Wyrok WSA w Warszawie z dnia 14 lipca 2023 r., sygn. I SA/Wa 1073/23

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Monika Sawa (spr.) Sędzia WSA Magdalena Durzyńska Asesor WSA Mateusz Rogala po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 14 lipca 2023 r. sprawy ze skargi [...] w [...] na postanowienie Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia 23 lutego 2023 r. nr KKU-142/20 w przedmiocie niedopuszczalności wniesienia odwołania oraz wniesienia odwołania z uchybieniem terminu 1. uchyla zaskarżone postanowienie; 2. zasądza od Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej na rzecz [...] w [...] kwotę 597 (pięćset dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Postanowieniem z [...] lutego 2023 r. nr [...] Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa (KKU/organ) po rozpatrzeniu odwołania Akademii Górniczo - Hutniczej [...] w [...] od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] marca 2020 r., znak: [...], stwierdzającej nabycie przez Gminę [...] z dniem 1 stycznia 1996 r. z mocy prawa nieodpłatnie prawa własności mienia Skarbu Państwa, obejmującego nieruchomość położoną w [...], w jednostce ewidencyjnej [...], obręb [...], oznaczonej jako działka nr [...] o pow. [...] ha, utworzonej z pgr. [...]. kat. [...] o pow. [...] ha grn. kat. [...], objętej księgą wieczystą nr [...] oraz pgr. [...]. kat. [...] o pow. [...] ha i pgr. [...]. kat [...] o pow. [...] ha gm. kat. [...], objętych księgą wieczystą nr [...] (księgi prowadzone przez Sąd Rejonowy dla [...] w [...], Wydział IV Ksiąg Wieczystych) stwierdziła niedopuszczalność wniesienia odwołania oraz wniesienie odwołania z uchybieniem terminu.

Postanowienie zostało wydane w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Wojewoda [...] decyzją z dnia [...] września 2009 r. odmówił nabycia z mocy prawa przez Gminę [...] z dniem 1 stycznia 1996 r. prawa własności mienia Skarbu Państwa, oznaczonego jako działka ewidencyjna nr [...] o pow. [...] ha, położonego w [...], w jednostce ewidencyjnej [...], w obrębie nr [...]. Spis inwentaryzacyjny mienia, obejmujący nieruchomość opisaną na kartach inwentaryzacyjnych nr [...] i nr [...] był wyłożony do publicznego wglądu w dniach od 5 marca 2008 r. do 3 kwietnia 2008 r. Do kart nie wniesiono zastrzeżeń. Wojewoda zaznaczył, że na skutek odwołania Gminy Miejskiej [...] od decyzji z dnia [...] września 2009 r. KKU decyzją z dnia [...] listopada Nr [...] uchyliła zaskarżoną decyzję w całości i przekazała sprawę organowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia. KKU w uzasadnieniu zobowiązała Wojewodę do zbadania stanu prawnego i faktycznego działki nr [...] z dnia 1 stycznia 1996 r., oceny jakie składniki mienia służyły w tym dniu do wykonywania zadania własnego gminy miejskiej [...] oraz rozważenia, czy pozostawienie danego składnika mienia w dniu 1 stycznia 1996 r. w użytkowaniu innej państwowej osoby prawnej ma znaczenie dla ewentualnego przepływu prawa jego własności ze Skarbu Państwa na właściwą gminę. Decyzją z dnia [...] grudnia 2010 r. Wojewoda po ponownym rozpatrzeniu sprawy odmówił stwierdzenia nabycia z mocy prawa przez Gminę [...] z dniem 1 stycznia 1996 r. prawa własności mienia Skarbu Państwa, oznaczonego jako działka ewidencyjna nr [...] o pow. [...] ha, położonego w [...], w jednostce ewidencyjnej [...], w obrębie nr [...]. Od powyższej decyzji Gmina Miejska [...] złożyła odwołanie. KKU decyzją z dnia [...] grudnia 2011 r. Nr [...] utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję komunalizacyjną z dnia [...] grudnia 2010 r. KKU uznała, iż istotną przeszkodą w wydaniu orzeczenia w sprawie komunalizacji w tym trybie jest sytuacja, gdy nieruchomość jest obciążona prawem użytkowania wieczystego. Z tą decyzją nie zgodziła się Gmina Miejska [...] i złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 4 września 2012 r. uchylił zaskarżoną decyzję KKU z dnia [...] grudnia 2011 r. podnosząc, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji nie zawiera ustaleń stanu faktycznego, do czego organ II instancji był zobowiązany. Ponadto brak w nim analizy stanu faktycznego oraz wyjaśnienia podstawy prawnej decyzji z przytoczeniem przepisów prawa. KKU ponownie rozpoznając sprawę decyzją z dnia [...] sierpnia 2015 r. nr KKU – [...] utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję Wojewody z dnia [...] grudnia 2010 r. Z tą decyzją ponownie nie zgodziła się Gmina Miejska [...] i złożyła skargę do WSA w Warszawie, który wyrokiem z dnia 10 marca 2016 r. oddalił skargę Gminy Miejskiej [...]. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że organy obu instancji trafnie uznały, że zakres uprawnień podmiotu, któremu przysługuje prawo użytkowania wieczystego jest nieomal tożsamy z uprawnieniami właściciela nieruchomości nieobciążonej żadnymi prawami na rzecz osób trzecich, co świadczy o bezwzględnym charakterze prawa użytkowania wieczystego. Ten właśnie charakter użytkowania wieczystego powoduje, iż prawo własności obciążonej tym prawem nieruchomości nie może służyć wykonaniu zadań własnych gminy. Nie ma przy tym znaczenia podnoszona przez skarżącą okoliczność, iż przedmiotowa działka pozostawała w dniu 1 stycznia 1996 r, i pozostaje w faktycznym władaniu [...] Liceum Ogólnokształcącego. Z charakteru użytkowania wieczystego wynika bowiem, iż użytkownik wieczysty może realizować swoje uprawnienia w każdym czasie, niezależnie od tego, czy je wcześniej realizował. Na skutek skargi kasacyjnej Gminy Miejskiej [...] Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 25 stycznia 2017 r. sygn. akt I OSK 1713/16 uchylił zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję KKU z dnia [...] sierpnia 2015 r. nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2010 r. NSA wskazał w uzasadnieniu, że przepisy wyznaczające prawa i obowiązki właściciela oraz użytkownika wieczystego mają charakter bezwzględnie obowiązujący, a zatem zmiana podmiotowa po stronie właściciela (gmina w miejsce Skarbu Państwa) nie powoduje, że jakiekolwiek prawa użytkownika wieczystego zostają naruszone. Ani przepisy kodeksu cywilnego, ani też przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami nie wprowadzają przy przeniesieniu własności nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, konsekwencji w postaci wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego czy też powstania szczególnych uprawnień nowego właściciela do odmiennego ukształtowania jego warunków. Przy komunalizacji mienia na podstawie przepisów zawartych w ustawie z dnia 10 maja - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, zmiana właściciela gruntu (w wyniku komunalizacji) w niczym nie ogranicza praw ani obowiązków użytkownika wieczystego tego gruntu (por. np. wyrok NSA z dnia 24 października 1991 r., I SA 947/91, LEX nr 1688302). W przypadku komunalizacji na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 24 listopada 1995 r. przysługujące Skarbowi Państwa prawo własności nieruchomości pozostające we władaniu instytucji przejmowanych przez jednostki samorządowe (w tym przypadku Liceum Ogólnokształcące) z dniem 1 stycznia 1996 r. przeszło na rzecz gminy, prawa użytkowania wieczystego nie zostają przy tym w żaden sposób naruszone, a nowy właściciel (gmina) wstępuje w prawa i obowiązki dotychczasowego właściciela (Skarbu Państwa). NSA uznał, że pozostawienie działki nr [...] w użytkowaniu wieczystym Akademii Górniczo-Hutniczej nie stanowi przeszkody do stwierdzenia nabycia własności tej działki przez Gminę [...] na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 24 listopada 1995 r. o zmianie zakresu działania niektórych miast oraz miejskich strefach usług publicznych w związku z art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną. Ponownie rozpatrując sprawę, Wojewoda ustalił, że Pgr. [...]. kat. [...] gm. at. [...] ujawniona została w księdze wieczystej nr [...], a pgr. [...]. kat. [...] i pgr. [...]. kat. [...] gm. kat. [...] w księdze wieczystej nr [...]. Prawo własności nieruchomości ujawnione zostało na rzecz Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym Akademii Górniczo-Hutniczej im. [...] w [...] na podstawie decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia [...] maja 1952 r. oraz art. 182 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym. Powyższego wpisu dokonano 14 stycznia 1994 r. Wojewoda wskazał, że zgodnie z wykazem synchronizacyjnym przyjętym do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego dnia [...] grudnia 2008 r. za nr [...] działka nr [...] została utworzona z pgr. [...]. kat. [...] o pow. [...] ha, pgr. [...]. kat. [...] o pow. [...] ha i pgr. I. kat. [...] o pow. [...] ha. W rejestrze ewidencji gruntów według stanu na dzień 1 stycznia 1996 r. figurowała działka nr [...] o pow. [...] ha, jednostka ewidencyjna [...] - [...], obręb nr [...], w stosunku do której jako właściciel wpisany był Skarb Państwa, w użytkowaniu wieczystym Akademii Górniczo-Hutniczej w [...]. Wojewoda podniósł, iż zgodnie z wykazem zmian przyjętym do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego [...] grudnia 2008 r. za nr [...] działka nr [...] o pow, [...] ha podzielona została na działki nr [...] o pow. [...] ha i nr [...] o pow. [...] ha. Podział został zatwierdzony decyzją Prezydenta Miasta [...] z dnia [...] marca 2009 r. nr [...]. Z pisma Urzędu Miasta [...] z dnia 26 sierpnia 2010 r. oraz pisma [...] Liceum Ogólnokształcącego w [...] z dnia [...] lutego 2020 r. wynika, że w dniu 1 stycznia 1996 r. działka nr [...] znajdowała się w faktycznym władaniu [...] Liceum Ogólnokształcącego im. [...] w [...]. Działka nr [...] wraz z działką nr [...], które powstały z podziału działki nr [...] znajdowały się w obrębie ogrodzonego i pielęgnowanego terenu szkolnego, na działce nr [...] znajduje się budynek liceum, a działka nr [...] stanowi część jego otoczenia. Wojewoda zaznaczył, że na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z 24 listopada 1995 r. o zmianie zakresu działania niektórych miast oraz o miejskich strefach usług publicznych, Gmina [...] z dniem 1 stycznia 1996 r. przejęła od Wojewody [...] do prowadzenia jako zadanie własne, zadania dotyczące szkół ponadpodstawowych, położonych na terenie miasta [...]. Stosownie do art. 23 ust. 1 mienie służące wykonywaniu zadań własnych, staje się z mocy prawa, z dniem wejścia w życie ustawy, tj. z dniem 1 stycznia 1996 r. mieniem gmin. Wojewoda dodał, że cytowana wyżej ustawa z dnia 24 listopada 1995 r. utraciła 31 grudnia 1998 r. moc obowiązującą, a sprawę potwierdzenia decyzją nabycia mienia państwowego przez gminy miejskie, dla którego decyzje takie nie zostały wydane do 31 grudnia 1998 r., zostały uregulowane w art. 87 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną. Zdaniem organu I instancji zmiana oznaczenia ewidencyjnego, która następuje po 1 stycznia 1996 r. nie oznacza, że nieruchomość ta traci status mienia podlegającego komunalizacji w rozumieniu art. 18 ust. 1 ustawy z 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych w związku z art. 87 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną. W ocenie Wojewody jest to część tego samego mienia, tylko inaczej oznaczona w obowiązującym operacie ewidencji gruntów. Wojewoda uznał, że w rozpatrywanej sprawie zachodzą wszystkie przesłanki prawne wynikające z art. 87 ust. 2 cyt. ustawy z 13 października 1998 r. i stwierdził, ze Gmina [...] nabyła z dniem 1 stycznia z mocy prawa nieodpłatnie prawo własności mienia Skarbu państwa obejmującego nieruchomość położoną w [...] w jedn. ww. [...], obręb [...] oznaczoną jako działka nr [...] o pow. [...] HA.