Odrębność sprzedaży wierzytelności i nieruchomości w opodatkowaniu PCC - Wyrok NSA z dnia 16 kwietnia 2024 r., sygn. III FSK 43/22

Sprzedaż wierzytelności oraz sprzedaż nieruchomości stanowią odrębne czynności cywilnoprawne i nie mogą być traktowane jako jedno zdarzenie ekonomiczne w kontekście opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wyłączenie przewidziane w art. 2 pkt 4 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie ma zastosowania do sprzedaży nieruchomości, nawet jeśli część transakcji podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Dalkowska, Sędzia NSA Wojciech Stachurski, Sędzia WSA (del.) Agnieszka Olesińska (sprawozdawca), po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej E. sp. z o.o. z siedzibą w Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 maja 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 2167/20 w sprawie ze skargi E. sp. z o.o. z siedzibą w Z. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia 7 września 2020 r., nr 1401-IOM.4104.116.2020.ES w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

|III FSK 43/22 | |

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 maja 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 2167/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę E. sp. z o.o. z siedzibą w Z. (dalej jako: skarżąca, Spółka) na decyzję Dyrektora izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia 7 września 2020 r. w przedmiocie odmowy stwierdzenia nadpłaty w podatku od czynność cywilnoprawnych.

Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu wskazał, że spór w rozpoznawanej sprawie dotyczy rozstrzygnięcia, czy z tytułu zawarcia umowy sprzedaży zabudowanej nieruchomości skarżącej przysługuje prawo do żądania stwierdzenia nadpłaty w podatku od czynności cywilnoprawnych. Podkreślił, że poza sporem pozostawało to, że sprzedaż nieruchomości przez małżonków J. K. i E. K. podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Spornym pozostawało to, co stanowi podstawę opodatkowania z tytułu dokonania wskazanej wyżej czynności sprzedaży nieruchomości. WSA w Warszawie stwierdził, że przy tak zakreślonych granicach sprawy, w punkcie wyjścia stwierdzić należało, że zgodnie z treścią art. 72 § 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1324 ze zm., dalej jako: O.p.) za nadpłatę uważa się kwotę nadpłaconego lub nienależnie pobranego podatku, kwotę podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej. W myśl art. 75 § 1 O.p. jeżeli podatnik kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku albo wysokość pobranego podatku, może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku. W myśl § 2 tego artykułu, uprawnienie do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty przysługuje podatnikom, płatnikom i inkasentom oraz osobom, które były wspólnikami spółki cywilnej w momencie rozwiązania spółki w zakresie zobowiązań spółki. Płatnik lub inkasent jest uprawniony do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty, jeżeli wpłacony podatek nie został pobrany od podatnika. Sąd pierwszej instancji uznał, że organy podatkowe obu instancji słusznie stanęły na stanowisku, że w okolicznościach niniejszej sprawy nie doszło do nienależnej zapłaty przez skarżącą podatku od czynności cywilnoprawnych od zawartej formie aktu notarialnego z dnia 20 listopada 2019 r. umowy sprzedaży zabudowanej nieruchomości. Odnosząc się do zasadniczej osi sporu zauważył, że katalog czynności cywilnoprawnych polegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2020 r., poz. 815, dalej jako: u.p.c.c.) jest zamknięty. Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) u.p.c.c., podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych. Reasumując, skoro, jak wynika z aktu notarialnego, wartość rynkowa nieruchomości (bez odliczania długów i ciężarów w postaci roszczenia o zwrot nakładów poniesionych przez spółkę A.) nabytej od J. K. i E. K. na dzień zawarcia transakcji wynosiła 4.300.000,00 zł, to pobrany p.c.c. w wysokości wskazanej w akcie notarialnym, był podatkiem należnym. W sprawie nie wystąpiła żadna z sytuacji wymienionych w art. 72 § 1 pkt 1-4 O.p., tj. nie wystąpił w p.c.c. podatek nadpłacony, nienależnie pobrany lub zapłacony. WSA w Warszawie uznał także, że organ odwoławczy miał również rację twierdząc, że A. s.c. nie dokonała na rzecz skarżącej sprzedaży wartości naniesień, a wierzytelności o zwrot nakładów na nieruchomości, przysługującej wobec aktualnych właścicieli - małżonków J. K. i E. K.. Przedmiotem umowy sprzedaży, jak wynika ze znajdującego się w aktach sprawy aktu notarialnego z dnia 20 listopada 2019 r. Rep A nr [...] (k. 12 akt podatkowych i n.) były dwie niezależne od siebie czynności prawne, dokonane między różnymi stronami: sprzedaż nieruchomości położonej w miejscowości Z., która to nieruchomość stanowiła własność małżonków J. K. i E. K. oraz sprzedaż wierzytelności o zwrot nakładów poniesionych na tej nieruchomości przez wspólników s.c. A.. Wierzytelność ta przysługiwała wspólnikom s.c. wobec aktualnych właścicieli nieruchomości - małżonków J. K. i E. K.. Zdaniem WSA w Warszawie, skoro strony, które kształtują stosunki prawne na zasadzie swobody umów, uczyniły przedmiotem sprzedaży dwie odrębne czynności cywilnoprawne, za bezprzedmiotowe należało uznać zawarte w skardze rozważania odnośnie transakcji "ekonomicznej (w rozumieniu VAT) sprzedaży naniesień na rzecz Spółki. Mając zatem na uwadze, że akt notarialny dokumentował dwie niezależne od siebie czynności cywilnoprawne, zawarte między różnymi stronami - skarżąca zobowiązana była uiścić należny podatek od każdej z tych czynności, niezależnie od siebie, na podstawie odpowiednich przepisów prawa materialnego. Przy czym, jak wynika z aktu notarialnego (§ 13 in fine) skarżąca nie zapłaciła p.c.c. z tytułu nabycia wierzytelności o zwrot nakładów; "podatku od zbycia wierzytelności o zwrot nakładów nie pobrano na podstawie art. 2 pkt 4 u.p.c.c.". Nie ma tu zatem mowy o podwójnym opodatkowaniu. Mając na uwadze powyższe sąd pierwszej instancji stwierdził, że wniosek Spółki o stwierdzenie nadpłaty w p.c.c. należało uznać za bezzasadny. Wyrok ten w całości dostępny jest na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl (CBOSA).