Interpretacja indywidualna z dnia 29 maja 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.320.2024.2.MKA

Umorzenie kredytu mieszkaniowego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

29 marca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 29 marca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy umorzenia części kredytu mieszkaniowego. Uzupełnili go Państwo pismami z 3 i 28 kwietnia 2024 r. oraz – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 20 maja 2024 r. (wpływ 20 maja 2024 r.). Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

Pan (…);

2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

Pani (…);

Opis stanu faktycznego

Pan (…) oraz Pani (…) (dalej: Kredytobiorcy) zawarli 8 lipca 2009 r. z (…) umowę kredytu nr (…). Kredyt został udzielony w celu zakupu na własne cele mieszkaniowe działki gruntu o powierzchni (...) m², dla której została wydana decyzja o warunkach zabudowy nr (…) z 20 maja 2009 r., zgodnie z którą ustalono warunki dla budowy domu jednorodzinnego parterowego z użytkowym poddaszem o powierzchni około (...) m² wraz z urządzeniami infrastruktury. Kredyt został zaciągnięty na zakup działki rolnej z ustalonymi warunkami zabudowy położonej w miejscowości (…), powiat (…) woj. (…). Działka zakupiona w celu zaspokojenia własnych celów mieszkaniowych. Wartość działki w tamtym okresie wynosiła 100 000 zł. Zawarta umowa była umową kredytu denominowanego do waluty frank szwajcarski i wskazywała na kwotę kredytu w wysokości 90 000 PLN, co po waloryzacji kredytu po obowiązującym kursie dało kwotę 30 711,48 CHF.

Pozostają Państwo małżeństwem, a Państwa ustrój majątkowy to współwłasność. Kredyt był spłacany przez Państwa w ramach ustroju małżeńskiej wspólnoty majątkowej. Hipoteka kaucyjna ustalona na tej nieruchomości wynosi 135 000 zł. Kredyt do czasu podpisania ugody spłacany był w CHF. W chwili podpisania ugody zaległości wynosiły 22 527 CHF co w przeliczeniu na złotówki wynosiło 103 385,60 PLN.

6 lipca 2023 r. Kredytobiorcy zawarli z (…) pozasądową ugodę nr (…) dotyczącą realizacji umowy kredytu z 8 lipca 2009 r. nr (…). Zgodnie z powołaną ugodą Kredytobiorcy i (…) wzajemnie ustalili, że w związku z niepewnością co do ważności umowy z 8 lipca 2009 r. oraz skutków tej nieważności - postanowili polubownie rozstrzygnąć spór lub zapobiec ewentualnemu sporowi o ważność i skuteczność umowy.

Za podstawę wysokości salda przyjęte zostało, że kredyt rozliczony zostanie tak jakby od początku zawarcia umowy stanowił kredyt złotówkowy. Oprocentowanie tego kredytu było rozliczone według Stawki Bazowej opartej o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M oraz ustalonej marży banku. W wyniku przeprowadzonej symulacji na dzień 6 lipca 2023 r. kwota spłaty kredytu a co za tym idzie zadłużenie kredytobiorców wobec banku wynosiłoby 49 833,56 PLN. W wyniku prowadzonych negocjacji ustalono, że Państwa zadłużenie z tytułu spłaty kapitału, który pozostaje do spłaty na dzień zawarcia ugody wynosi 23 121,70 PLN. W chwili zawarcia ugody pozostała kwota do spłaty kredytu wynosiła 22 527,04 CHF, co w przeliczeniu po obowiązującym kursie wynosiło 103 385,60 PLN. Zgodnie z porozumieniem zawartym w ugodzie (…) zobowiązał się do umorzenia zadłużenia na rzecz Kredytobiorców kwoty 78 385,6 PLN jako różnicę pomiędzy obowiązującym zadłużeniem a kwotą pozostałą do spłaty w wyniku przeprowadzonej symulacji przewalutowania kredytu 49 833,56 PLN powiększoną o kwotę ustaloną w wyniku dalszych negocjacji oraz dodatkowo zapłaconego przez Państwa w dniu zawierania umowy kwotę ubezpieczenia niskiego wkładu w wysokości 1 878,3 PLN. Łącznie suma umorzonej kwoty wynosi 80 263,9 PLN, po 40 131,95 PLN na każdego z Kredytobiorców, co zostało uwzględnione w przesłanych przez (…) dokumentach PIT-11. W ramach ugody Kredytobiorcy i Bank ustalili, że w związku z jej zawarciem nie będą w przyszłości występować względem siebie z innymi roszczeniami wynikającymi z umowy kredytu nr (…). W ramach ugody Kredytobiorcy nie uzyskali od Banku odszkodowania lub wynagrodzenia z tytułu jej zawarcia.

Ugoda polegała na konwersji kredytu na złotówkowy i obniżeniu pozostałego do spłaty salda. Konwersja polegała na rozliczeniu dotychczas spłaconych rat udzielonego kredytu tak jak by od początku był spłacany w złotówkach. Wpłacane raty w CHF zostały przeliczone po średnim kursie CHF ogłoszonym przez NBP w dniu spłaty. Przeliczona kwota spłaconej raty była zaliczana w pierwszej kolejności na spłatę raty odsetkowej a pozostała część na spłatę raty kapitałowej. Pozostała nadwyżka po przeliczeniu kursu waluty CHF na PLN obniżała pozostałą do spłaty kwotę kapitału (nadpłata kredytu). W wyniku tej konwersji zgodnie z załączoną symulacją pozostała do spłaty kwota kredytu w chwili podpisania ugody wynosiła 49 833,56 PLN. W wyniku dalszych negocjacji ustalono że pozostała do spłaty kwota będzie obniżona o 26 711,86 PLN i będzie wynosiła 23 121,70 PLN oraz, że będzie spłacana w dalszej części w PLN. Kwotę 80 263,9 PLN, która wychodzi z różnicy pomiędzy zaległością 22 527 CHF w przeliczeniu na złotówki 103 385,60 PLN a wynegocjowaną po obniżce kwotą 23 121,70 PLN (…) w całości potraktował jako kwotę umorzenia kredytu. I na kwotę 80 263,9P LN zostały wystawione PIT-11, co w przeliczeniu na kredytobiorcę daje kwoty 40 131,95PLN. Dodatkowo w umorzonej kwocie 80 263,9 PLN zawiera się kwota 1 878,3PLN, która była zapłacona przez kredytobiorców bankowi tytułem kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu oraz podniesienia marży wynikającej z brakującego wkładu własnego. Z wiedzy jaką Państwo posiadają to pieniądze te były niesłusznie pobierane i tak podlegają zwrotowi dla kredytobiorców przez Bank. Zaliczenie w całości kwoty 80 263,9 PLN jako kwoty dochodu osiągniętego z tytułu podpisanej ugody Państwa zdaniem jest niepoprawne. Kwota 53 552,04 PLN, która stanowi różnicę pomiędzy wykazaną przez Bank jako kwotę całkowitego umorzenia 80 263,9 PLN a kwotą, o którą został obniżony w wyniku dalszych negocjacji kredyt złotówkowy 26 711,86 PLN, w Państwa opinii nie stanowi przychodu i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Pieniądze w wysokości 53 552,04 PLN zostały przez Państwa wpłacone przez miniony okres spłaty rat kredytu i zostały zakwalifikowane na spłatę rat odsetkowo-kapitałowych przy konwersji kredytu na złotówkowy. Według naszej opinii środki zakwalifikowane na pokrycie rat odsetkowo-kapitałowych kredytu nie powinny być traktowane jako dochód. Tak więc kwota jaka powinna podlegać opodatkowaniu stanowi różnice pomiędzy kwotą 49 833,56 PLN powstałą w wyniku konwersji kredytu z CHF na PLN a kwotą kredytu 23 121,70 PLN, która pozostała do spłaty po zawarciu ugody i wynosi 26 711,86 PLN, właśnie ta kwota stanowi przychód skutkujący obowiązkiem podatkowym na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Korzystali Państwo z ulgi podatkowej zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe w przypadku podpisania ugody na kredyt zaciągnięty na mieszkanie i nie mogą Państwo ponownie skorzystać z zaniechania z poboru podatku w całości. Bank (…) jest podmiotem, którego działania podlegają nadzorowi państwowych organów nadzoru nad rynkiem finansowym uprawnionym do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.

Ponadto w uzupełnieniu wniosku doprecyzowali Państwo opis zawarty we wniosku o następujące informacje:

W dniu podpisania ugody zadłużenie wobec Banku wynosiło 22 527 CHF co w przeliczeniu na złotówki po średnim kursie waluty wynosiło 103 385,60 PLN. Ostatecznie w wyniku podpisania ugody kwota zadłużenia wobec banku wyniosła 23 121,70 PLN. Różnica czyli ostateczna kwota umorzenia wyniosła 80 263,9 PLN. Kwota ta w całości została traktowana przez Bank jako kwota umorzenia kredytu, na co zostały wystawione deklaracje PIT-11. Podpisując ugodę z Bankiem uzgodnione zostało, że cały zaciągnięty kredyt w złotówkach denominowany do CHF w 2009 r. będzie traktowany tak jakby od początku był zaciągnięty w złotówkach i w tej walucie spłacany. Wszystkie realizowane przez Państwa wpłaty w CHF przeliczane zostały na złotówki a wpłacone kwoty pokrywały spłatę kolejnych rat kredytu. W taki sposób, że w pierwszej kolejności pokrywane zostają odsetki kredytu a pozostały kapitał pokrywa koszty raty kapitału. W przypadku takiego podejścia zadłużenie wobec banku w chwili podpisania ugody wynosiłoby 49 833,56 PLN i dopiero w wyniku dalszych negocjacji kwotę obniżono o 26 711,86 PLN, w wyniku czego pozostały do spłaty kredyt będzie wynosił 23 121,70 PLN. W dniu podpisania ugody różnica pomiędzy kredytem w CHF przeliczonym na złotówki (103 385,60 PLN) a kredytem od początku spłacanym w PLN (49 833,56 PLN) wynosi 53 552,04 PLN. Na umorzoną kwotę 80 263,9 PLN składa się więc suma kwot 53 552,04 PLN (wynikająca z różnic pomiędzy kredytami w CHF PLN) oraz kwoty 26 711,86, o którą dodatkowo obniżono pozostały do spłaty kredyt.

Pytania

1)Czy przychodem jest umorzona na podstawie zawartej w dniu 6 lipca 2023 r. ugody pozasądowej z (…) wykazana przez (…) w informacjach PIT-11 kwota 80 263,9 PLN w całości?

2)Czy kwota umorzenia kredytu ostatecznie wynosi 26 711,86 PLN i odpowiada kwocie obniżenia kredytu złotówkowego po przewalutowaniu na złotówkowy co stanowi dla Państwa wymierną korzyść i stanowi przychód, od którego powinien zostać odprowadzony podatek dochodowy?

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, potraktowanie całej kwoty 80 263,9 PLN jako kwoty Państwa przychodu jest niepoprawne, ponieważ pieniądze w wysokości 53 552,04 PLN zostały przez Państwa wpłacane do banku w postaci rat kapitałowo-odsetkowych w CHF w minionym okresie spłacania kredytu i tych pieniędzy fizycznie nie otrzymali Państwo. W związku z powyższym nie powinny podlegać podatkowi dochodowemu. Podatkiem dochodowym powinna zostać natomiast objęta kwota, o którą dodatkowo obniżono kredyt złotówkowy t. j. 26 711,86 PLN, to są pieniądze, które faktycznie obniżyły przewalutowany kredyt złotówkowy. Kwota 26 711,86 PLN stanowi Państwa przychód i to od tej kwoty w Państwa opinii powinien być zapłacony podatek dochodowy.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez bank wierzytelności od kredytu, zaciągniętego przez Państwa, wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Stosownie natomiast do treści art. 917 Kodeksu cywilnego:

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

W treści pozasądowej ugody z 6 lipca 2023 r. zawartej pomiędzy Państwem a bankiem, strony wskazały, że zawierają ją w związku z niepewnością co do ważności umowy z 8 lipca 2009 r. oraz skutków tej nieważności i postanowiły polubownie rozstrzygnąć spór lub zapobiec ewentualnemu sporowi o ważność i skuteczność umowy. Ugoda zawiera m.in. postanowienia, na podstawie których umorzono Państwa zobowiązanie wobec banku. W ugodzie określono wysokość zobowiązania podlegającego umorzeniu. Jak wskazali Państwo we wniosku oraz doprecyzowali w jego uzupełnieniu zgodnie z zawartą ugodą „ostateczna kwota umorzenia wyniosła 80 263,9 PLN” i tą kwotę po połowie bank wykazał w sporządzonych na Państwa rzecz informacjach o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy - PIT-11.

Zatem zawarta ugoda przewiduje zwolnienie Państwa ze zobowiązania w wysokości 80 263,9 zł za Państwa zgodą. Tym samym, umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu kredytu należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze przedstawione we wniosku stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa stwierdzam, że umorzenie przez bank części kwoty kredytu hipotecznego – w wysokości wskazanej w ugodzie tj. 80 263,90 zł - stanowić będzie dla Państwa przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pan (…) (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).