Warunki uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego przez opiekunów osób niepełnosprawnych - Wyrok NSA z dnia 25 stycznia 2024 r., sygn. I OSK 19/23

W przypadku orzekania o prawie do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad osobą niepełnosprawną, decydujące znaczenie ma stwierdzenie faktycznego związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy niepodjęciem zatrudnienia a koniecznością opieki nad niepełnosprawnym, przy czym opieka ta winna być ustawiczna i uniemożliwiać podjęcie pracy zarobkowej przez opiekuna.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Czesława Nowak-Kolczyńska Sędziowie: Sędzia NSA Piotr Niczyporuk (spr.) Sędzia del. WSA Joanna Skiba po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 23 września 2022 r., sygn. akt II SA/GI 799/22 w sprawie ze skargi M. O. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia 12 kwietnia 2022 r. nr SKO.PSŚ/41.5/979/2022/4761/PM w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 23 września 2022 r., sygn. akt II SA/GI 799/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w sprawie M. O. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z 12 kwietnia 2022 r. nr SKO.PSŚ/41.5/979/2022/4761/PM w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego orzekł o: uchyleniu zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Burmistrza Miasta [...] z 8 marca 2022 r. nr OPS.5246.88.22 (pkt 1 sentencji wyroku); zasądzeniu od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach na rzecz skarżącej kwoty 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z 12 kwietnia 2022 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach (dalej: Kolegium), w wyniku rozpoznania odwołania wniesionego przez M. O. (dalej: Skarżąca), utrzymało w mocy decyzję Burmistrza Miasta [...] (dalej: Burmistrz) z 8 marca 2022 r. w przedmiocie odmowy przyznania Skarżącej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad matką. W ocenie Kolegium zakres opieki, jakiej wymaga matka Skarżącej nie jest tego rodzaju, żeby wykluczał podjęcie przez stronę zatrudnienia choćby w niepełnym wymiarze czasu pracy. Zdaniem Kolegium, pojęcie opieki, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 615 ze zm., dalej: "u.ś.r.") utożsamiać należy ze stałą i bezpośrednią troską o zapewnienie osobie niepełnosprawnej realizacji jej podstawowych potrzeb życiowych i społecznych, których sama nie jest ona w stanie zrealizować z uwagi na swoją niepełnosprawność. Opieka ta powinna być przy tym tak absorbująca, że podjęcie jakiejkolwiek aktywności zawodowej przez opiekuna musiałoby się odbyć ze szkodą dla niej. Tymczasem, zakres opieki sprawowanej przez stronę oraz poszczególne czynności wykonywane przez nią nie są na tyle angażujące, aby nie mogła podjąć choćby częściowego zatrudnienia. Ograniczają się one bowiem jedynie do wspomagania jej matki w czynnościach życia codziennego: dowozu do lekarzy, robieniu zakupów, pomocy w czynnościach gospodarczych, sprzątaniu, wnoszeniu opału, pomocy w przygotowaniu posiłków, zatem czynności takie należą do czynności związanych z prawidłowym funkcjonowaniem rodziny i nie wymagają rezygnacji z zatrudnienia. Organ podniósł, że z okoliczności sprawy wynika, iż strona nie musi codziennie czy całodobowo wykonywać względem matki takich zabiegów opiekuńczych, które wymagałyby jej stałej obecności i nieustannego zaangażowania. Mogą być one bowiem realizowane także w warunkach zatrudnienia i nie wymagają rezygnacji z podejmowania pracy zarobkowej. Podkreślił, że z treści wywiadu środowiskowego wynika ponadto, iż matka Skarżącej potrafi pewne czynności wykonywać samodzielnie, a także nie potrzebuje pomocy w jedzeniu, a jedynie wsparcia w czynnościach, które wykonuje wnioskodawczyni. Ponadto Kolegium zauważyło, że ustalony znaczny stopień niepełnosprawności matki Skarżącej istnieje od 17 kwietnia 2018 r. i również z tego względu trudno znaleźć uzasadnienie dla twierdzenia, że pomiędzy rezygnacją z zatrudnienia przez stronę a opieką nad matką istnieje związek przyczynowo-skutkowy, o którym mowa w art. 17 u.ś.r.