Interpretacja indywidualna z dnia 15 marca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-2.4012.588.2023.2.KM

Przekazanie prawa własności nieruchomości, za które Wnioskodawca otrzymał odszkodowanie, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Dla ww. transakcji Wnioskodawca występuje w roli podatnika podatku od towarów i usług. Przeniesienie własności nieruchomości korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług. Podstawą opodatkowania jest wynagrodzenie, na które składa się kwota odszkodowania za utracone prawo własności nieruchomości (obejmująca wartości gruntu nabytego na rzecz Skarbu Państwa oraz wartości składników roślinnych), powiększona o 5% wartości nieruchomości.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części nieprawidłowe i w części prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług – jest nieprawidłowe w zakresie braku podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT odszkodowania za prawo własności nieruchomości (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) oraz w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania (pytanie oznaczone we wniosku nr 2) i prawidłowe w zakresie zwolnienia od podatku VAT przeniesienia własności nieruchomości (pytanie oznaczone we wniosku nr 3).

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 listopada 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 20 listopada 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:

·braku podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT odszkodowania za prawo własności nieruchomości (pytanie oznaczone we wniosku nr 1),

·ustalenia podstawy opodatkowania (pytanie oznaczone we wniosku nr 2),

·zwolnienia od podatku VAT przeniesienia własności nieruchomości (pytanie oznaczone we wniosku nr 3).

Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 12 lutego 2024 r. (wpływ 15 lutego 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca (dalej zwany również: Podatnikiem) jest od (…) zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług prowadzącym gospodarstwo rolne w zakresie produkcji roślinnej (uprawa i sprzedaż zbóż) oraz produkcji zwierzęcej.

W skład gospodarstwa rolnego wchodziła m.in. nieruchomość oznaczona jako działka (…), zapisana w księdze wieczystej (…). Nieruchomość ta była kwalifikowana jako grunty rolne. Przy nabyciu działki nie występował podatek od towarów i usług, wobec czego nie nastąpiło jego odliczenie.

Działka została wydzielona w ramach procesu opisanego poniżej.

Powyższa nieruchomość objęta została decyzją Wojewody o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w sektorze naftowym dla zadania „(…)” (dalej: Decyzja Lokalizacyjna). W dniu wydania ww. decyzji działka stanowiła grunt wraz z uprawą pszenicy ozimej i żyta ozimego (grunt rolny). Nie była objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy stanowiła tereny rolnicze, przez które przebiegał rurociąg przemysłowy.

(…) inwestor (…) wezwał Podatnika do wydania powyższej nieruchomości w celu przeprowadzenia robót budowlanych.

Nieruchomość została komisyjnie przekazana (…). Wówczas został również spisany protokół stanu zagospodarowania, w którym działka została oznaczona jako grunty rolne obsiane zbożami, niezabudowane.

Od powyższej decyzji wniesione zostało odwołanie.

(…) Starostwo wydało decyzję o przekwalifikowaniu działki z gruntów rolnych na tereny przemysłowe oraz wpisanie nowo powstałych zbudowanych przez inwestora budynków. Zmiany nie zostały wprowadzone z inicjatywy Podatnika, bowiem od dnia jej komisyjnego przekazania, rozporządzał nią inwestor. Na jego wniosek została również wydzielona przez geodetę działka, co potwierdza zaświadczenie geodety. Wskazane powyżej zmiany statusu nieruchomości były dokonane przez inwestora.

Decyzją z (…) nastąpiło przejście prawa własności przedmiotowej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. Działka została przyjęta pod inwestycje w sektorze naftowym w całości i została nabyta na rzecz Skarbu Państwa.

W konsekwencji, (…) zostało wszczęte z urzędu postępowanie o ustaleniu odszkodowania. W tym celu został powołany biegły, którego zadaniem było określenie wartości nieruchomości oraz wartości posiadanego zboża, którego Podatnik nie mógł, z uwagi na przekazaną nieruchomość, skosić i sprzedać.

Na podstawie decyzji Wojewody, Wnioskodawcy zostało przyznane odszkodowanie. Decyzja została wydana na podstawie art. 26 ust. 3-5 i 13, art. 29 ust. 1-8 i 12 ustawy z dnia 22 lutego 2019 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1275), art. 130 ust. 2, art. 132 ust. 1a i 2, art. 134 i art. 135 ust. 1-3 i 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1899 ze zm.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1693 ze zm.).

W powyższej decyzji Wojewoda orzekł w następujący sposób:

1.Ustalił odszkodowanie w kwocie (…) zł na rzecz Podatnika za utracone prawo własności nieruchomości nabytej z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa decyzją Wojewody.

Zgodnie z uzasadnieniem do decyzji, na kwotę (…) zł składała się: wartość gruntu nabytego na rzecz Skarbu Państwa w wysokości (…) zł oraz wartość składników roślinnych (pszenica ozima oraz żyto ozime) jako wartość nakładu i utraconego zysku w wysokości (…) zł.

2.Ustalił odszkodowanie z tytułu wygaśnięcia hipoteki ustanowionej na przedmiotowej nieruchomości na rzecz Banku Spółdzielczego w kwocie (…) zł. Odszkodowanie to podlegało zaliczeniu na spłatę świadczenia głównego wierzytelności zabezpieczonej hipoteką wraz z odsetkami i pomniejszało odszkodowanie wskazane w pkt 1.

3.Powiększył określoną w pkt 1 decyzji kwotę odszkodowania o 5% wartości nieruchomości, tj. o kwotę (…) zł z tytułu wydania nieruchomości.

Wnioskodawca otrzymał odszkodowanie (…). Odszkodowanie zostało wypłacone przez inwestora, tj. (…) w łącznej wysokości (…) zł, w następujący sposób: kwota (…) zł została wypłacona na rachunek Podatnika, natomiast kwota (…) zł została wypłacona na rachunek Banku Spółdzielczego.

Jak wskazano na wstępie, nabyta nieruchomość służyła celom działalności rolniczej i nie była przeznaczona do celów handlowych. Do momentu rozpoczęcia procedury wywłaszczeniowej działka była wykorzystywana przez Wnioskodawcę jako grunty rolne wyłącznie do celów prowadzonej działalności rolniczej, tj. uprawy zboża.

Wnioskodawca nie zajmuje się profesjonalnie sprzedażą gruntów i nigdy wcześniej żadnego gruntu nie sprzedawał.

W opisanym na wstępie procesie przeniesienia nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa nie podejmował jakichkolwiek czynności wymagających zaangażowania własnych lub zewnętrznych środków finansowych zmierzających do podniesienia wartości ww. działki. W szczególności nie podejmował aktywnych działań marketingowych, czy też inwestycyjnych w zakresie obrotu nieruchomościami, nie był inicjatorem wydzielenia działki, ani zmiany jej przeznaczenia.

W całym procesie zachowywał postawę bierną ograniczając się jedynie do zgodnego z decyzją obowiązkowego przekazania nieruchomości.

Do dnia wydania nieruchomości na wezwanie inwestora, tj. (…), czego dowodem jest spisany protokół przekazania, działka miała status gruntów rolnych i zarząd nad nią jako właściciel sprawował Podatnik. Od (…) działka była zajęta na mocy Decyzji Lokalizacyjnej i Wnioskodawca nie miał jakiegokolwiek wpływu na podejmowane na niej działania.

Na każdym etapie procesu wywłaszczeniowego Podatnik był zapewniany o braku opodatkowania podatkiem VAT.

Wnioskodawca nie prowadzi działalności handlowej tylko rolniczą i w tym zakresie prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.; dalej jako: ustawa o VAT). Nie dokonywał wcześniej żadnych transakcji sprzedaży nieruchomości.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

1.

Jak wynika z przedstawionego opisu stanu faktycznego, od (…) Wnioskodawca był zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług prowadzącym gospodarstwo rolne w zakresie uprawy i sprzedaży zbóż.

W skład gospodarstwa rolnego wchodziła m.in. nieruchomość będąca przedmiotem wniosku. Nieruchomość ta była kwalifikowana jako grunty rolne. Przy nabyciu działki nie występował podatek od towarów i usług, wobec czego nie nastąpiło jego odliczenie.

Na niniejszej nieruchomości była prowadzona uprawa zboża, którego sprzedaż była opodatkowana podatkiem od towarów i usług. W związku z powyższym, nieruchomość będąca przedmiotem wniosku nie była przez Wnioskodawcę wykorzystywana wyłącznie na cele działalność zwolnionej.

2.

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, decyzją z (…) nastąpiło przejście prawa własności przedmiotowej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. Decyzja ta została wydana przez Ministra w odpowiedzi na złożone przez jedną ze stron postępowania odwołanie na decyzję Wojewody o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w sektorze naftowym.

Tym samym, w dacie jej wydania doszło do wywłaszczenia, czyli przejścia prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa.

W dacie tej, zgodnie z ustaleniami telefonicznymi dokonanymi z Kierownikiem Oddziału Planowania i Zagospodarowania Przestrzennego Urzędu Wojewódzkiego, doszło do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, bowiem decyzja Ministra podtrzymała decyzję lokalizacyjną wojewody.

Pytania

1.Czy otrzymanie przez Wnioskodawcę odszkodowania za prawo własności nieruchomości oznaczonej ewidencyjnie jako działka nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT z uwagi na fakt, iż Wnioskodawca nie występuje w ww. transakcji w roli podatnika podatku od towarów i usług?

2.Czy podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług, w przypadku uznania, że z tytułu przeniesienia własności nieruchomości Wnioskodawca występuje w roli podatnika, stanowi wyłącznie kwota odszkodowania dotycząca przeniesienia własności nieruchomości, a nie kwota dotycząca wartości nakładu i utraconego zysku?

3.Czy przeniesienie własności nieruchomości korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług?

Pana stanowisko w sprawie

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1 oraz jego uzasadnienie

W ocenie Wnioskodawcy, uzyskanie odszkodowania za prawo własności nieruchomości oznaczonej ewidencyjnie jako działka nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż Wnioskodawca nie występuje w roli podatnika.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Odpłatną dostawę towarów stanowi, w myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Z przywołanego powyżej przepisu art. 7 ust. 1 ustawy wynika, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, natomiast odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną – objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Przy czym istotne jest, aby czynność uznana za przedmiot opodatkowania podatkiem od towarów i usług realizowana była przez podmiot występujący w roli „podatnika” w rozumieniu ustawy o VAT i wykonywana w ramach działalności gospodarczej.

Zgodnie z brzmieniem art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalnością gospodarczą jest natomiast, w myśl art. 15 ust. 2 ww. ustawy, wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem VAT jest jej realizacja przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem występuje jako podatnik VAT, tzn. dokonuje czynności kwalifikowanej jako działalność gospodarcza.

W opisanej sprawie kluczowe zatem staje się ustalenie, czy przeniesienie własności opisanej działki na podstawie decyzji Wojewody spełnia kryteria do uznania, iż odbywa się w warunkach działalności gospodarczej określonej w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.

W orzecznictwie krajowym podkreśla się, że warunkiem koniecznym do opodatkowania podatkiem VAT danej transakcji nie jest sam fakt bycia podatnikiem VAT, ale występowanie w roli podatnika VAT w odniesieniu do konkretnej transakcji wchodzącej w zakres działalności gospodarczej danego podmiotu.

Z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 października 2007 r., sygn. akt I FPS 3/07, wynika, iż: „ani formalny status danego podmiotu jako podatnika zarejestrowanego, ani okoliczność, że dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości, nie mogą przesądzać o opodatkowaniu tej czynności bez każdorazowego ustalenia, że w odniesieniu do tej konkretnej czynności podmiot ten występował w charakterze podatnika podatku od towarów i usług”.

Wnioskodawca prowadzi działalność rolniczą kwalifikowaną na gruncie przepisów ustawy o VAT jako działalność gospodarcza. Jako podatnik VAT zajmuje się uprawą ziemi i sprzedażą zbóż. Nie prowadzi działalności handlowej w zakresie obrotu nieruchomości gruntowych.

Przeniesienie z mocy prawa własności nieruchomości nie jest równoznaczne z prowadzeniem działalności specjalizującej się w handlu profesjonalnym w zakresie obrotu nieruchomościami. Aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. Dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

W kwestii kwalifikacji danego podmiotu jako podatnika podatku od towarów i usług z tytułu dostawy nieruchomości (tu: przeniesienia własności nieruchomości na podstawie wydanej decyzji) wypowiadały się niejednokrotnie sądy administracyjne wskazując, iż dla takiego twierdzenia istotne jest, czy zbywca w celu dokonania sprzedaży podjął/podejmował aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producenta, handlowca i usługodawcę w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Jeśli czynność wykonywana jest okazjonalnie i nie zmierza do nadania jej stałego charakteru, nie oznacza to prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. W przypadku, gdy brak jest przesłanek świadczących o aktywności sprzedawcy w przedmiocie zbycia nieruchomości, która byłaby porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem – zbycie nieruchomości nie stanowi działalności handlowej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należy wskazać, że przyjęcie, że dana osoba fizyczna dokonująca zbycia nieruchomości działa w charakterze podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, wymaga ustalenia, że jej działalność w tym zakresie przybiera formę zawodową (profesjonalną), czego przejawem jest taka aktywność tej osoby w zakresie obrotu nieruchomościami, która może wskazywać, że jej czynności przybierają formę zorganizowaną, np. nabycie terenu przeznaczonego pod zabudowę, jego uzbrojenie, wydzielenie dróg wewnętrznych, działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży działek, wykraczające poza zwykłe formy ogłoszenia, uzyskanie decyzji o warunkach zagospodarowania terenu (zabudowy), czy wystąpienie o opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego dla sprzedawanego obszaru, prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług deweloperskich lub innych tego rodzaju usług o zbliżonym charakterze. Przy czym na tego rodzaju aktywność „handlową” wskazywać musi ciąg powyżej przykładowo przytoczonych okoliczności, a nie stwierdzenie jedynie faktu zaistnienia pojedynczych z nich.

W kontekście przedstawionej sprawy warto przywołać wyrok NSA z 6 lipca 2018 r., sygn. I FSK 1986/16: „Przy ocenie działalności osoby sprzedającej nieruchomości należy uwzględniać czynności podejmowane na poszczególnych etapach aktywności sprzedającego w ich całokształcie. Należy przede wszystkim mieć na uwadze te elementy, które łączą się z nakładami inwestycyjnymi wykraczającymi poza standardowe działania zarządu majątkiem prywatnym. To, czy dana osoba fizyczna sprzedając działki budowlane działa w charakterze podatnika prowadzącego handlową działalność gospodarczą (jako handlowiec) wymaga ustalenia, że jej działalność w tym zakresie przybiera formę zawodową (profesjonalną), czego przejawem jest taka aktywność tej osoby w zakresie obrotu nieruchomościami, która może wskazywać, że jej czynności przybierają formę zorganizowaną (np. nabycie terenu przeznaczonego pod zabudowę, jego uzbrojenie, wydzielenie dróg wewnętrznych, działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży działek, wykraczające poza zwykle formy ogłoszenia, uzyskanie decyzji o warunkach zagospodarowania terenu (zabudowy), czy wystąpienie o opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego dla sprzedawanego obszaru, prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług deweloperskich lub innych tego rodzaju usług o zbliżonym charakterze). Przy czym na tego rodzaju aktywność »handlową« wskazywać musi ciąg powyżej przykładowo przytoczonych okoliczności, a nie stwierdzenie jedynie faktu zaistnienia pojedynczych z tych okoliczności”.

Wyrok ten wydany był wprawdzie w odmiennej sprawie natomiast jego tezy, w ocenie Wnioskodawcy, pozostają aktualne również w odniesieniu do opisanego przez niego stanu faktycznego, tzn. pozwalają uznać, że dokonanie przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej nieruchomości nie jest czynnością realizowaną przez niego jako podatnika prowadzącego działalność handlową.

W przypadku działalności gospodarczej w zakresie handlu, zamiar częstotliwego wykonywania czynności ujawniony być musi już w momencie nabycia towaru, a nie w momencie jego sprzedaży. Nie można też pominąć, że pod pojęciem „handel” należy rozumieć dokonywanie w sposób zorganizowany zakupów towarów w celu ich odsprzedaży.

Po stronie Wnioskodawcy żadne tego rodzaju czynności nie wystąpiły, tj. nie dokonał podziału gruntu, nie dokonywał uzbrojenia, nie dokonywał zmian w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz przede wszystkim nie dokonał zakupu przedmiotowej działki z zamiarem odsprzedaży. Co więcej, jak to również wynika z opisu stanu faktycznego, Podatnik w ogóle w przeszłości nie realizował żadnej sprzedaży nieruchomości. Nie doszło również wcześniej do przeniesienia własności z mocy prawa żadnej innej działki. Działka została zakupiona wyłącznie do celów prowadzonej działalności rolniczej.

Nie jest więc możliwym przypisanie ww. transakcji dokonanej przez Wnioskodawcę cech profesjonalnego obrotu nieruchomościami, bowiem brak jest po jej stronie ciągu aktywnych działań cechujących taki obrót oraz brak jest zaangażowania środków podobnych do tych, które angażują podmioty zawodowo zajmujące się sprzedażą nieruchomości.

Nie może być wątpliwości, że opodatkowanie będzie miało miejsce, jeżeli podmiot podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, które pozwoliłyby uznać, że jest profesjonalistą (por. wyrok TSUE z 15 września 2011 r., wydany w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10).

Istotne znaczenie należy natomiast przypisać orzeczeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 maja 2017 r., sygn. I FSK 1558/15, w którym sąd zgodził się z uzasadnieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie wskazując na brak występowania podatnika w roli handlowca. Z treści wyroku wynika, iż: „Skarżący nie podejmował żadnych działań, żadnej aktywności, które świadczyłyby o tym, że występuje jako podatnik podatku od towarów i usług z tytułu dostawy gruntów. Istotną okolicznością w niniejszej sprawie jest fakt, iż sporne działki na podstawie decyzji Wojewody zostały podzielone i ich części zostały wywłaszczone pod budowę drogi publicznej i stały się własnością Samorządu Województwa. Pytanie zawarte we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczyło właśnie tych działek, które były przedmiotem wywłaszczenia, za które otrzymano odszkodowanie. Skarżący nie podejmował żadnych czynności mających na celu sprzedaż działek, a wręcz doszło tu do działań niezależnych od jego woli (wywłaszczenie). Zatem prawidłowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zaakceptował stanowisko Skarżącego, że wywłaszczenie gruntów, na których prowadził gospodarstwo rolne, nastąpiło zupełnie bez związku z jego działalnością rolniczą, a on sam nie występuje w roli podatnika podatku od towarów i usług i nie prowadzi działalności gospodarczej polegającej na obrocie nieruchomościami. Tym samym chybione jest stanowisko wyrażone w skardze kasacyjnej, że przedmiotowe wywłaszczenie, z uwagi na to, że dotyczyło gruntów stanowiących część gospodarstwa rolnego Skarżącego i wykorzystywanych rolniczo do czynności opodatkowanych, stanowi dostawę opodatkowaną VAT.

Skarżący w tym przypadku nie występował w roli handlowca w odniesieniu do wywłaszczonych nieruchomości, lecz w roli rolnika, prowadzącego rolniczą działalność”.

Tożsame stanowisko wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego – podobnie orzekł NSA w wyroku z tego samego dnia, sygn. I FSK 1557/15.

W rozpatrywanej sprawie istotne zatem jest, że Podatnik nie podejmował żadnych czynności mających na celu sprzedaż działek, a wręcz doszło do działań niezależnych od jego woli (wywłaszczenie). Dlatego też wywłaszczenie działki wykorzystywanej uprzednio do prowadzenia działalności rolniczej, nastąpiło bez związku z jego działalnością rolniczą, a Wnioskodawca nie występuje w roli podatnika podatku od towarów i usług i nie prowadzi działalności gospodarczej polegającej na obrocie nieruchomościami.

Jak wynika z opisanego stanu faktycznego, Wnioskodawca nie podejmował takiego rodzaju aktywności w stosunku do innych nieruchomości.

Za stanowiskiem, że wywłaszczenie spornych działek nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej przemawia okoliczność, że przy nabyciu działek przez Wnioskodawcę nie występował podatek od towarów i usług, wobec czego nie nastąpiło jego odliczenie. A zatem Skarb Państwa w istocie nie doznał z tego tytułu żadnego uszczuplenia.

Podsumowując, uzyskanie odszkodowania za prawo własności nieruchomości oznaczonej ewidencyjnie jako działka nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż Wnioskodawca nie występuje w roli podatnika.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 oraz jego uzasadnienie

W przypadku uznania przez organ interpretacyjny, iż w związku z przeniesieniem z nakazu organu władzy publicznej działki, Wnioskodawca działa jako podatnik podatku od towarów i usług, istotne jest prawidłowe ustalenie podstawy opodatkowania.

Zgodnie z treścią art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawę opodatkowania stanowi wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że na podstawie decyzji Wojewody doszło do przeniesienia z mocy prawa własności działki. Ustalone w decyzji odszkodowanie określone zostało w łącznej wysokości (…) zł.

Na kwotę tą składała się: wartość gruntu nabytego na rzecz Skarbu Państwa w wysokości (…) zł oraz wartość składników roślinnych (pszenica ozima oraz żyto ozime) jako wartość nakładu i utraconego zysku w wysokości (…) zł, a także kwota w wysokości (…) zł stanowiąca dodatkowe wynagrodzenie z tytułu terminowego przekazania nieruchomości inwestorowi.

W ocenie Wnioskodawcy, otrzymana kwota w części odnoszącej się do utraconego zysku nie stanowi, z uwagi na charakter rekompensaty, podstawy opodatkowania z tytułu odpłatnej dostawy nieruchomości.

Odszkodowanie będące wynagrodzeniem za wyrządzone szkody i straty nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Odszkodowanie jest pojęciem niezdefiniowanym w ustawie o podatku od towarów i usług. Natomiast w świetle uregulowań zawartych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.), dalej jako: k.c., jest ono zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty.

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W myśl natomiast § 2, w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Naprawienie szkody, w myśl art. 363 § 1 i § 2 k.c., powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Należy również zauważyć, że w myśl art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Należna rekompensata nie stanowi wynagrodzenia z tytułu czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, ponieważ nie występuje tu wzajemność świadczeń, a otrzymana zapłata jest konsekwencją spowodowania zdarzenia skutkującego powstaniem szkody.

Oznacza to, że odszkodowanie w tej wysokości nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.

W świetle przywołanych wcześniej przepisów, istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika.

Mając na uwadze powyższe, otrzymane odszkodowanie w części dotyczącej składników roślinnych i utraconego zysku nie stanowi podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług, natomiast pozostała kwota będzie stanowiła podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 3 oraz jego uzasadnienie

W przypadku uznania przez organ interpretacyjny, iż w związku z przeniesieniem z nakazu organu władzy publicznej działki, Wnioskodawca działa jako podatnik podatku od towarów i usług, transakcja będzie korzystała ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku VAT dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone w art. 43 ustawy o VAT. Zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane.

Powyższe oznacza, że zwolnienie przysługuje względem takiej dostawy, której przedmiotem jest grunt niezabudowany i jednocześnie o przeznaczeniu innym niż budowlany. Zatem ze zwolnienia od podatku korzystać będą dostawy gruntów o charakterze rolnym, leśnym, itp.

Stosownie do treści art. 2 pkt 33 ustawy o VAT, przez tereny budowlane rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

W konsekwencji opodatkowane podatkiem VAT są dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe niezabudowane, przy czym opodatkowane są wyłącznie te, których przedmiotem są tereny budowlane, czyli tereny przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Pozostałe natomiast dostawy gruntów niezabudowanych, dla których nie obowiązuje plan zagospodarowania przestrzennego oraz nie wydano decyzji o warunkach zabudowy – są zwolnione od podatku VAT.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że działka będąca przedmiotem dostawy w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie była w momencie wydania gruntu do rozporządzania gruntem rolnym, co oznacza że mieści się ona w definicji terenu innego niż budowlany.

Nie ma przy tym znaczenia, iż w dacie wypłaty odszkodowania działka ta została określona jako teren przemysłowy, skoro nie była objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

Nie ma również znaczenia dla zachowania prawa do zwolnienia fakt, iż inwestor zabudował działkę 5 budynkami niemieszkalnymi.

Gdyby bowiem przyjąć, iż działka jest działką zabudowaną zastosowanie znajdzie przepis art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT.

W myśl powołanego przepisu zwalnia się od opodatkowania dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem że:

a)w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,

b)dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Wszystkie wskazane w niniejszym przepisie warunki zostały spełnione, bowiem Wnioskodawca nie realizował inwestycji związanej z budową budynków niemieszkalnych i w konsekwencji nie miał prawa do odliczenia podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym, dostawa działki w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie będzie zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku – jest nieprawidłowe w zakresie braku podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT odszkodowania za prawo własności nieruchomości (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) oraz w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania (pytanie oznaczone we wniosku nr 2) i prawidłowe w zakresie zwolnienia od podatku VAT przeniesienia własności nieruchomości (pytanie oznaczone we wniosku nr 3).

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

W sytuacji, gdy przedmiotem dostawy są towary w rozumieniu powołanego wyżej przepisu i gdy czynność ta prowadzi do przeniesienia prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel, mamy do czynienia z dostawą w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle art. 2 pkt 6 ustawy:

W oparciu o art. 2 pkt 22 ustawy:

Należy wskazać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Co do zasady, dla uznania, że dostawa towarów podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika wprost z powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Z przywołanego przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. W konsekwencji, przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (w tym np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie – na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność (dostawa towaru lub usługa), a nie zapłata (opłata, płatność), co wynika wprost z art. 5 ust. 1 ustawy. Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Wynagrodzenie musi mieć konkretny wymiar, a więc musi być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu.

Zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

Na mocy art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1899 ze zm.):

Na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Z powołanych przepisów wynika zatem, iż istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje organ administracji publicznej. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika jasno, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

W związku z powyższym, dostawa towarów i świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług tylko w sytuacji, gdy czynność dokonana została przez podmiot o statusie podatnika, który działa w takim charakterze w odniesieniu do tej konkretnie czynności. Natomiast dla stwierdzenia, że dla danej transakcji podmiot jest podatnikiem podatku od towarów i usług konieczne jest prowadzenie przez niego działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy.

Jak stanowi art. 2 pkt 15 ustawy:

Biorąc pod uwagę przytoczoną definicję działalności gospodarczej (art. 15 ust. 2 ustawy) uznać należy, że działalność rolnicza (art. 2 pkt 15 ustawy) mieści się w pojęciu działalności gospodarczej. W przypadku zatem, gdy dostawy gruntu należącego do gospodarstwa rolnego, dokonuje rolnik będący czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT, to czynność ta realizowana jest w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez tego podatnika.

Z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15 września 2011 r. w sprawach C-180/10 i C-181/10 wynika, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Sama liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania Dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Podobnie – zdaniem Trybunału – okoliczność, że przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego. Inaczej jest natomiast - wyjaśnił Trybunał – w wypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy.

W powyższym wyroku Trybunał stwierdził, że osoby fizycznej, która prowadziła działalność rolniczą na gruncie nabytym ze zwolnieniem z podatku od wartości dodanej i przekształconym wskutek zmiany planu zagospodarowania przestrzennego niezależnej od woli tej osoby w grunt przeznaczony pod zabudowę, nie można uznać za podatnika podatku od wartości dodanej w rozumieniu art. 9 ust. 1 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112, zmienionej Dyrektywą 2006/138, kiedy dokonuje ona sprzedaży tego gruntu, jeżeli sprzedaż ta następuje w ramach zarządu majątkiem prywatnym tej osoby. Okoliczność, że osoba ta jest „rolnikiem ryczałtowym” w rozumieniu art. 295 ust. 1 pkt 3 Dyrektywy 2006/112, zmienionej Dyrektywą 2006/138, jest w tym zakresie bez znaczenia. Wskazane orzeczenie Trybunału odnosiło się do rolnika, który korzystał ze zwolnienia od podatku VAT.

Natomiast w przypadku, gdy sprzedaży działki należącej do gospodarstwa rolnego dokonuje rolnik będący czynnym, zarejestrowanym podatnikiem VAT należy uznać, że mamy do czynienia z czynnościami wykonywanymi w ramach działalności gospodarczej, przez podatnika VAT czynnego.

W tym miejscu podkreślić należy, że pojęcie „majątku prywatnego” nie występuje na gruncie analizowanych przepisów ustawy, jednakże wynika z wykładni art. 15 ust. 2 ustawy, w której zasadnym jest odwołanie się do treści orzeczenia TSUE w sprawie C-291/92 (Finanzamt Uelzen v. Dieter Armbrecht), które dotyczyło kwestii opodatkowania sprzedaży przez osobę, będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, części majątku niewykorzystywanej do prowadzonej działalności gospodarczej, a służącej jej do celów prywatnych. „Majątek prywatny” to zatem taka część majątku danej osoby fizycznej, która nie jest przez nią przeznaczona ani wykorzystywana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej.

Ze wskazanego orzeczenia wynika zatem, że podatnik musi w całym okresie posiadania danej nieruchomości wykazywać zamiar wykorzystywania części nieruchomości w ramach majątku osobistego. Przykładem takiego wykorzystania nieruchomości mogłoby być, np. wybudowanie domu dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Potwierdzone to zostało również w wyroku TSUE z 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.

Z opisu sprawy wynika, że jest Pan od (…) zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług prowadzącym gospodarstwo rolne. W skład gospodarstwa rolnego wchodziła m.in. działka. Nieruchomość służyła celom działalności rolniczej. Do momentu rozpoczęcia procedury wywłaszczeniowej działka była wykorzystywana przez Pana jako grunty rolne wyłącznie do celów prowadzonej działalności rolniczej, tj. uprawy zboża. Na niniejszej nieruchomości była prowadzona uprawa zboża, którego sprzedaż była opodatkowana podatkiem od towarów i usług. Powyższa nieruchomość objęta została decyzją Wojewody o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w sektorze naftowym. Od powyższej decyzji wniesione zostało odwołanie. Decyzją z (…) nastąpiło przejście prawa własności przedmiotowej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. Decyzja ta została wydana przez Ministra w odpowiedzi na złożone przez jedną ze stron postępowania odwołanie na decyzję Wojewody o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w sektorze naftowym. Decyzja Ministra podtrzymała decyzję lokalizacyjną wojewody. W dacie jej wydania doszło do wywłaszczenia, czyli przejścia prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. Działka została przyjęta pod inwestycje w sektorze naftowym w całości i została nabyta na rzecz Skarbu Państwa. W konsekwencji, (…) zostało wszczęte z urzędu postępowanie o ustaleniu odszkodowania. Na podstawie decyzji Wojewody, zostało Panu przyznane odszkodowanie.

W pierwszej kolejności Pana wątpliwości dotyczą ustalenia, czy otrzymanie przez Pana odszkodowania za prawo własności nieruchomości nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT (pytanie oznaczone we wniosku nr 1).

Przechodząc na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, że fakt prowadzenia działalności rolniczej z tytułu której jest Pan zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT oraz fakt, że działka, która była przedmiotem dostawy (wywłaszczenia) wchodziła w skład prowadzonego przez Pana gospodarstwa rolnego, ma znaczenie dla opodatkowania podatkiem od towarów i usług dostawy tej działki.

Biorąc pod uwagę treść przytoczonych przepisów oraz opis sprawy należy wskazać, że przekazanie przedmiotowej działki, za odszkodowaniem, było dostawą dokonaną w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w myśl art. 15 ust. 2 ustawy. Jak wynika z okoliczności sprawy, przedmiotem dostawy była działka wchodząca w skład Pana gospodarstwa rolnego, z tytułu którego jest Pan zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Tym samym, w związku z dostawą przedmiotowej działki, dokonywaną na mocy decyzji wystąpił Pan jako podatnik VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy. W konsekwencji, dostawa ww. działki podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatna dostawa towarów, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy.

Podsumowując, przekazanie prawa własności nieruchomości oznaczonej ewidencyjnie jako działka, za które otrzymał Pan odszkodowanie, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Dla ww. transakcji występuje Pan w roli podatnika podatku od towarów i usług.

Tym samym, Pana stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 jest nieprawidłowe.

Pana wątpliwości dotyczą również ustalenia, czy przeniesienie własności nieruchomości korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług (pytanie oznaczone we wniosku nr 3).

Wykonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, może być albo opodatkowana, albo może korzystać ze zwolnienia od tego podatku.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy:

W myśl art. 2 pkt 33 ustawy:

Powyższe oznacza, że generalnie opodatkowane podatkiem VAT są dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe zabudowane i niezabudowane, przy czym w przypadku tych ostatnich opodatkowane są wyłącznie te, których przedmiotem są tereny budowlane (przeznaczone pod zabudowę). Pozostałe natomiast dostawy gruntów niezabudowanych, będących gruntami leśnymi, rolnymi itp., nieprzeznaczonymi pod zabudowę – są zwolnione od podatku VAT.

W świetle art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 503):

W oparciu o art. 4 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

Stosownie do art. 4 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

O przeznaczeniu nieruchomości stanowią zatem akty prawa miejscowego. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – jako źródło prawa miejscowego, a w przypadku jego braku decyzja o warunkach zabudowy – jako akt indywidualny prawa administracyjnego.

Według art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 22 lutego 2019 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1275):

Na mocy art. 8 ust. 1 pkt 7 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Na postawie art. 26 ust. 3 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Jak wynika z art. 11 ust. 2 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

W myśl art. 12 ust. 1 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Stosownie do art. 26 ust. 13 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

W świetle art. 29 ust. 1 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

W oparciu o art. 29 ust. 2 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Według art. 29 ust. 3 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Na podstawie art. 29 ust. 4 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Na mocy art. 26 ust. 4 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Zgodnie z art. 29 ust. 5 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

W myśl art. 29 ust. 6 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Przy czym w oparciu o art. 26 ust. 5 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Jak stanowi art. 29 ust. 7 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Jak wynika z art. 29 ust. 8 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

W świetle art. 29 ust. 12 ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym:

Stosownie do treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 28 marca 1996 r. w sprawie C-468/93 Gemeente Emmen – „teren budowlany” oznacza każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę.

Tym samym, w świetle orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości za teren budowlany uznać można jedynie taki, który regulacjami prawa krajowego został przeznaczony pod zabudowę.

Wprowadzony do ustawy art. 2 pkt 33, odpowiada więc także treści ww. orzeczenia, gdyż cechę przeznaczenia pod zabudowę ustala się na podstawie określonych wprost w ustawie dokumentów prawa miejscowego.

Zatem, ustawa nakazuje oceniać przeznaczenie określonego gruntu wyłącznie w oparciu o istniejący plan zagospodarowania przestrzennego oraz wydane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Z opisu sprawy wynika, że działka nie była objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Jednocześnie doszło do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, bowiem decyzja Ministra podtrzymała decyzję lokalizacyjną wojewody. Z opisu sprawy nie wynika jednak, aby przed (…), tj. przed dniem uprawomocnienia się decyzji Wojewody o ustaleniu lokalizacji strategicznej inwestycji w sektorze naftowym, obowiązywała inna decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla tej działki. Nieruchomość ta była kwalifikowana jako grunty rolne. Nie był Pan inicjatorem wydzielenia działki, ani zmiany jej przeznaczenia. W całym procesie zachowywał Pan postawę bierną ograniczając się jedynie do zgodnego z decyzją obowiązkowego przekazania nieruchomości. Od (…) działka była zajęta na mocy Decyzji Lokalizacyjnej i nie miał Pan jakiegokolwiek wpływu na podejmowane na niej działania.

Zmiana przeznaczenia przedmiotowej działki, z nieruchomości rolnej na nieruchomość przeznaczoną pod zabudowę, nie wystąpiłaby gdyby nie doszło do czynności wywłaszczenia. Zatem, właściwym jest stwierdzenie, że najpierw dochodzi do czynności wywłaszczenia, a dopiero następnie do dokonania zmiany przeznaczenia nieruchomości. Tym samym, wywłaszczone nieruchomości powinny zostać opodatkowane zgodnie z obowiązującą kwalifikacją nieruchomości w momencie wywłaszczenia.

Aby dostawa przedmiotowej działki za odszkodowaniem korzystała ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy należy ustalić czy przed wydaniem decyzji o wywłaszczeniu nieruchomość (grunt) stanowiła teren inny niż budowlany.

Jeżeli zatem działka nie była objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a przed dniem uprawomocnienia się Decyzji Lokalizacyjnej nie obowiązywała inna decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla tej działki, to na moment wywłaszczenia działka ta nie była terenem budowlanym, w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy. Tym samym, dostawa przedmiotowej działki korzysta ze zwolnienia od podatku, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

Podsumowując, przeniesienie własności przedmiotowej nieruchomości korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym Pana stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 3 jest prawidłowe.

Przedmiotem Pana wątpliwości jest również ustalenie, czy podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług stanowi wyłącznie kwota odszkodowania dotycząca przeniesienia własności nieruchomości, a nie kwota dotycząca wartości nakładu i utraconego zysku (pytanie oznaczone we wniosku nr 2).

W oparciu o art. 29a ust. 1 ustawy:

Z przepisu tego wynika, że podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług stanowi wynagrodzenie, które dostawca lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu dostawy towarów albo świadczenia usług. Wynagrodzenie to oznacza wartość rzeczywiście otrzymaną (lub która ma być otrzymana) w konkretnym przypadku.

Stosownie do art. 29a ust. 6 ustawy:

Powyżej wskazane przepisy określają ogólne zasady odnoszące się do podstawy opodatkowania. A zatem, w myśl tych zasad ogólnych, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, pomniejszone o kwotę podatku VAT.

Z opisu sprawy wynika, że zostało Panu przyznane odszkodowanie. Wojewoda ustalił odszkodowanie w kwocie (…) zł na Pana rzecz za utracone prawo własności nieruchomości nabytej z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa (na ww. kwotę składa się wartość gruntu nabytego na rzecz Skarbu Państwa w wysokości (…) zł oraz wartość składników roślinnych jako wartość nakładu i utraconego zysku w wysokości (…) zł) oraz odszkodowanie z tytułu wygaśnięcia hipoteki ustanowionej na przedmiotowej nieruchomości na rzecz Banku Spółdzielczego w kwocie (…) zł (odszkodowanie to podlegało zaliczeniu na spłatę świadczenia głównego wierzytelności zabezpieczonej hipoteką wraz z odsetkami i pomniejszało odszkodowanie w kwocie (…) zł). Wojewoda powiększył kwotę odszkodowania ((…) zł) o 5% wartości nieruchomości, tj. o kwotę (…) zł z tytułu wydania nieruchomości.

Jak wskazano wyżej, sposób ustalenia podstawy opodatkowania określa art. 29a ust. 1 ustawy, który stanowi, że podstawą opodatkowania jest co do zasady wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Jednocześnie, zgodnie z art. 29a ust. 6 ustawy, podstawa opodatkowania obejmuje również wszelkie należności związane z dostawą – w tym podatki i inne opłaty, z wyjątkiem kwoty podatku.

Jak wynika z okoliczności sprawy, w decyzji Wojewoda orzekł, że za utracone prawo własności nieruchomości (która w dniu wydania Decyzji Lokalizacyjnej stanowiła grunt wraz z uprawą pszenicy ozimej i żyta ozimego) przysługuje Panu odszkodowanie w kwocie (…) zł, powiększone o kwotę (…) zł.

Nie można tym samym uznać, że przyznana kwota odpowiadająca wartości składników roślinnych (pszenica ozima oraz żyto ozime), przysługująca Panu za utracone prawo własności nieruchomości, na której znajdowały się ww. uprawy, jest zupełnie odrębną kwotą od otrzymanego odszkodowania. Również kwota równa 5% wartości nieruchomości, powiększająca przysługujące Panu odszkodowanie za utracone prawo własności tej nieruchomości nie stanowi odrębnej kwoty od otrzymanego odszkodowania.

W konsekwencji, otrzymując przedmiotową kwotę, jest Pan zobowiązany uwzględnić ją w podstawie opodatkowania. Biorąc powyższe pod uwagę oraz fakt, że odszkodowanie stanowi całość zapłaty z tytułu wywłaszczenia należy uznać, że jest to kwota należna z tytułu opisanej transakcji. Jest to zatem kwota obejmująca całość świadczenia należnego Panu z tytułu wywłaszczenia ww. nieruchomości.

Podsumowując, podstawą opodatkowania jest Pana wynagrodzenie, na które składa się kwota odszkodowania za utracone prawo własności nieruchomości (obejmująca wartości gruntu nabytego na rzecz Skarbu Państwa oraz wartości składników roślinnych), powiększona o 5% wartości nieruchomości.

W związku z powyższym, oceniając całościowo Pana stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2, należało uznać je za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej:

W związku z powyższym, wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Pana wniosku (pytań). Inne kwestie przedstawione w opisie stanu faktycznego, bądź we własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być, zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, rozpatrzone.

Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem stanu faktycznego. Ponosi Pan ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zatem, należy zaznaczyć, że interpretacja indywidualna opiera się na wynikającym z treści wniosku opisie stanu fatycznego. W konsekwencji w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

W odniesieniu do przywołanych orzeczeń na ocenę prawidłowości analizowanej kwestii nie może wpłynąć powołane orzecznictwo, ponieważ zapadło ono w odniesieniu do indywidualnego i właściwego tylko temu orzecznictwu opisu sprawy.

W związku z powyższym, nie negując takiego orzecznictwa, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy zauważyć, że moc obowiązująca zaprezentowanych przez Pana wyroków zamyka się w obrębie spraw, dla których zostały wydane.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).