Interpretacja indywidualna z dnia 21 czerwca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.381.2024.2.MN

Możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 kwietnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 6 kwietnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 17 maja 2024 r. (wpływ 21 maja 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pan osobą rozwiedzioną (prawomocne orzeczenie Sądu Rejonowego w (…)).

Po rozwodzie nie zawierał Pan związku małżeńskiego. Obecnie żyje Pan w konkubinacie.

Ma Pan syna M. Z. (urodzony (…) 1986 r.), który jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym i ubezwłasnowolnioną (postanowienie Sądu Okręgowego w (…)).

Syn ma przyznaną rentę socjalną od 1 listopada 2004 r. (numer sprawy w ZUS (…)), dodatek 500+ dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji i zasiłek pielęgnacyjny.

Syn w 2023 roku nie posiadał innych dochodów poza wyżej wskazanymi.

W związku z niemożliwością sprawowania opieki przez dotychczasowego opiekuna - matkę syna (zmarła (…) 2023 r.), od 7 stycznia ubiegłego roku syn pozostaje wyłącznie pod Pana opieką. Formalnie sprawuje ją Pan na mocy orzeczenia Sądu Rejonowego w (…) od 16 lutego 2023 r. (orzeczenie (…)).

Pomiędzy 7 a 15 stycznia ubiegłego roku syn przebywał u Pana w domu. W tym czasie pracował Pan zdalnie. Niemniej pracy zdalnej nie mógł Pan kontynuować, a nie mógł Pan liczyć na pomoc partnerki.

Od 16 stycznia ubiegłego roku zmuszony był Pan umieścić syna na warunkach komercyjnych w zakładzie opiekuńczo-leczniczym. Pobyt w ZOL był finansowany wyłącznie z dochodów syna jak i Pana.

Od tamtego czasu syn przebywa stale w zakładzie opiekuńczo-leczniczym z przerwą między 15 września 2023 r. a 15 stycznia 2024 r., kiedy to syn przebywał w zakładzie opiekuńczym prowadzonym przez siostry zakonne. Także tam pobyt był finansowany z wyłącznych dochodów syna jak i Pana.

Od 15 stycznia 2024 r. syn przebywa w ZOL, w którym pobyt jest odpłatny - 70% dochodu pacjenta, w pozostałej części finansowanym jest z NFZ. Jednakże w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych nie jest on instytucją zapewniającą całodobowe utrzymanie.

Opiekę nad synem sprawuje Pan wyłącznie sam, a polega ona między innymi na: podtrzymywaniu więzi emocjonalnej, troszczeniu się o jego byt, dostarczaniu środków higieny osobistej i ulubionej żywności, dbaniu o uprzyjemnienie pobytu poza domem, pokrywaniu kosztów rachunków za pobyt w ZOL, zapewnienie konsultacji medycznej neurologa, pokrywaniu kosztów niektórych badań specjalistycznych (np. badanie rezonansem magnetycznym w znieczuleniu).

Niezależnie od normalnej opieki podejmował Pan i podejmuje też inne urzędowe czynności jako reprezentant osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie.

W całym 2023 r. nie zachodziła sytuacja określona art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2023 r. poz. 810 i 1565).

W 2023 roku nie miały też zastosowania do Pana i syna przepisy:

• art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej)
• ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

W 2023 roku Pan i Pana syn nie podlegaliście opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Cała opieka (wychowanie) nad synem sprawowana jest wyłącznie przez Pana i chciałby Pan rozliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Wie Pan, że w podobnych sprawach były wydane interpretacje, uznające takie prawo: 0113- KDIPT2-2.4011.637.2022.2.KR, 0115-KDIT2.4011.680.2022.2.AK, 0112-KDIL2-1.4011.268.2023.2.TR).

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

W okresie, którego dotyczy wniosek, podlegał Pan na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

W okresie będącym przedmiotem zapytania uzyskiwał Pan dochody z umowy o pracę.

(…) 1990 r. to data stwierdzenia prawomocności orzeczenia o rozwodzie (wzmianka na orzeczeniu).

W okresie, którego dotyczy wniosek - oprócz dziecka, o którym mowa we wniosku nie był Pan ojcem dla innego dziecka, które wychowywał Pan wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym.

Syn otrzymuje rentę socjalną od 1 listopada 2004 r. Od 1 marca 2023 r. renta socjalna została podwyższona (decyzja ZUS o podwyższeniu renty), do kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, tj. do kwoty 1588,44 zł (brutto), a od 1 marca 2024 r. do kwoty 1780,96 zł (brutto).

Podstawą prawną decyzji o przyznaniu renty są przepisy:

• ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U z 2022 r. poz. 240 ze zm.),
• ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504 ze zm.).

Zasiłek pielęgnacyjny syn otrzymuje na podstawie decyzji Prezydenta Miasta (…) z 9 listopada 2023 r. (od 1 czerwca 2023 r. bezterminowo) w wysokości 215,84 zł.

Podstawą prawną decyzji o przyznaniu zasiłku są przepisy art. 104, 108 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 775), art. 16, 23, 24 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U z 2023 r. poz. 390 ze zm.), rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 6 lipca 2023 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczeń rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1340).

Pytanie

Czy w opisanym stanie faktycznym może Pan rozliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych jako osoba samotnie wychowująca dziecko?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, stan faktyczny, który przedstawił Pan wyżej odpowiada dyspozycji art. 6 ust. 4c pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i może Pan rozliczyć podatek jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Według art. 6 ust. 4c tej ustawy:

Z art. 6 ust. 4d ww. ustawy wynika, że:

Art. 6 ust. 4e cytowanej ustawy stanowi, że:

W świetle art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Art. 6 ust. 8 powyższej ustawy stanowi, że:

Ustawodawca uzależnił zatem prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

• posiadania przez rodzica lub opiekuna prawnego statusu osoby samotnie wychowującej dziecko;
• wychowywania przez rodzica lub opiekuna prawnego samotnie w roku podatkowym dziecka;
• nieuzyskiwania przez rodzica lub opiekuna prawnego i dziecko przychodów/dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem najmu prywatnego;
• niepodlegania przez rodzica lub opiekuna prawnego i dziecko opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych;
• nieuzyskiwania przez pełnoletnie dziecko przychodów/dochodów w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej, której wysokość w grudniu 2023 r. wynosiła 19 061,28 zł (z wyjątkiem przewidzianym ustawą).

Przepis art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być odczytywany w ten sposób, że każda osoba mająca dzieci i znajdująca się w stanie wolnym, określonym w tym przepisie, jest osobą samotnie wychowującą dziecko.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby) zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny.

Przepis art. 6 ust. 4 i ust. 4c ww. ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiego rodzica.

Przy wychowywaniu dziecka należy wziąć pod uwagę całokształt działań i czynności wykonywanych przez każdego z rodziców, w tym także tych o charakterze niewymiernym, jak kształtowanie osobowości, światopoglądu, systemu wartości, postaw emocjonalnych. W sytuacji, gdy każdy z rodziców aktywnie oraz w porównywalnym stopniu uczestniczy w wychowywaniu dziecka – co przejawia się między innymi dzieleniem się wszelkimi obowiązkami związanymi z procesem wychowawczym dziecka, niezależnie od tego u kogo pod czyją w danym momencie roku podatkowego opieką dziecko przebywa – nie można mówić o samotnym wychowywaniu dziecka przez któregokolwiek z rodziców.

Przyjęcie odmiennej wykładni stałoby w sprzeczności z uzasadnieniem wprowadzenia tej ulgi, z którego jednoznacznie wynika, że ustawodawca kierował ją tylko do osób, które samotnie troszczą się o codzienne zaspokojenie potrzeb dzieci, posiadając ściśle określony status cywilny.

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, zatem należy odwołać się do jego definicji słownikowych.

„Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny. Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych.

Zatem prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.

Zgodnie z art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (mający zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 roku) – prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia dochodów w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem lub opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko.

Przedstawił Pan informacje, z których wynika, że:

1.jest Pan osobą rozwiedzioną;

2.obecnie żyje Pan w konkubinacie;

3.ma Pan niepełnosprawnego syna;

4.matka chłopca zmarła w 2023 r.;

5.syna przebywa w zakładzie opiekuńczo-leczniczym;

6.wyłącznie Pan sprawuje opiekę nad synem;

7.syn otrzymywał w 2023 r. rentę socjalną oraz zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 1.588,44 zł.

Powziął Pan wątpliwość, czy za 2023 rok może się Pan rozliczyć jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Jak już wcześniej wskazano – niezbędną przesłaną do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów jest faktycznie samotne wychowywanie dziecka, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do „jego utrzymania” czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.

Pojęcie wychowywania dziecka uszczegółowił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 lutego 2022 r. sygn. akt II FSK 1513/19, w uzasadnieniu którego znalazło się następujące stwierdzenie:

Oznacza to, że wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na tym, że rodzic osobiście zajmuje się sprawami małoletniego dziecka, czyli podejmuje trud wykonywania wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój.

Zatem prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 11 października 2010 r., sygn. akt II FPS 3/10:

Powyższe potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 4 sierpnia 2011 r., sygn. akt III SA/WA 2487/10, w którym stwierdził:

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

Z opisu sprawy wynika, że po śmierci matki dziecka samodzielnie wychowuje Pan syna. Pomimo przebywania syna w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, troszczy się Pan o jego byt, dostarcza środki higieny osobistej, zapewnia konsultacje lekarskie i podtrzymuje więzi emocjonalne.

Na gruncie opisanego stanu faktycznego przysługuje Panu prawo do preferencyjnego rozliczenia dochodów za rok 2023, tj. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, przy spełnieniu ww. warunków.

Pana stanowisko należało więc uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych przez Pana interpretacji informuję, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie ma zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).