własnych środków. Kwota otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Państwa majątku. Wypłata ta będzie dla Państwa neutralna podatkowo.

Dlatego stwierdzam, że zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego nie będzie stanowił dla Państwa przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie będą mieli Państwo obowiązku zapłaty podatku od zwróconej przez bank kwoty. Nie mają Państwo również obowiązku składania jakichkolwiek informacji do urzędu skarbowego o otrzymanej od banku kwocie.

Wobec tego, że w sytuacji zwrotu części kwoty dokonanych przez Państwa spłat nie dojdzie do powstania przychodu i w konsekwencji nie będzie miało zastosowanie ww. rozporządzenie, Państwa stanowisko w części dotyczącej zwrotu otrzymanego na podstawie planowanej ugody uznałem za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pani (…) (Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).