Interpretacja indywidualna z dnia 28 czerwca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.254.2024.1.OS

Opodatkowanie podatkiem VAT przekazania lokalu wraz z udziałem w gruncie na rzecz żony do prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, dokonanego w związku z podziałem majątku wspólnego, obowiązek wystawienia faktury dokumentującej ww. transakcję, obowiązek korekty podatku VAT naliczonego z tytułu nabycia nieruchomości, proporcjonalnie do okresu korekty.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 kwietnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:

‒opodatkowania podatkiem VAT przekazania lokalu wraz z udziałem w gruncie na rzecz żony do prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, dokonanego w związku z podziałem majątku wspólnego,

‒obowiązku wystawienia faktury dokumentującej ww. transakcję,

‒obowiązku korekty podatku VAT naliczonego z tytułu nabycia nieruchomości, proporcjonalnie do okresu korekty.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Zdarzenie przyszłe: Pan … (zwany dalej Wnioskodawcą) posiadający nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce (w rozumieniu u stawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) nabył w roku 2014 wraz z żoną (również posiadającą nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce) do ich wspólnego majątku (ustawowa wspólność majątkowa w rozumieniu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) nieruchomość w postaci apartamentu (lokal użytkowy) wraz z udziałem w nieruchomości gruntowej.

Nieruchomość zlokalizowana jest w budynku … działającym w miejscowości … w systemie tzw. „condohotel”. Cena zakupu ww. nieruchomości i udziału w gruncie uwzględniała podatek od towarów i usług (dalej „VAT”).

W związku z faktem, że Wnioskodawca (czynny podatnik VAT) zamierzał wykorzystywać zakupioną nieruchomość wraz z udziałem w gruncie do działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, podatek VAT naliczony z tytułu zakupu nieruchomości wraz z udziałem w gruncie został przez niego odliczony w całości.

Nieruchomość jest przedmiotem umowy najmu pomiędzy Wnioskodawcą a hotelem, w którym znajduje się rzeczona nieruchomość od roku 2015. Początkowo nieruchomość była wynajmowana w ramach tzw. „najmu prywatnego”. Od roku 2020 nieruchomość jest wynajmowana w ramach prowadzonej przez Wnioskodawcę pozarolniczej działalności gospodarczej. Nieruchomość została wniesiona do działalności gospodarczej Wnioskodawcy, na co jego małżonka wyraziła zgodę. W związku ze świadczeniem usługi na rzecz hotelu, Wnioskodawca wystawiał i nadal wystawia faktury VAT na rzecz tego hotelu, ze stawką 23%.

Wnioskodawca i jego małżonka planują zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej, którą to umową Wnioskodawca i jego małżonka ustanowią rozdzielność majątkową.

W wyniku zawarcia umowy dojdzie do podziału majątku małżonków, a wymieniona wyżej nieruchomość wraz z udziałem w gruncie stanie się majątkiem należącym wyłącznie do małżonki Wnioskodawcy. Wnioskodawcy przypadnie z kolej inna nieruchomość lub nieruchomości, które obecnie należą do majątku wspólnego. Do zawarcia umowy majątkowej oraz podziału majątku dojdzie tego samego dnia. Wnioskodawca i jego małżonka nie przewidują dopłat ani spłat w ramach podziału majątku, ani też żadnych innych roszczeń względem siebie.

Obecnie małżonka Wnioskodawcy jest podatnikiem VAT korzystającym ze zwolnienia z tego podatku na mocy art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług. Przed zawarciem umowy majątkowej małżeńskiej, małżonka Wnioskodawcy planuje zarejestrować się do podatku VAT i stać się podatnikiem czynnym. Małżonka Wnioskodawcy zamierza wykorzystywać nieruchomość wraz z udziałem w gruncie do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług; do działalności opodatkowanej i niezwolnionej z VAT – usługa najmu na rzecz ww. hotelu.

Pytania

1.Czy w przypadku opisanym w zdarzeniu przyszłym przeniesienie nieruchomości wraz z udziałem w gruncie z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku będzie stanowić po stronie Wnioskodawcy dostawę towaru zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy o podatku od towarów i usług?

2.W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie numer jeden, czy Wnioskodawca będzie zobowiązany do wystawienia faktury?

3.Czy w przypadku opisanym w zdarzeniu przyszłym przeniesienie nieruchomości wraz z udziałem w gruncie z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku będzie rodzić po stronie Wnioskodawcy obowiązek korekty VAT naliczonego z tytułu nabycia nieruchomości, proporcjonalnie do okresu korekty?

Pana stanowisko w sprawie

Stanowisko Wnioskodawcy:

Ad. 1.

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku opisanym w zdarzeniu przyszłym, przeniesienie nieruchomości wraz z udziałem w gruncie z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku nie będzie stanowić po stronie Wnioskodawcy dostawy towaru zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Ad. 2.

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z tym, że przeniesienie nieruchomości wraz z udziałem w gruncie do z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu ustawy VAT, nie jest on zobowiązany do wystawienia faktury.

Ad. 3.

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku opisanym w zdarzeniu przyszłym, przeniesienie nieruchomości wraz z udziałem w gruncie z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku nie rodzi po stronie Wnioskodawcy obowiązku korekty VAT naliczonego z tytułu nabycia nieruchomości, proporcjonalnie do okresu korekty.

Uzasadnienie

Ad. 1.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361; dalej „ustawa VAT”), opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne

świadczenie usług na terytorium kraju.

Dalej, zgodnie art. 7 ust. 1 ustawy VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Z kolej, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1)przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2)wszelkie inne darowizny - jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Przez towary, stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy VAT, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Niewątpliwie definicję tę spełniają nieruchomości lub ich części.

Natomiast, dostawa towarów mieści się w definicji sprzedaży określonej w art. 2 pkt 22 ustawy VAT.

Zgodnie z tym przepisem przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy VAT, podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza - zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy VAT - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Biorąc pod uwagę treść wskazanych wyżej przepisów warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem VAT jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie:

a)czynność jest ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, np. odpłatna dostawa towarów;

b)czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług (działa w takim charakterze).

Należy się więc zastanowić, czy planowane przez Wnioskodawcę czynności spełniają przesłanki, aby uznać je za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, mając na uwadze, że chodzi o czynności zachodzące między małżonkami, którzy zawierają umowę majątkową i przeprowadzają podział majątku.

W tym miejscu Wnioskodawca wyjaśnia, iż prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm., dalej: "KC"). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się - jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji – przepisy odnoszące się do własności.

Z kolei zgodnie z art. 196 KC, współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej.

W myśl art. 210 KC, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Z regulacji art. 211 KC wynika natomiast, że każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zasadą jest, że zniesienie współwłasności powinno nastąpić przede wszystkim przez podział fizyczny rzeczy wspólnej. W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi więc do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

Natomiast ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359, z późn. zm., dalej: "Kodeks rodzinny").

W świetle art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

W świetle art. 35 Kodeksu rodzinnego, w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Zgodnie natomiast z art. 43 Kodeksu rodzinnego, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Jednakże, zgodnie z art. 47 §1 Kodeksu rodzinnego małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.

Zauważyć należy, że zgodnie z przywołanym wcześniej art. 31 § 1 Kodeksem rodzinnym z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa, obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (jest to ich majątek wspólny).

Wspólność ustawowa obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Wspólność małżeńska została ukształtowana jako wspólność łączna, którą charakteryzuje to, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową. Wspólność ta jest wspólnością masy majątkowej, to znaczy obejmuje cały zbiór praw majątkowych takich jak własność i inne prawa rzeczowe czy wierzytelności. Pomimo trwania wspólności każdy z małżonków ma zarówno prawo do udziału i rozporządzania tak całym majątkiem wspólnym, jak i w odniesieniu do poszczególnych składników majątku wspólnego. Wspólność majątkowa małżeńska nie jest bowiem samodzielnym i niezależnym od małżonków bytem, który realizuje swoje własne uprawnienia do określonych lub wszystkich składników tego mienia. Podmiotami uprawnionymi do dysponowania i zarządzania całym mieniem są zawsze małżonkowie tworzący wspólność majątkową małżeńską.

Z powyższego wynika, że prowadzenie przez małżonków odrębnych działalności gospodarczych nie ma wpływu na uprawnienie do dysponowania i zarządzania majątkiem.

W tym kontekście należy odnieść się do art. 7 ust. 1 i ust. 2 ustawy VAT w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, a w szczególności do definicji „odpłatności” oraz „prawa do rozporządzania towarem jak właściciel”, które są niezbędnymi przesłankami do uznania czy dana transakcja jest przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Jak wskazano powyżej, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia odpłatności, ani nie wskazują na jej formę. Przepisy ustawy o VAT nie narzucają również, że odpłatność za czynność dostawy towarów lub świadczenia usług winna mieć postać pieniężną. Odpłatność jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową - zapłatą może być inny towar lub usługa, albo mieszaną - zapłata w części pieniężna, a w części rzeczowa.

Mając na względzie powyższe, należy zatem zauważyć, że zapłata (wynagrodzenie) może przybierać nie tylko postać świadczenia pieniężnego, ale również rzeczowego (określonego w naturze), czego potwierdzeniem jest wyrok z dnia 3 lipca 1997 r. w sprawie C-330/95 Goldsmiths, w którym to orzeczeniu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że: "umowy takie (polegające na wymianie towar za towar - przyp. Pełnomocnika) nie są w żaden sposób, ani finansowo, ani handlowo, różne od transakcji, w których wynagrodzenie wyrażone jest w formie pieniężnej".

Potwierdzeniem powyższego (rozumienia „odpłatności") jest również art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, który stanowi, że podstawą opodatkowania, z wyjątkami, które nie mają zastosowania w opisanym stanie faktycznym, jest „wszystko co stanowi zapłatę", którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczonych lub usług świadczonych przez podatnika. Należy zatem zauważyć, że podstawą opodatkowania jest generalnie zapłata (wszystko co stanowi zapłatę).

Zgodnie natomiast ze Słownikiem Języka Polskiego (wydanie internetowe) „zapłata" to „uiszczenia należności za coś", należność za coś", „odpłacenie komuś za coś". Zapłata jest więc należnością (kwotą należną) za czynność opodatkowaną. Nie ma natomiast w tym przepisie zastrzeżenia, że zapłata ma przybrać wyłącznie postać pieniężną. Jest to wielkość, która musi być mierzalna (wymierna) w pieniądzu (biorąc pod uwagę, że podatek wyrażony jest w pieniądzu), natomiast nie musi być kwotą pieniężną. Może to być więc należność (zapłata) w naturze.

W takiej sytuacji, za podstawę opodatkowania należy przyjąć wartość świadczenia wzajemnego, jako że właśnie to świadczenie stanowi wówczas zapłatę za czynność opodatkowaną.

Ustawa VAT nie definiuje również, co należy rozumieć, przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel", o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy VAT. Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel" określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88 (Staatssecretaris van Financiën v. Shipping and Forwarding Enterprise Safe BV). W orzeczeniu tym Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy chodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu odnosząc się do dostawy towarów, trybunał posłużył się terminem przeniesienia "własności w sensie ekonomicznym", podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią. Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel" dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu "prawo do rozporządzania jak właściciel" nie można interpretować jako "prawa własności". Nadto, należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów" nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy.

Analizując powyższe, Wnioskodawca jest zdania, że zawarcie umowy majątkowej oraz jak również podział majątku między małżonkami nie stanowi odpłatnej dostawy towarów, ponieważ te czynności dotyczą majątku wspólnego małżonków. Dopiero w wyniku podziału majątku pomiędzy małżonków, dojdzie do wyodrębnienia majątku każdego z nich. W opinii Wnioskodawcy, w sytuacji gdy pomiędzy małżonkami dochodzi do zawarcia umowy majątkowej oraz podziału majątku, nawet dotyczącego prowadzonych przez nich działalności gospodarczych, to taka transakcja nie może mieć charakteru odpłatnego. W takim przypadku nie jest możliwe uregulowanie należności pomiędzy małżonkami. Jeden z małżonków nie może dokonać wypłaty wynagrodzenia drugiemu z małżonków środkami pieniężnymi objętymi wspólnością nawet jeżeli uznać, że jest to wspólność ułamkowa. Wynika to z faktu, że w momencie zawarcia umowy majątkowej jak również momencie podziału majątku nie istnieje jeszcze wyodrębniony majątek żadnego z małżonków. Analogicznie, skoro nie ma możliwości zapłaty za towar między małżonkami, to też nie ma możliwości przeniesienia własności towaru, ponieważ nie występuje tu przeniesienie wspólnego majątku z jednego podatnika na drugiego a jedynie podział majątku wcześniej należącego do obojga małżonków. W takiej sytuacji na gruncie ustawy VAT nie mamy do czynienia z dwoma podmiotami (w relacjach między nimi), z których jeden dokonuje nieodpłatnego świadczenia lub odpłatnej dostawy towarów, a drugi z tego nieodpłatnego świadczenia lub dostawy korzysta. Nie ma znaczenia fakt, że małżonkowie prowadzą oddzielne działalności gospodarcze i każdy jest podatnikiem VAT. W tym stanie rzeczy autonomia prawa podatkowego nie stoi na przeszkodzie by uznać, że przesunięcie towarów z działalności gospodarczej jednego małżonka do działalności gospodarczej drugiego małżonka, dokonywane w ramach tych działalności, gdy małżonków łączy wspólność majątkowa istniejąca na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie stanowi odpłatnej ani też nieodpłatnej dostawy towarów i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, powyższe znajduje potwierdzenie w następujących wyrokach sądów:

‒Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4.04.2018 r., sygn. I FSK 887/16

‒Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 11.12.2018 r., sygn. I SA/Gd 939/18,

‒Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 25.05.2021 r., sygn. I SA/Bd 171/21,

‒Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 4.05.2023 r., sygn. I SA/Bd 110/23.

Podsumowując, w opinii Wnioskodawcy przeniesienie nieruchomości wraz z udziałem w gruncie z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy (w ramach prowadzonych przez małżonków działalności gospodarczych) w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku nie będzie stanowić po stronie Wnioskodawcy dostawy towaru zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy VAT.

Ad. 2.

Zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy VAT podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą (w przypadkach opisanych w tym przepisie), m.in.: sprzedaż, a także dostawy towarów i świadczenia usług, o których mowa w art. 106a pkt 2 ustawy VAT, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Ponieważ, jak udowodniono wyżej przeniesienie nieruchomości wraz z udziałem w gruncie z majątku wspólnego małżonków do wyłącznego majątku małżonki Wnioskodawcy (do jej działalności gospodarczej) w wyniku zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej oraz podziału majątku nie będzie stanowić po stronie Wnioskodawcy dostawy towaru zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy VAT, Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do wystawienia faktury.

Ad. 3.

Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy VAT w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Z kolej, w art. 91 ust. 1 ustawa VAT nakazuje dokonanie odpowiedniej korekty podatku naliczonego w sytuacji, gdy zmianie ulega sposób wykorzystania przez podatnika towarów i usługi, w związku z którymi powstało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Powyższe stosuje się także odpowiednio do wykorzystywanych w działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy VAT) nieruchomości.

W szczególności, w odniesieniu do usług najmu zastosowanie znajduje art. 91 ust. 2 ustawy VAT, zgodnie z którym w przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, korekty, o której mowa w art. 91 ust. 1 ustawy VAT, podatnik dokonuje w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Roczna korekta dotyczy jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu.

Jednakże, zgodnie z art. 91 ust. 9 ustawy VAT, w przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta podatku naliczonego, określona w tym artykule jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Powyżej wskazany art. 91 ust. 9 ustawy VAT wynika bezpośrednio z faktu, że zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części jest na gruncie VAT neutralne. Przeniesienie całości lub części majątku przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu VAT, na zbywcę i nabywcę zaś należy patrzeć pod kątem VAT transparentnie, tzn. zbywca ma prawo odliczyć VAT naliczony przy zakupie towarów i usług związanych z przenoszoną całością, o ile nabywca wykorzysta je do wykonywania czynności opodatkowanych. Tym samym w przypadku zmiany przeznaczenia środka trwałego ewentualnej korekty VAT naliczonego w pierwotnej fakturze dokumentującej dostawę towarów (w tym także wydanie przedmiotu leasingu finansowego) dokonuje nabywca przedsiębiorstwa (art. 91 ust. 9 ustawy VAT).

Co więcej, neutralność transakcji zbycia przedsiębiorstwa na gruncie VAT wynika również z przepisów unijnych (art. 19 dyrektywy 2006/112/WE). Okoliczność ta była również wielokrotnie potwierdzana przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, np. w wyrokach: C-408/98, Abbey National oraz C-137/02, Faxworld. Natomiast, w wyroku z 28.10.2011 r. (sygn. I FSK 1660/10), Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że „w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części dochodzi do sukcesji prawnopodatkowej. Nabywca jest następcą prawnym, beneficjentem czynności aportu podatnika dokonującego zbycia. W takim zakresie, następuje przeniesienie na owego nabywcę zasad dotyczących opodatkowania VAT w odniesieniu do czynności związanych z nabytym mieniem na warunkach identycznych jako obowiązywały zbywcę gdyby do zbycia nie doszło. Składnikami majątku przedsiębiorstwa wnoszonego aportem mogą być zarówno takie składniki co do których zbywcy przysługiwało prawo do odliczenia VAT jak i takie co do których prawo to nie przysługiwało”.

Odnosząc powyższe do sytuacji przedstawionej w opisie zdarzenia przyszłego zdaniem Wnioskodawcy, ponieważ zawarcie umowy majątkowej oraz podział majątku nie stanowi czynności podlegającej podatkowi od towarów i usług (jak zostało przedstawione wcześniej) jednocześnie w wyniku przeprowadzenia czynności prawnych nieruchomość znajdzie się w wyłącznej własności małżonki Wnioskodawcy, w celu ocenienie obowiązków Wnioskodawcy w zakresie korekty podatku VAT naliczonego należy zastosować przepis art. 91 ust. 9 ustawy VAT w sposób odpowiedni.

Tym samym, skoro zawarcie umowy majątkowej oraz podział majątku Wnioskodawcy nie stanowi czynności podlegającej podatkowi VAT, jednocześnie w sensie cywilistycznym własność nieruchomości zostanie przeniesiona na małżonkę Wnioskodawcy, która będzie wykorzystywać nieruchomość w działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (działalność niezwolniona z VAT), Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do korekty VAT naliczonego z tytułu nabycia nieruchomości. Brak obowiązku korekty wynika z faktu, że małżonka Wnioskodawcy stanie się „sukcesorem” praw i obowiązków Wnioskodawcy z tytułu podatku VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361), zwanej dalej ustawą:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Dostawa towarów mieści się w definicji sprzedaży określonej w art. 2 pkt 22 ustawy. Zgodnie z tym przepisem:

Ustawa o podatku od towarów i usług posługuje się w odniesieniu do dostawy towarów sformułowaniem „przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel” (art. 7 ust. 1 ustawy), a towarami w świetle tej ustawy – co do zasady – są rzeczy oraz ich części (art. 2 pkt 6 ustawy).

Takie zdefiniowanie konstytutywnego aspektu dostawy towarów, odwołując się do ekonomicznego władztwa nad rzeczą sprawia, że przedmiotem opodatkowania może być nie tylko sprzedaż czy zamiana rzeczy jako fizycznie wyodrębnionych dóbr materialnych, ale również inne transakcje wywierające, z ekonomicznego punktu widzenia, podobne skutki.

Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”, określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88. W orzeczeniu tym stwierdził, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy tak jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu, odnosząc się do dostawy towarów, Trybunał posłużył się terminem przeniesienia „własności w sensie ekonomicznym”, podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym elementem jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.

Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”. Idąc dalej należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy.

Należy więc uznać, że dostawa towarów powinna podlegać ocenie przede wszystkim z punktu widzenia swoich aspektów ekonomicznych, mniejsze zaś znaczenie mają jej skutki o charakterze cywilnoprawnym, występujące na gruncie prawa cywilnego.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jedynie wówczas, gdy czynności te są wykonywane odpłatnie.

Ustawodawca jednakże przewidział od powyższej reguły wyjątki, które zostały zawarte – w przypadku dostawy towarów w art. 7 ust. 2 ustawy.

Stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy:

Jak wynika z powyższych uregulowań, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, w tym także wszelkie inne darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Jeżeli natomiast podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego, to nieodpłatne przekazanie (w tym także darowizna) tych towarów pozostaje poza zakresem opodatkowania (podatnik nie musi dokonać ich opodatkowania), bez względu na cel, na który zostały one przekazane (darowane).

Analizując treść art. 7 ust. 2 ustawy, warto odwołać się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który wielokrotnie wypowiadał się w kwestii opodatkowania nieodpłatnych świadczeń. W wyroku z dnia 27 czerwca 1989 r. w sprawie C‑50/88 (Heinz Küchne) Trybunał stwierdził, że ze wspólnym systemem podatku od wartości dodanej spójne jest nieopodatkowanie amortyzacji aktywów przedsiębiorstwa w odniesieniu do ich prywatnego użytku w przypadku, gdy VAT od tych towarów nie podlegał odliczeniu, przy jednoczesnym opodatkowaniu wydatków ponoszonych na utrzymanie i używanie towarów, w odniesieniu do których podatnik jest uprawniony do odliczenia podatku. Rozwiązanie to pozwala zarówno uniknąć podwójnego opodatkowania samych towarów, jak i braku opodatkowania ostatecznej konsumpcji. Również w orzeczeniu z dnia 25 maja 1993 r. w sprawie C-193/91 (Gerhard Mohsche) oraz w orzeczeniu z dnia 17 maja 2001 r. w połączonych sprawach C-193/91 (Hans- Georg Fisher) i C-323/99 (Klaus Brandenstein) Trybunał wskazał, że nieodpłatne świadczenia mogą być opodatkowane wyłącznie w takim zakresie, w jakim podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku naliczonego.

Nie każda jednak czynność, która stanowi dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Określona czynność będzie opodatkowana VAT, jeśli zostanie wykonana przez podatnika, a więc osobę prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

W świetle powyższego stwierdzić należy, że każdy kto dokonuje czynności dla celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, powinien być uznany, co do zasady, za podatnika podatku od towarów i usług.

Należy wyjaśnić, że prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się – jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji – przepisy odnoszące się do własności.

Zgodnie z art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego:

Natomiast, ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.).

W świetle art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

W myśl art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Stosownie do art. 36 § 1 oraz § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Jak stanowi art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

Ponadto w myśl art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Z opisu sprawy wynika, że w roku 2014 nabył Pan z żoną do majątku wspólnego w postaci apartamentu (lokal użytkowy) wraz z udziałem w nieruchomości gruntowej. Cena zakupu ww. nieruchomości i udziału w gruncie uwzględniała podatek od towarów i usług. Podatek VAT naliczony z tytułu zakupu nieruchomości wraz z udziałem w gruncie został przez Pana odliczony w całości. Nieruchomość jest przedmiotem umowy najmu pomiędzy Panem a hotelem, w którym znajduje się rzeczona nieruchomość od roku 2015. Początkowo nieruchomość była wynajmowana w ramach tzw. „najmu prywatnego”. Od roku 2020 nieruchomość jest wynajmowana w ramach prowadzonej przez Pana pozarolniczej działalności gospodarczej. Nieruchomość została wniesiona do Pana działalności gospodarczej, na co Pana małżonka wyraziła zgodę. W związku ze świadczeniem usługi na rzecz hotelu, wystawiał Pan i nadal wystawia faktury VAT na rzecz tego hotelu, ze stawką 23%. Pan i Pana małżonka planujecie zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej, którą to umową ustanowiona zostanie rozdzielność majątkowa. W wyniku zawarcia umowy dojdzie do podziału majątku małżonków, a wymieniona wyżej nieruchomość wraz z udziałem w gruncie stanie się majątkiem należącym wyłącznie do Pan małżonki. Panu przypadnie z kolej inna nieruchomość lub nieruchomości, które obecnie należą do majątku wspólnego. Do zawarcia umowy majątkowej oraz podziału majątku dojdzie tego samego dnia. Pan i Pana małżonka nie przewidujecie dopłat ani spłat w ramach podziału majątku, ani też żadnych innych roszczeń względem siebie. Obecnie Pana małżonka jest podatnikiem VAT korzystającym ze zwolnienia z tego podatku na mocy art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług. Przed zawarciem umowy majątkowej małżeńskiej, Pana małżonka planuje zarejestrować się do podatku VAT i stać się podatnikiem czynnym. Pana małżonka zamierza wykorzystywać nieruchomość wraz z udziałem w gruncie do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług; do działalności opodatkowanej i niezwolnionej z VAT – usługa najmu na rzecz ww. hotelu.

W pierwszej kolejności Pana wątpliwości dotyczą podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT przekazania małżonce przedmiotowego lokalu.

Dokonując analizy powołanych wyżej regulacji prawnych w odniesieniu do przedstawionych przez Pana okoliczności sprawy należy podkreślić, że powołane wyżej przepisy art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy nie definiują małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Tym samym na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług małżonkowie nie są uznawani za jeden podmiot podatkowy, bowiem każdy z nich, wykonując samodzielnie czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jest odrębnym podatnikiem tego podatku. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa. W konsekwencji, podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu. Co więcej autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość takiej interpretacji jego przepisów, która zakładałaby, że wspólność majątkowa istniejąca między małżonkami na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ma wpływ na zakres ich praw i obowiązków jako podatników podatku od towarów i usług. Dopuszczalne jest dokonywanie czynności cywilnoprawnych między małżonkami pozostającymi w małżeńskiej wspólności majątkowej, jeżeli czynności te dotyczą sfery objętej zakresem ich działalności gospodarczej. Niezależnie więc od istniejących stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami, w transakcjach zawieranych pomiędzy nimi mamy do czynienia z wykonywaniem czynności opodatkowanych pomiędzy dwoma odrębnymi podmiotami. Zatem transakcje dokonywane pomiędzy nimi, jako osobami prowadzącymi odrębnie działalność gospodarczą stanowią dostawę towarów lub świadczenie usług, które to czynności podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze powyższe oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy należy stwierdzić, że jak wynika z opisu sprawy, przedmiotowy lokal został nabyty przez Państwa do majątku wspólnego. Początkowo nieruchomość była wynajmowana w ramach tzw. „najmu prywatnego”. Podatek VAT naliczony z tytułu zakupu nieruchomości wraz z udziałem w gruncie został przez Pana odliczony w całości. Za zgodą Pana małżonki lokal ten został wniesiony do Pana działalności gospodarczej. W związku ze świadczeniem usługi na rzecz hotelu, wystawiał Pan i nadal wystawia faktury VAT na rzecz tego hotelu. Pan i Pana małżonka nie przewidujecie dopłat ani spłat w ramach podziału majątku, ani też żadnych innych roszczeń względem siebie. Zatem pomimo zakupu lokalu wykorzystywanego do Pana działalności gospodarczej w ramach małżeńskiej wspólności majątkowej, lokal ten – jak wynika z wniosku – był przeznaczony i wykorzystywany wyłącznie do Pana działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Tym samym będzie działał Pan z tytułu przekazania przedmiotowego lokalu jak podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ww. ustawy. Jak wynika z treści wniosku – podatek VAT naliczony z tytułu zakupu nieruchomości został przez Pana odliczony w całości.  Wobec powyższego, dla czynności nieodpłatnego przekazania na rzecz Pana żony lokalu wraz z udziałem w gruncie, zostaną spełnione przesłanki warunkujące zrównanie nieodpłatnego przekazania towarów z odpłatną dostawą towarów, co w konsekwencji oznacza, że czynność ta podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podsumowując, nieodpłatne przekazanie lokalu wraz z udziałem w gruncie z Pana działalności gospodarczej w wyniku podziału majątku wspólnego na rzecz Pana małżonki do prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, stanowić będzie nieodpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Tym samym Pana stanowisko w zakresie pytania nr 1, uznałem za nieprawidłowe.

Odnosząc się do Pana wątpliwości związanych z obowiązkiem wystawienia faktury dokumentującej przeniesienie przedmiotowego lokalu wraz z udziałem w gruncie, wykorzystywanego przez Pana w ramach działalności należy wskazać, że zasady dotyczące wystawiania faktur, zostały uregulowane w ustawie w Dziale XI – Dokumentacja, w Rozdziale 1 – Faktury.

Jak stanowi art. 106a ustawy:

W świetle art. 2 pkt 31 ustawy:

Na mocy art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Natomiast w myśl art. 2 pkt 22 ustawy:

Zgodnie z art. 106e ust. 1 ustawy:

Obowiązujące przepisy nie nakładają na podatników żadnych formalnych obowiązków w zakresie dokumentowania fakturami nieodpłatnych dostaw towarów. Co więcej, z art. 106a pkt 1 w powiązaniu z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, fakturę wystawia się, jeśli dokumentuje ona sprzedaż (rozumianą m.in. jako odpłatna dostawa towarów). Przepis art. 7 ust. 2 powołanej ustawy zrównuje nieodpłatne przekazanie towarów z dostawą, jednak tylko dla celów opodatkowania.

Natomiast, nieodpłatne przekazanie lokalu wraz z udziałem w gruncie z Pana działalności gospodarczej w wyniku podziału majątku wspólnego na rzecz Pana małżonki do prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, stanowi nieodpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Nie wypełnia jednak definicji sprzedaży, gdyż mimo że dojdzie do dostawy, to nie dojdzie do odpłatności ze strony nabywcy – Pana żony. Odbiorca (Pana żona) otrzymująca ww. lokal wraz z udziałem w gruncie nieodpłatnie nie będzie poniosła ciężaru ekonomicznego podatku od towarów i usług. Zatem w takiej sytuacji brak jest możliwości wystawienia faktury, o której mowa w art. 106b ust. 1 ustawy, dokumentującej opisaną transakcję.

Na brak możliwości wystawienia faktury wskazuje również treść art. 106e ustawy, w którym wśród elementów faktury wymieniono m.in. cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto), czy kwotę należności ogółem, jako kwoty należne sprzedawcy od nabywcy. Skoro jednak transakcja jest nieodpłatna, kwoty te nie mogłyby znaleźć się na takiej fakturze, a brak takich pozycji skutkowałby wadliwością dokumentu sprzedaży.

Tym samym, Pana stanowisko w zakresie pytania nr 2, z uwagi na odmienną argumentacją, uznałem za nieprawidłowe.

Odnosząc się natomiast do pytania nr 3, dotyczącego obowiązku dokonania korekty podatku VAT naliczonego z tytułu nabycia nieruchomości, w pierwszej kolejności należy rozstrzygnąć czy transakcja przekazania nieruchomości będzie transakcją korzystającą ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT czy opodatkowaną wg właściwej stawki podatku od towarów i usług.

Należy wskazać, że dla dostawy budynków, budowli lub ich części ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia od podatku w oparciu o przepis art. 43 ust. 1 pkt 10, art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy.

I tak, na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy:

Z powyższego uregulowania wynika, że dostawa budynków, budowli lub ich części jest – co do zasady – zwolniona od podatku od towarów i usług. Wyjątek stanowi dostawa w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz jeżeli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Zatem, dla ustalenia zasad opodatkowania dostawy budynków, budowli lub ich części kluczowym jest ustalenie, kiedy nastąpiło pierwsze zasiedlenie i jaki upłynął okres od tego momentu.

Zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy:

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy:

Ponadto stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy:

W myśl art. 43 ust. 10 ustawy:

Zgodnie z art. 43 ust. 11 ustawy:

Tak więc ustawodawca daje podatnikom, dokonującym dostawy budynków, budowli lub ich części spełniających przesłanki do korzystania ze zwolnienia od podatku wskazanego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy po spełnieniu określonych warunków – możliwość rezygnacji ze zwolnienia i opodatkowania transakcji na zasadach ogólnych. Przy czym podkreślić należy, że niniejsze prawo zostało zawężone tylko do rezygnacji ze zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że kwestię opodatkowania dostawy gruntu, na którym posadowione zostały budynki lub budowle bądź ich części, rozstrzyga przepis art. 29a ust. 8 ustawy, zgodnie z którym:

W świetle tego przepisu, przy sprzedaży budynków, budowli lub ich części, dokonywanej wraz z dostawą gruntu, na którym są one posadowione, grunt dzieli byt prawny budynków w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Oznacza to, że do dostawy gruntu stosuje się analogiczną stawkę podatku jak przy dostawie budynków, budowli lub ich części trwale z gruntem związanych. Jeżeli dostawa budynków albo budowli lub ich części korzysta ze zwolnienia od podatku, ze zwolnienia takiego korzysta również dostawa gruntu, na którym obiekt jest posadowiony.

Z opisu sprawy wynika, że przedmiotowy lokal wraz z udziałem w nieruchomości gruntowej został nabyty w roku 2014. Lokal ten jest wykorzystywany w działalności gospodarczej w celach najmu, który jest opodatkowany podatkiem od towarów i usług. Lokal ten zostanie przekazany żonie w celu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej. Zatem przekazanie lokalu z Pana działalności gospodarczej do działalności gospodarczej Pana żony nastąpi po upływie 2 lat od momentu jego zakupu. Ponadto, z opisu sprawy nie wynika, aby ponosił Pan nakłady na ulepszenie lokalu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym, stanowiące co najmniej 30% jego wartości początkowej.

W konsekwencji powyższego dla czynności nieodpłatnego przekazania na rzecz żony lokalu, stanowiącego dostawę towarów zostanie spełniona przesłanka do zastosowania zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, gdyż ww. czynność nie zostanie dokonana w ramach pierwszego zasiedlenia, jak również pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą ww. lokalu minie okres dłuższy niż dwa lata. A zatem czynność nieodpłatnego przekazania na rzecz żony lokalu będzie korzystała ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Jak wskazano powyżej, grunt będący przedmiotem sprzedaży podlega opodatkowaniu według takiej stawki podatku od towarów i usług, jaką opodatkowane są budynki, budowle lub ich części posadowione na tym gruncie. W świetle powyższego dostawa przynależnego do ww. lokalu udziału w gruncie, na którym posadowiony jest budynek, w myśl art. 29a ust. 8 ustawy również będzie korzystała ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Podsumowując czynność nieodpłatnego przekazania na rzecz żony lokalu wraz z udziałem w gruncie będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy w zw. z art. 7 ust. 2 ustawy, jednakże korzystającą ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy w zw. z art. 29a ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług.

Przy czym, dostawa przedmiotowego lokalu wraz z udziałem w gruncie, będzie podlegała zwolnieniu od podatku VAT, o ile strony transakcji nie wybiorą opcji opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 10 ustawy w związku z art. 43 ust. 11 ustawy (po spełnieniu warunków określonych w tych przepisach).

Odnosząc się zatem do kwestii korekty podatku naliczonego wskazać należy, że zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy:

Stosownie do cytowanych wyżej przepisów, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona powyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Zasady dotyczące sposobu i terminu dokonywania korekt podatku naliczonego oraz podmiotu zobowiązanego do ich dokonania zostały określone w art. 91 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 91 ust. 2 ustawy:

Stosownie do art. 91 ust. 3 ustawy:

Zgodnie z art. 91 ust. 4 ustawy:

Na podstawie art. 91 ust. 5 ustawy:

W myśl art. 91 ust. 6 ustawy:

Stosownie do art. 91 ust. 7 ustawy:

Zgodnie z art. 91 ust. 7a ustawy:

W oparciu o art. 91 ust. 7b ustawy:

Jak stanowi art. 91 ust. 7c ustawy:

Według art. 91 ust. 7d ustawy:

Jak stanowi art. 91 ust. 8 ustawy:

Przepisy art. 91 wprowadzają konstrukcję korekty podatku naliczonego dokonywaną z uwagi na zmianę struktury sprzedaży albo na zmianę pierwotnego przeznaczenia towaru lub usługi (z którą związany jest podatek naliczony).

Wprowadzenie procedury korekty związane jest z faktem, że we wspólnym systemie VAT obowiązuje zasada odliczenia niezwłocznego, tzn. w momencie nabycia. W tym momencie czasowym związek towaru z danym rodzajem czynności (opodatkowane, zwolnione, mieszane) ma zazwyczaj charakter planowany. Do czasu faktycznego wykorzystania nabytego towaru lub usługi faktyczny związek z danym rodzajem czynności może się zmienić, przekreślając prawo do odliczenia albo uzasadniając dokonanie odliczenia. Jednocześnie przepisy wprowadzają szczególny tryb korekty do wybranych składników majątku. Z uwagi na zazwyczaj wieloletni okres wykorzystania składników majątku zaliczanych do środków trwałych oraz nieruchomości ustawa przyjmuje zasadę dokonywania cząstkowej i równomiernej korekty w dłuższym czasie (dla nieruchomości przez 10 lat, a dla pozostałych składników majątku przez 5 lat). Regulacje te mają na celu urealnienie odliczenia podatku naliczonego. Ustawa zakłada bowiem, że środki trwałe (jako dobra o charakterze trwałym) zużywają się w określonym czasie, a nie jednorazowo. W tym też czasie stopniowo konsumowane jest prawo do odliczenia i należy je oceniać w dłuższej perspektywie czasu, a nie jednorazowo.

W przypadku, w którym podatnik zmienia przeznaczenie składnika majątku nabytego (wytworzonego) dla celów działalności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług i zaczyna go używać wyłącznie do wykonywania czynności zwolnionych z opodatkowania lub czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, ma on zasadniczo obowiązek skorygować odliczony podatek od towarów i usług, jeżeli taki został odliczony. Analogicznie powinien postąpić podatnik w sytuacji zbycia takiego składnika majątku, jeżeli przy jego nabyciu (wytworzeniu) odliczył podatek naliczony, a przy zbyciu zastosuje zwolnienie z tego podatku lub zbycie takiego składnika majątku nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Przy czym należy wskazać, że przepis art. 91 ust. 5 ustawy, wprowadza szczególny przypadek dokonywania korekt w sytuacji, gdy podatnik w okresie trwania korekty cząstkowej zbywa dany środek trwały. W takich sytuacjach – zbycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych – przyjmuje się fikcję prawną, że zbyte składniki majątku służą nadal działalności opodatkowanej lub nadal działalności zwolnionej, aż do końca okresu korekty. Korekty za wszystkie pozostałe okresy dokonuje się w deklaracji za miesiąc, w którym dokonano sprzedaży.

W niniejszej sprawie, mamy do czynienia z sytuacją, w której przy zakupie lokalu wraz z udziałem w gruncie, przysługiwało Panu prawo do odliczenia podatku VAT. Jak rozstrzygnięto powyżej, nieodpłatne przekazanie z Pana przedsiębiorstwa w wyniku podziału majątku wspólnego lokalu wraz z udziałem w gruncie na rzecz Pana małżonki stanowić będzie nieodpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Jak wyżej wskazano transakcja przekazania nieruchomości  na rzecz żony będzie korzystała ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT, o ile strony transakcji nie wybiorą opcji opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 10 ustawy w związku z art. 43 ust. 11 ustawy. Zatem w sytuacji, gdy transakcja przekazania lokalu wraz z udziałem w gruncie na rzecz żony będzie zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT, nastąpi zmiana przeznaczenia tej nieruchomości  - zmieni się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Wobec powyższego w związku z przekazaniem na rzecz żony lokalu wraz z udziałem w gruncie - skutkującym zmianą przeznaczenia, w sytuacji gdy na moment planowanej transakcji nie upłynie 10-letni okres korekty, o której mowa w art. 91 ust. 2 ustawy, będzie Pan obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego od wydatków związanych z nabyciem przedmiotowej nieruchomości, przyjmując fikcję prawną, że do końca 10-letniego okresu korekty nieruchomość służy do czynności zwolnionych z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Korekty tej – stosownie do art. 91 ust. 5 ustawy - należy dokonać jednorazowo w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpi dostawa ww. nieruchomości, w wysokości odpowiadającej pozostałemu okresowi korekty.

Natomiast w sytuacji, gdy strony transakcji spełnią warunki z art. 43 ust. 10 i ust. 11 ustawy i zrezygnują ze zwolnienia od podatku dla dostawy opisanej nieruchomości, w związku z czym transakcja będzie czynnością opodatkowaną podatkiem VAT, to w takiej sytuacji nie dojdzie do zmiany przeznaczenia i nie będzie Pan zobowiązany do dokonania korekty odliczonego podatku VAT z tytułu nabycia lokalu wraz z udziałem w gruncie.

Wobec powyższego, oceniając całościowo Pana stanowisko w zakresie pytania nr 3, uznałem je za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Ponosi Pan ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swoją aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że ta interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pana prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).