Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 13 czerwca 2024 r., sygn. III SA/Gd 559/23

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Jacek Hyla (spr.), Sędziowie: Sędzia WSA Bartłomiej Adamczak, Asesor WSA Adam Osik, Protokolant: Starszy asystent sędziego Renata Rombel, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 czerwca 2024 r. sprawy ze skargi J. P. na decyzję Rektora Uniwersytetu Morskiego w Gdyni z dnia 17 lipca 2023 r. nr RKK/438/DAN/002/2023 w przedmiocie skreślenia z listy studentów 1.uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Rektora Uniwersytetu Morskiego w Gdyni z dnia 28 kwietnia 2023 r. nr RWZNJ/438/DAN/021/2023; 2. zasądza od Rektora Uniwersytetu Morskiego w Gdyni na rzecz skarżącej J. P. kwotę 200 zł (dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 31 października 2018 r. Dziekan Wydziału Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa Uniwersytetu Morskiego w Gdyni skreślił J. P. z listy studentów z powodu niezaliczenia semestru. Rektor Uniwersytetu Morskiego w Gdyni utrzymał w mocy powyższą decyzję.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2019r. sygn. akt III SA Gd 130/19 oddalił skargę J. P. na powyższą decyzję.

Naczelny Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu skargi kasacyjnej wniesionej przez J. P., wyrokiem z dnia 14 grudnia 2022 r. sygn. akt III OSK 1698/21, uchylił powyższy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku oraz obie decyzje organów Uniwersytetu Morskiego w Gdyni o skreśleniu skarżącej z listy studentów.

W uzasadnieniu wyroku Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że stosownie do treści art. 108 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r. poz. 1668 ze zm.) dalej powoływanej jako p.s.w.i.n. skreślenie z listy studentów następuje w drodze decyzji administracyjnej. Obecny stan prawny nie przewiduje odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postepowania administracyjnego (k.p.a.), a zatem w sprawach załatwianych w drodze decyzji administracyjnych przepisy kodeksu powinny by stosowane wprost, do całego postępowania przed organami uczelni, choć oczywiście przy uwzględnieniu specyfiki działania uczelni wyższej, której główną misją jest działalność edukacyjna. Zatem decyzja o skreśleniu z listy studentów jest indywidualnym aktem administracyjnym, do którego stosuje się przepisy k.p.a. Stosowanie k.p.a. w sprawach skreślenia z listy studentów polega na zachowaniu przez organ procedury administracyjnej niezbędnej do załatwienia sprawy i zagwarantowania ustawowych uprawnień strony. Zatem w niniejszej sprawie przepisy art. 7, 8 § 1, 9, 10 § 1, 11, 75 § 1, 77 § 1, 80, 81, 81a § 1 k.p.a. powinny być stosowane wprost. Natomiast stosownie do art. 107 § 3 k.p.a. uzasadnienie takiej decyzji może być uznane za wystarczające, jeśli umożliwia kontrolę instancyjną i kontrolę sądowoadministracyjną. NSA zaznaczył, że pisma procesowe, jakimi są skarga i odpowiedź na skargę nie mogą zastąpić czy też uzupełnić uzasadnienia decyzji. Uzasadnienie decyzji ostatecznej stanowi wyłączną podstawę oceny jej zgodności z prawem. Przytoczenie okoliczności uzasadniających, zdaniem organu, wydanie rozstrzygnięcia o skreśleniu skarżącej z listy studentów dopiero w odpowiedzi na skargę, pozbawiło stronę możliwości odniesienia się do nich w toku postępowania administracyjnego. Tymczasem Sąd I instancji swoje orzeczenie oparł w większości na stanie faktycznym i argumentacji organu przedstawionych w jego pismach procesowych, niejako zapominając, że jedynie uzasadnienie decyzji ostatecznej stanowi wyłączną podstawę oceny jej zgodności z prawem. Organy uczelni wydając zaskarżone decyzje zupełnie pominęły w rozważaniach zarzuty uniemożliwienia skarżącej wykonywania obowiązków i uprawnień studenta, nieregulaminowego traktowania oraz powodów dla których ostatecznie odmówiono jej przeprowadzenie egzaminu komisyjnego z przedmiotu dietetyka, który był ostatnim do zdania przed oddaniem i obroną pracy dyplomowej. Zastosowanie przez organy uczelni art. 108 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce jako podstawy prawnej do skreślenia z listy studentów niejako automatycznie, wskutek stwierdzenia, że studentka nie uzyskała zaliczenia semestru w określonym terminie, stanowi naruszenie normy wynikającej z tego przepisu prawa materialnego. Wykładnia art. 108 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce sprowadzająca się do literalnego brzmienia przepisu bez uwzględnienia pozostałych okoliczności mających miejsce w konkretnej sprawie, prowadzi do próby orzekania przez organy w sposób dowolny, a nie uznaniowy. Zasadny jest zarzut naruszenia art. 7, 75 § 1, 77 § 1, 80 i 81 i 81a § 1 k.p.a.. Organy nie podjęły wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, w szczególności zaniechały zebrania materiału dowodowego w sposób całościowy i rzetelny, co skutkowało nierozpatrzeniem w sposób wyczerpujący okoliczności sprawy i brakiem rzetelnej oceny okoliczności mających miejsce w sprawie oraz brakiem rozstrzygnięcia na korzyść studentki niedających się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego. Nie budzi wątpliwości, że decyzja, o której mowa w art. 108 ust. 2 pkt 3 p.s.w.i.n. o skreśleniu studenta z listy studentów w przypadku nieuzyskania zaliczenia semestru lub roku w określonym terminie, jest decyzją uznaniową. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że organ uczelni orzekając w konkretnej sprawie może, a nie musi skreślić studenta z listy studentów. Wybór taki nie może być dowolny i musi wynikać z wszechstronnego oraz dogłębnego rozważenia wszystkich okoliczności faktycznych danej sprawy, odzwierciedlonego następnie w uzasadnieniu podjętego rozstrzygnięcia. Taki charakter decyzji umożliwia organom uczelni uwzględnienie różnych nadzwyczajnych okoliczności uniemożliwiających studentowi wywiązanie się z jego podstawowych obowiązków z przyczyn od niego niezależnych. W postępowaniu dotyczącym skreślenia z listy studentów organy uczelni powinny ustalić i rozważyć wszystkie inne okoliczności podnoszone przez studenta mogące mieć wpływ na treść decyzji, w tym także ocenić obiektywną możliwość uzyskania zaliczenia egzaminu.