Interpretacja indywidualna z dnia 23 kwietnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.5.2024.5.ICZ

Opodatkowanie czynności nabycia wierzytelności komunikacyjnych.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług, w kwestii objętej pytaniem nr 1, jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 stycznia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek ORD-IN o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy transakcja przelewu (cesji) wierzytelności pieniężnej na rzecz Spółki (Cesjonariusza), na podstawie umowy nabycia od zbywcy (Cedenta), będącego pierwotnym wierzycielem lub też innej osoby uprawnionej do rozporządzenia tą wierzytelnością, jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 22 marca 2024 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zarejestrowaną w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (...). Przeważający przedmiot działalności został określony przez kod PKD: 66.21 Z, pod którym kryje się działalność związana z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej, Wnioskodawca zajmuje się nabywaniem wierzytelności, a następnie ich egzekwowaniem bezpośrednio od dłużników - w drodze postępowania likwidacyjnego lub sądowego. Wnioskodawca działając na podstawie art. 509 Kodeksu Cywilnego nabywa od poszkodowanych wierzytelności w drodze cesji. Istotą zawieranej umowy jest przeniesienie wierzytelności wraz ze wszelkimi związanymi z nią prawami na rzecz Wnioskodawcy.

W momencie zawierania umowy cesji, Wnioskodawca nie otrzymuje od cedenta żadnych usług oraz nie uzyskuje jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego. Wierzytelność jest nabywana każdorazowo we własnym imieniu, na własne ryzyko i na własny rachunek Wnioskodawcy. Na dzień nabycia, wierzytelności nie stanowią przedmiotu sporu sądowego, ale mają charakter wymagalny. Cesje wierzytelności dotyczą roszczeń odszkodowawczych cedentów, którym przysługują roszczenia z tytułu polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy, w związku z powstałą szkodą.

Wierzytelności mają co do zasady charakter sporny co do ich wysokości, bezsporny natomiast w odniesieniu do ich charakteru.

W konsekwencji, ostateczna ich wysokość jest ustalana przez sąd powszechny, w drodze dobrowolnego spełnienia świadczenia przez dłużnika lub w wyniku ugody.

Cedenci w zamian za wierzytelności otrzymują wynagrodzenie. Następuje to jednak nie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności, ale zgodnie z treścią klauzul umownych pod warunkiem uzyskania spornej wierzytelności przez Wnioskodawcę. Nabywanie wierzytelności i późniejsze dochodzenie roszczeń odbywa się od zagranicznych podmiotów w walucie euro. Kwoty uzyskanego odszkodowania zawsze zagraniczny podmiot (ubezpieczyciel) wypłaca w kwocie netto, również w euro na podstawie sporządzonego kosztorysu.

Pismem z 22 marca 2024 r. uzupełnili Państwo opis sprawy w natepujący sposób:

1.Czy są Państwo zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług?

Tak

2.Czy zbywcy wierzytelności (Cedenci) to podmioty zagraniczne niebędące podatnikami, posiadające miejsce zamieszkania na terytorium kraju innym niż Polska, jeżeli tak to należy wskazać miejsce zamieszkania Cedenta?

Nie, Cedenci to podmioty mające miejsce zamieszkania na terytorium Polski.

3.Czy zbywcy wierzytelności (Cedenci) to podmioty zagraniczne, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą i są podatnikami w rozumieniu art. 28a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1570 ze zm.), posiadającymi siedzibę działalności gospodarczej poza terytorium Polski?

Nie, Cedenci to podmioty mające miejsce zamieszkania na terytorium Polski.

4.Czy podmioty zagraniczne (Cedenci), będące podatnikami, posiadają w Polsce siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej i czy są również zarejestrowani dla celów polskiego podatku VAT?

Nie, Cedenci to podmioty mające miejsce zamieszkania na terytorium Polski.

5.Czy Państwo jako Cesjonariusz posiadają miejsce prowadzenia działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w kraju siedziby Cedenta i czy są Państwo również zarejestrowani dla celów podatku od wartości dodanej w kraju Cedenta?

Wnioskodawca wykonuje działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium Polski i jest zarejestrowany jako czynny podatnik podatku od towaru i usług również wyłącznie na terytorium Polski.

6.Czy poza przelewem wierzytelności dochodzi/dojdzie do przekazania innego wynagrodzenia dla Państwa (np. premia, prowizja)?

W przypadku zawarcia umowy wierzytelności - nie.

Jeżeli nie zostanie zawarta umowa wierzytelności, incydentalnie może wystąpić sytuacja, gdzie zostanie zawarta umowa zlecenia z Klientem (niedoszłym cedentem), gdzie wynagrodzeniem jest prowizja. Zostaje wystawiona FV (prowizja) dla Klienta po uzyskanym odszkodowaniu.

7.Czy różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Państwo nabędą od wierzyciela (Cedenta), a ceną ich sprzedaży, będzie odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia przez Państwa?

Tak

8.Czy umowa przelewu wierzytelności będzie zawierała zastrzeżenia o zwrotnym przeniesieniu wierzytelności?

Nie, umowa nie będzie zawierała takiego zastrzeżenia.

Pytanie w zakresie podatku od towarów i usług (oznaczone jak we wniosku):

1.Czy transakcja przelewu (cesji) wierzytelności pieniężnej na rzecz Spółki (Cesjonariusza), na podstawie umowy nabycia od zbywcy (Cedenta), będącego pierwotnym wierzycielem lub też innej osoby uprawnionej do rozporządzenia tą wierzytelnością, jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Państwa stanowisko w zakresie podatku od towarów i usług:

Zdaniem Wnioskodawcy, transakcja przelewu (cesji) wierzytelności pieniężnej na rzecz Spółki (Cesjonariusza), na podstawie umowy nabycia od zbywcy (Cedenta), będącego pierwotnym wierzycielem lub też innej osoby uprawnionej do rozporządzenia tę wierzytelnością, nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W opinii Wnioskodawcy, wierzytelność, która jest przedmiotem cesji stanowi prawo majątkowe. W tym wypadku nie zostaje spełniona dyspozycja art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, który zawiera definicję legalną towaru. Zgodnie z jej treścią: towarem są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Mając na względzie powyższe nie można potraktować zbycia wierzytelności za dostawę towarów. Co równie istotne, Wnioskodawca nie świadczy także usługi w rozumieniu art. 8 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez odpłatną dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Jak zostało wskazane wcześniej, wierzytelność nie jest towarem, zatem jej zbycie nie może być uznane za dostawę towaru. Natomiast, w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, warunkiem opodatkowania danego świadczenia podatkiem od towarów i usług jest to, by miało ono charakter odpłatny. We wskazanym stanie faktycznym nabycie wierzytelności nie ma charakteru odpłatnego. Wnioskodawca nie uzyskuje wynagrodzenia za nabywane wierzytelności, a jedynie w późniejszym czasie dochodzi ich spłaty od dłużników - w drodze postępowania likwidacyjnego lub sądowego. W przedstawionym stanie faktycznym nie występuje zatem bezpośredni związek pomiędzy dokonywaną transakcją a ewentualnym wynagrodzeniem. Należy podkreślić, że nabycie wierzytelności następuje każdorazowo na własne ryzyko i na własny rachunek Wnioskodawcy.

Dokonując oceny, czy nabycie wierzytelności pieniężnej na własne ryzyko, w celu windykacji, w swoim imieniu i na swoją rzecz, jest odpłatną usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy VAT, należy uwzględnić wytyczne zawarte w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 27 października 2011 r., sygn. akt C-93/10.

W wyroku tym stwierdzono, że artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednoliconą podstawę wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

Uzasadniając powyższe stanowisko TSUE wskazał, że "W tym świetle świadczenie usługi następuje "odpłatnie" w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy VAT, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy (ww. wyrok w sprawie MKG-Kraftfahrzeuge-Factoring, pkt 47).[] Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników. Wobec powyższego, art. 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży." Powyższe ustalenia znalazły aprobatę w orzecznictwie oraz w dotychczas wydawanych interpretacjach indywidualnych. Między innymi w wyroku WSA w Gliwicach z 13 maja 2021 r. (sygn. akt I SA/Gl 471/21). W przekonaniu Sądu, skoro aktywność Strony, opisana przez nią we wniosku interpretacyjnym nie jest odpłatnym świadczeniem usługi, a jednocześnie - jak już wcześniej wskazano - waloru takiego nie ma również cesja wierzytelności, oceniana z perspektywy jej zbywcy / cedenta (ta bowiem jest przejawem wykonywania prawa własności w stosunku do wierzytelności), w stanie faktycznym sprawy nie sposób przyjąć, że miało miejsce zdarzenie objęte zakresem przedmiotowym ustawy o podatku od towarów i usług, skutkujące powstaniem obowiązku podatkowego z tytułu tej daniny publicznej..

Na koniec należy dodać, że aktualna linia orzecznicza potwierdza stanowisko Wnioskodawcy. W tożsamej co do stanu faktycznego sprawie, Interpretację niezgodną ze stanowiskiem Wnioskodawcy uchylił WSA w Poznaniu (I SA/Po 990/18). Orzekł, że nabycie wierzytelności na własne ryzyko, poniżej wartości nominalnej, nie jest odpłatną usługą, a różnica między wartością rynkową nabytej wierzytelności a wartością nominalną nie stanowi wynagrodzenia za usługę. Taka transakcja oznacza jedynie zmianę wierzyciela i wstąpienie nabywcy (cesjonariusza) w miejsce zbywcy (cedenta). Z kolei w dniu 21 czerwca 2023 r. NSA utrzymał w mocy powyższy, korzystny wyrok.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku, w kwestii objętej pytaniem nr 1, dotyczące podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361), zwanej dalej „ustawą”:

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Zatem każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

‒w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

‒świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Analiza przepisów wskazuje, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy:

Dostawa towarów lub świadczenie usług podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywane będą przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy towarów lub świadczenia usług mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Z opisu sprawy wynika, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zajmują się Państwo nabywaniem wierzytelności, a następnie ich egzekwowaniem bezpośrednio od dłużników - w drodze postępowania likwidacyjnego lub sądowego. Działając na podstawie art. 509 Kodeksu Cywilnego nabywają Państwo od poszkodowanych wierzytelności w drodze cesji. Istotą zawieranej umowy jest przeniesienie wierzytelności wraz ze wszelkimi związanymi z nią prawami na Państwa rzecz .

W momencie zawierania umowy cesji, nie otrzymują Państwo od cedenta żadnych usług oraz nie uzyskują Państwo jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego. Wierzytelność jest nabywana każdorazowo we własnym imieniu, na własne ryzyko i na własny rachunek Państwo. Na dzień nabycia, wierzytelności nie stanowią przedmiotu sporu sądowego, ale mają charakter wymagalny. Cesje wierzytelności dotyczą roszczeń odszkodowawczych cedentów, którym przysługują roszczenia z tytułu polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy, w związku z powstałą szkodą. Wierzytelności mają co do zasady charakter sporny co do ich wysokości, bezsporny natomiast w odniesieniu do ich charakteru.

W konsekwencji, ostateczna ich wysokość jest ustalana przez sąd powszechny, w drodze dobrowolnego spełnienia świadczenia przez dłużnika lub w wyniku ugody. Różnica między wartością nominalną wierzytelności, które nabędą Państwo od wierzyciela, a ceną ich sprzedaży, będzie odzwierciedlać rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia.

Państwa wątpliwości dotyczą kwestii czy transakcja przelewu (cesji) wierzytelności pieniężnej na rzecz Spółki (Cesjonariusza), na podstawie umowy nabycia od zbywcy (Cedenta), będącego pierwotnym wierzycielem lub też innej osoby uprawnionej do rozporządzenia tą wierzytelnością, jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odnosząc się do kwestii objętej pytaniem, w pierwszej kolejności wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Stosownie do treści art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego:

Z kolei art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że:

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Toteż usługą na rzecz cedenta jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zatem zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

W kwestii nabycia wierzytelności trudnych po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, że „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”. W pkt 25 ww. orzeczenia, Trybunał wskazał, że „Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników”.

Podkreślić należy, że ww. wyrok TSUE odwołuje się do wierzytelności „trudnych”, tj. wymagalnych, o wątpliwej perspektywie spłaty.

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: „Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący – cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy – cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy – cedenta do nabywcy – cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy.

Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy – obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności – wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.”.

Jak wskazano we wniosku cesje wierzytelności dotyczą roszczeń odszkodowawczych cedentów, którym przysługują roszczenia z tytułu polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy, w związku z powstałą szkodą. Wierzytelność jest nabywana przez Państwo każdorazowo we własnym imieniu, na własne ryzyko i na własny rachunek. Na dzień nabycia Wierzytelności nie stanowią przedmiotu sporu sądowego, ale mają charakter wymagalny. Co do zasady poza przelewem Wierzytelności nie dochodzi/nie dojdzie do przekazania innego wynagrodzenia dla Państwa. Natomiast różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Państwo nabędą od wierzyciela (Cedenta), a ceną ich sprzedaży, będzie odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia przez Państwa.

Mając na uwadze całokształt okoliczności sprawy oraz wskazane przepisy prawa stwierdzić należy, że nabycie przez Państwa ww. wierzytelności nie stanowi odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, a tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Tym samym Państwa stanowisko w kwestii objętej pytaniem nr 1 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. Z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.