Interpretacja indywidualna z dnia 31 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-1.4012.653.2023.2.AR

Zwolnienie usług szkoły rodzenia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 19a.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji oraz udokumentowania tych czynności (pytania oznaczone we wniosku nr 1 i 2) jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 listopada 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 10 listopada 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji, udokumentowania tych czynności (pytania oznaczone we wniosku nr 1 i 2) oraz ochrony prawnej w stosunku do wszystkich – kilku umów zawartych z Fundacją (pytanie oznaczone we wniosku nr 3). Uzupełniła go Pani w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 18 stycznia 2024 r. (wpływ 23 stycznia 2024 r.) oraz pismem z 18 stycznia 2024 r. (wpływ 30 stycznia 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest radcą prawnym, prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, wpisaną do CEIDG pod nazwą (…), kod działalności (…) – działalność prawnicza.

Wnioskodawca zawarł 4 października 2023 r. umowę współpracy z Fundacją, zwaną Zamawiającym. Umowa została zawarta pomiędzy Fundacją, a (…) reprezentowaną przez (…) zwaną w umowie Wykonawcą.

Przedmiotem umowy jest promesa udzielania porad prawnych, obywatelskich w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej w ramach umowy z zarządem Powiatu/Gminą, zgodnie z ustawą o npp, npo oraz edukacji prawnej. W tym samym dniu strony zawarły umowę współpracy na prowadzenie mediacji w Punktach Porad Prawnych, Obywatelskich oraz mediacji obsługiwanych przez Fundację, zgodnie z ustawą j.w. Wykonawca został zobowiązany do świadczenia porad prawnych, obywatelskich według harmonogramu określonego w umowie zawartej w przypadku wygrania przez Fundację konkursu ogłoszonego przez Zarząd Powiatu/Prezydenta Miasta w Punkcie NPP, NPO i Mediacji.

W drugiej umowie Wykonawca zobowiązany jest do przeprowadzenia mediacji w Punktach Porad Prawnych, Obywatelskich oraz Mediacji, zgodnie z zapotrzebowaniem i oddzielnym zleceniem wystawionym przez Fundację. Wykonawca będzie zobowiązany do dokumentowania w karcie nieodpłatnej pomocy prawnej każdego przypadku udzielenia takiej pomocy (system informatyczny Ministerstwa Sprawiedliwości) oraz do dokumentowania w karcie nieodpłatnej mediacji liczby i czasu trwania łącznego posiedzeń mediacyjnych oraz wyniku mediacji oraz odbierania wymaganych oświadczeń od klientów, o których mowa w ustawie z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Wykonawca będzie zobowiązany do przekazania Zamawiającemu karty oraz oświadczeń do 5-go dnia następnego miesiąca. Wykonawca będzie wynagradzany za każdy dyżur w kwocie stanowiącej iloraz sumy przeznaczonej na wynagrodzenia dla prawników/doradców, zgodnie z ofertą realizacji zadania publicznego złożonej przez Fundację oraz liczby dni roboczych w roku 2024.

W przypadku przeprowadzenia mediacji Wykonawca będzie wynagradzany w kwocie ustalonej indywidualnie dla każdego posiedzenia mediacyjnego. Wynagrodzenie będzie płatne do 15-go dnia każdego miesiąca, za miesiąc poprzedni, na podstawie faktury /rachunku wystawionego przez Wykonawcę oraz wprowadzonych do systemu Ministerstwa Sprawiedliwości kart nieodpłatnej pomocy prawnej i dostarczonych Zamawiającemu oświadczeń osób uprawnionych do korzystania z pomocy. Wynagrodzenie będzie wypłacane po otrzymaniu przez Fundację transzy dotacji od zlecającego zadanie.

W przypadku przeszkód w osobistym świadczeniu porad prawnych, Wykonawca zapewni zastępstwo osoby uprawnionej do udzielania porad, zgodnie z ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej.

Umowę sporządzono na czas określony – jedną i drugą od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. Każda ze stron ma prawo rozwiązania umów z zachowaniem 14-dniowego okresu wypowiedzenia. Ponadto, umowa ulega natychmiastowemu rozwiązaniu, w przypadku niepodpisania przez Fundację umowy na realizację zadania. Chociaż umowa jest na czas określony, Wnioskodawca zamierza w przyszłości zawierać analogiczne umowy na poradnictwo prawne, obywatelskie i mediacje, pod warunkiem wygrania przez Fundację przetargu. Wszelkie zmiany umów wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Do spraw nie uregulowanych umowami mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego. Umowy sporządzono w dwóch egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.

Wnioskodawca wskazuje, że w praktyce wygląda to tak, że jak Fundacja wygra przetarg, to zawiera jedną umowę na poradnictwo prawne/obywatelskie i mediację, która zgodnie z ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej zawiera się w dyżurze nieodpłatnej pomocy prawnej bądź poradnictwa obywatelskiego.

W harmonogramie jest wyznaczony konkretny punkt świadczenia pomocy prawnej/ poradnictwa obywatelskiego – wskazane miasto, ulica, określone dni tygodnia i wyznaczone godziny. W umowie przewidziane jest stałe, ryczałtowe wynagrodzenie bez względu na liczbę dni, czy liczbę osób korzystających z pomocy. Wykonawca nie ma wpływu na dobór osób, które zapisuje Starostwo.

Starostwo ma takie obowiązki zapewnić, zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Sprawiedliwości lokal, wyposażenie, sprzęt techniczny, meble dostęp do komputera, sieci energetycznej, Internetu, oprogramowania z bazą aktów prawnych. Wykonawca nie ma wpływu na wysokość wynagrodzenia, które jest z góry narzucone i zależy od dotacji.

Zakres nieodpłatnej pomocy prawnej został określony w ustawie i jest to część usług, jakimi Wnioskodawca zajmuje się w swojej działalności gospodarczej. Wnioskodawca sporządza jedynie projekt pisma, za wyjątkiem pism w toku sprawy, nie podpisuje tych pism nie sygnuje swoją pieczątką, nie używa szyldu kancelarii, nie reprezentuje osób przed sądem, oraz udziela porad prawnych.

Poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnych sytuacji osoby uprawnionej, w zakresie zadłużenia, spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. Doradca Obywatelski musi mieć szkolenie z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego i co roku odbyć kurs doszkalający. Poradnictwo obywatelskie jest klasyfikowane według innego kodu niż działalność prawnicza 88.99.Z.

Wykonawca z racji wykonywanego zawodu jest czynnym podatnikiem VAT oraz posiada ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej OC. W umowie nie ma zapisu, kto ponosi odpowiedzialność za realizację umowy wobec osób trzecich. Jest jedynie odesłanie do stosowania przepisów Kodeksu cywilnego.

Z tytułu realizacji umowy współpracy z Fundacją jedynym wydatkiem, który może zaistnieć, jeżeli punkt będzie położony poza miejscem zamieszkania Wnioskodawcy, są koszty dojazdu do miejsca położenia punktu i koszty wysyłki korespondencji. Jeżeli punkt będzie położony w miejscu zamieszkania Wnioskodawcy to będzie to tylko koszt wysyłki korespondencji, a w niektórych przypadkach, jeśli punkt znajduje się w miejscowości siedziby Fundacji, to korespondencję zaniesie Pani osobiście.

Świadcząc usługi w ramach umowy nieodpłatnej pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego i mediacji oświadczenia woli wyraża Pani osobiście, bo to Pani ma uprawnienia radcy prawnego, doradcy obywatelskiego i mediatora, lecz – Pani zdaniem – wyraża Pani te oświadczenia woli w imieniu i na rzecz Fundacji, bowiem z nimi ma Pani umowę współpracy na świadczenie tego typu usług.

W tym momencie nie działa Pani pod szyldem swojej Kancelarii Radcy Prawnego, jak w przypadku swojej działalności gospodarczej. Jest Pani osobą często anonimową dla ludzi świadczących porady prawne, obywatelskie i mediacji, pozostającą w dyspozycji Starostwa i Fundacji.

Świadcząc usługi w ramach zawartej umowy współpracy nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego ani ekonomicznego. Ryzyko to ponosi – w zakresie wypłaty wynagrodzenia Gmina i Fundacja, bowiem Gmina ma dotacje od państwa, przelewa je do Fundacji, a Fundacja płaci z tego wynagrodzenia.

Natomiast ryzyko ekonomiczne, co do lokalu, sprzętu, infrastruktury ponosi Gmina.

Nie ma Pani żadnego wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia, które jest z góry ustalone w umowie. W umowie nie ma zapisu, że Fundacja wzięłaby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywane przez Wykonawcę na rzecz Fundacji. Opisane zdarzenie przyszłe odnosi się do usług porad prawnych, obywatelskich i mediacji – wszystko.

Doprecyzowanie opis sprawy

Świadcząc usługi w ramach 2 umów zawartych z Fundacją – w Pani ocenie – wyraża Pani oświadczenia woli w imieniu i na rzecz Fundacji, bowiem z nimi ma Pani umowę, chociaż usługi świadczy Pani osobiście, bowiem ma Pani uprawnienia doradcy obywatelskiego oraz mediatora.

Wynagrodzenie, które otrzyma Pani od Fundacji za wykonywane czynności na podstawie dwóch umów będą stanowić przychody, o których mowa w art. 13 pkt 8a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia, uzyskiwane od osoby prawnej, jaką jest Fundacja. Nie będą to natomiast przychody, o których mowa w art. 12 ust. 1-6 ustawy.

Za czynności wykonywane w ramach dwóch umów nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego ani ekonomicznego. Ponosi je Gmina i Fundacja. W zakresie wypłaty wynagrodzenia ryzyko gospodarcze ponosi Gmina i Fundacja. Gmina dostaje dotację od państwa i przelewa ją Fundacji, która wypłaca z niej Wykonawcom wynagrodzenie. Natomiast w zakresie obowiązku dostarczenia lokalu, jego wyposażenia, infrastruktury, sieci, bazy aktów prawnych ryzyko ekonomiczne ponosi Gmina, bowiem ona ma obowiązek to wszystko zapewnić, zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministerstwa Sprawiedliwości z 21 grudnia 2018 r.

Nie ma Pani żadnego wpływu na wysokość przyznanego Pani wynagrodzenia wynikającego z zawartych z Fundacją umów. Wynagrodzenie jest określone w stałej kwocie za jeden dyżur, niezmiennej przez cały rok trwania umowy. Jego ostateczna wartość waha się jedynie w poszczególnych miesiącach w zależności od tego czy są 4 czy 5 dni, w których pełni Pani dyżury.

Minister Finansów w odniesieniu do warunku odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich wskazał w Interpretacji ogólnej: „Warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie spółki, a nie po stronie faktycznego wykonawcy (zarządzającego), co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności. Bez znaczenia pozostaje w tym kontekście odpowiedzialność zarządzającego wynikająca z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, w tym w szczególności odpowiedzialność członków zarządu wynikająca z przepisów Kodeksu spółek handlowych. Przykładowo, jeżeli dana umowa przewiduje, że zarządzający ponosi odpowiedzialność wobec spółki oraz wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w czasie wykonywania przez niego przedmiotu umowy, będące następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków zarządzającego wynikających z umowy lub z przepisów prawa – przy czym, odpowiedzialność ta jest niezależna od odpowiedzialności zarządzającego, którą ponosi on z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu, określonej przepisami prawa (w szczególności na mocy k.s.h.) – niniejszy warunek nie będzie spełniony” – por. komentarz do art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT Jacek Matarewicz.

Ponadto w wyroku NSA z 12 lipca 2022 r. (sygn. akt I FSK 1585/18) Sąd potwierdził również, że odpowiedzialności takiej nie można wywodzić z zasad ogólnych wynikających z innych przepisów prawnych. Innymi słowy Sąd potwierdził, że w celu uznania danej osoby za podatnika VAT (a usług świadczonych przez taką osobę za opodatkowane VAT) niezbędne jest uregulowanie kwestii odpowiedzialności bezpośrednio w umowie. Nie wystarczy więc domniemywanie takiej odpowiedzialności z ogólnych przepisów prawa. Powyższe oznacza, że brak w umowie z Fundacją wyraźnego zapisu o odpowiedzialności Wykonawcy wobec osób trzecich – czyli milczenie umowy w tej kwestii – uważa się za spełnienie warunku braku tej odpowiedzialności.

Pytania

1.Czy Wnioskodawca świadcząc usługi nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji, w ramach umowy współpracy z Fundacją zawartą jako Kancelaria Radcy Prawnego na zasadach określonych w ustawie z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, jest zobowiązany odprowadzić podatek od towarów i usług – VAT od uzyskiwanego wynagrodzenia?

2.Czy z tytułu świadczonych usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji, Wnioskodawca może wystawiać jako Kancelaria radcy prawnego notę księgową albo rachunek, a nie fakturę?

Pani stanowisko w sprawie (stanowisko do pytania nr 2 ostatecznie sformułowane w piśmie z 18 stycznia 2024 r.)

W ocenie Wnioskodawcy, udzielanie porad prawnych, obywatelskich lub mediacji w ramach umowy współpracy z Fundacją nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług – VAT. Wnioskodawca z tytułu realizacji tych umów nie ma obowiązku wystawienia faktury, a może wystawić jako Kancelaria Radcy Prawnego notę księgową.

Kluczowym artykułem w tym zakresie jest art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, który stanowi, jakich czynności nie uznaje się za wykonywaną samodzielne działalność gospodarczą. Poradnictwo obywatelskie nie mieści się w zakresie działalności prawnej, bowiem jest klasyfikowane według innego kodu. Cytowany artykuł stanowi o trzech warunkach, które muszą być spełnione, aby wykonywane czynności nie były samodzielnie wykonywaną działalnością gospodarczą.

Warunek pierwszy – przychody z tytułu wykonywanych czynności muszą mieścić się w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zdaniem Wnioskodawcy, są to przychody wymienione w art. 13 pkt 8a ustawy – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia z osobą prawną, którą jest Fundacja, na mocy art. 7 ust. 2 ustawy o fundacjach. Nie ma tu znaczenia nazwa umowy, bowiem o jej istocie przesądza jej treść oraz zamiar stron i cel umowy. Celem umowy współpracy jest świadczenie przez Wykonawcę określonego rodzaju usług świadczenia nieodpłatnych porad prawnych/obywatelskich lub mediacji, do których stosuje się, zgodnie z artykułem 750 Kodeksu cywilnego przepisy o zleceniu.

Warunek drugi – związanie stron węzłami tworzącymi stosunek prawny, co do warunków wykonywania czynności wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wobec osób trzecich, stosunek prawny łączący strony zbliżony jest do stosunku pracy i Wykonawca nie ma samodzielności i niezależności w zakresie świadczonych usług i jest podporządkowany Fundacji w zakresie warunków wykonywania umowy i wynagradzania. Wykonawca nie ma wpływu na umiejscowienie punktu, godziny dyżuru, dobór klientów, wynagrodzenie. Wykonawca nie może brać pieniędzy od klientów za świadczoną pomoc ani polecać im swoich prywatnych usług i innych osób. Wykonawca nie używa w punkcie swojej pieczątki ani szyldu Kancelarii, nie podpisuje sporządzonych projektów pism. To powoduje, że pomimo, iż Wnioskodawca zawiera umowy z Fundacją, jako Kancelaria Radcy Prawnego, to w punktach porad prawnych/obywatelskich nie reprezentuje swojej kancelarii, lecz świadczy pomoc prawną i obywatelską z ramienia Fundacji i w ograniczonym ustawą o npp zakresie. Zapewnienie przez Gminę infrastruktury, lokalu i pełnego wyposażenia punktu powoduje, iż Wykonawca nie ponosi ryzyka ekonomicznego ani gospodarczego, bowiem ma zapewnione stałe, zryczałtowane wynagrodzenie. Jedynym wydatkiem, jaki może ponosić Zleceniobiorca, są koszty dojazdu do punktu i mogą być koszty wysyłki korespondencji – 10 zł (nieraz udaje się zanieść osobiście dokumenty).

Jeżeli chodzi o odpowiedzialność wobec osób trzecich, to zgodnie z wytycznymi Ministra Finansów warunek uważa się za spełniony, gdy odpowiedzialność jest po stronie Zlecającego albo gdy umowa nie przewiduje takiej odpowiedzialności. Bez znaczenia pozostaje w tym kontekście odpowiedzialność Zleceniobiorcy, wynikająca z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa. Powyższe by oznaczało, że na gruncie art. 15 ust. 3 punkt 3 ustawy o VAT, milczenie umowy w zakresie odpowiedzialności wobec osób trzecich uważa się za spełnienie warunku braku tej odpowiedzialności po stronie Wykonawcy, nawet jeżeli jego odpowiedzialność jest przewidziana w innych przepisach prawa.

Wykonawca uważa, że świadcząc usługi w ramach nieodpłatnych porad prawnych, obywatelskich lub mediacji nie działa, jako samodzielny podmiot gospodarczy, jako profesjonalista, jak w przypadku swojej prywatnej działalności gospodarczej pomimo, że umowę z Fundacją zawiera jako Kancelaria Radcy Prawnego.

Wobec powyższego zostały spełnione przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT.

Odnośnie natomiast sposobu rozliczania się z Fundacją – pytanie nr 2 – to najbardziej właściwym wydaje się wystawianie jako Kancelaria Radcy Prawnego noty księgowej. Skoro bowiem opisane w stanie faktycznym usługi nie będą opodatkowane VATem, to nie będzie podstaw do wystawiania faktury z tego tytułu. Jeżeli ww. Usługi nie będą uznane za samodzielnie wykonywaną działalność gospodarczą, to nie będzie także podstaw do wystawienia rachunku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku w zakresie obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji oraz udokumentowania tych czynności (pytania oznaczone we wniosku nr 1 i 2) jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność powinna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Według art. 15 ust. 3 ustawy:

Na mocy art. 13 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

W opisie sprawy wskazała Pani, że wynagrodzenie, które otrzyma Pani od Fundacji za wykonywane czynności na podstawie dwóch umów będą stanowić przychody, o których mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia, uzyskiwane od osoby prawnej, jaką jest Fundacja.

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

·wykonywania tych czynności,

·wynagrodzenia, oraz

·odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym, istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Istotna jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Panią oraz Fundację.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że:

Przy czym, zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług.

To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y Segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...) czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panią a zleceniodawcą – Fundacją wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Pani za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest poradnictwo obywatelskie oraz pomoc prawna świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie Fundacji.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, to nie można mówić o ponoszeniu przez zleceniobiorcę ryzyka ekonomicznego.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek będzie spełniony, jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Z opisu sprawy wynika, że jest Pani radcą prawnym, prowadzi Pani jednoosobową działalność gospodarczą, pod nazwą (…). Z racji wykonywanego zawodu jest Pani czynnym podatnikiem VAT. Zawarła Pani 4 października 2023 r. umowę współpracy z Fundacją. Przedmiotem umowy jest promesa udzielania porad prawnych, obywatelskich w Punkcie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej w ramach umowy z Zarządem Powiatu/Gminą, zgodnie z ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. W tym samym dniu zawarła Pani umowę współpracy na prowadzenie mediacji w Punktach Porad Prawnych, Obywatelskich oraz Mediacji obsługiwanych przez Fundację, zgodnie z ww. ustawą została Pani zobowiązana do świadczenia porad prawnych, obywatelskich według harmonogramu określonego w umowie. W drugiej umowie zobowiązała się Pani do przeprowadzenia mediacji w Punktach Porad Prawnych, Obywatelskich oraz Mediacji, zgodnie z zapotrzebowaniem i oddzielnym zleceniem wystawionym przez Fundację. Będzie Pani zobowiązana do dokumentowania w karcie nieodpłatnej pomocy prawnej każdego przypadku udzielenia takiej pomocy (system informatyczny Ministerstwa Sprawiedliwości) oraz do dokumentowania w karcie nieodpłatnej mediacji, liczby i czasu trwania łącznego posiedzeń mediacyjnych oraz odbierania wymaganych oświadczeń od klientów, o których mowa w ustawie z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Będzie Pani zobowiązana do przekazania Zamawiającemu karty oraz oświadczeń do 5-go dnia następnego miesiąca. Będzie Pani wynagradzana za każdym dyżur w kwocie stanowiącej iloraz sumy przeznaczonej na wynagrodzenia dla prawników/doradców, zgodnie z ofertą realizacji zadania publicznego złożonej przez Fundację oraz liczby dni roboczych w roku 2024. W przypadku przeprowadzenia mediacji będzie Pani wynagradzana w kwocie ustalonej indywidualnie dla każdego posiedzenia mediacyjnego. Wynagrodzenie będzie płatne do 15-go dnia każdego miesiąca, za miesiąc poprzedni, na podstawie faktury/rachunku wystawionego przez Panią oraz wprowadzonych do systemu Ministerstwa Sprawiedliwości kart nieodpłatnej pomocy prawnej i dostarczonych Zamawiającemu oświadczeń osób uprawnionych do korzystania z pomocy. Wynagrodzenie będzie wypłacane po otrzymaniu przez Fundację transzy dotacji od zlecającego zadanie. W harmonogramie jest wyznaczony konkretny punkt świadczenia pomocy prawnej/poradnictwa obywatelskiego – wskazane miasto, ulica, określone dni tygodnia i wyznaczone godziny. W umowie przewidziane jest stałe, ryczałtowe wynagrodzenie bez względu na liczbę dni, czy liczbę osób korzystających z pomocy. Nie ma Pani wpływu na dobór osób. Starostwo będzie miało obowiązek zapewnić, zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Sprawiedliwości lokal, wyposażenie, sprzęt techniczny, meble dostęp do komputera, sieci energetycznej, Internetu, oprogramowania z bazą aktów prawnych. Będzie Pani sporządzać projekty pisma, za wyjątkiem pism w toku sprawy, nie będzie Pani podpisywać tych pism, nie będzie Pani sygnować ich swoją pieczątką, nie będzie Pani używać szyldu kancelarii, nie będzie Pani reprezentować tych osób przed sądem, oraz udzielać porad prawnych. Poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnych sytuacji osoby uprawnionej, w zakresie zadłużenia, spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. Doradca Obywatelski musi mieć szkolenie z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego i co roku odbyć kurs doszkalający. Jak wynika z opisu sprawy – w umowie nie ma zapisu, kto ponosi odpowiedzialność za realizację umowy wobec osób trzecich, nie ma zapisu, że Fundacja wzięłaby na siebie jakąkolwiek odpowiedzialność wobec osób trzecich za czynności wykonywany przez Panią na rzecz Fundacji. Z tytułu realizacji umowy współpracy z Fundacją jedynym wydatkiem, który może zaistnieć, jeżeli punkt będzie położony poza miejscem Pani zamieszkania, są koszty dojazdu do miejsca położenia punktu i koszty wysyłki korespondencji. Jeżeli punkt będzie położony w miejscu Pani zamieszkania to będzie to tylko koszt wysyłki korespondencji, a w niektórych przypadkach, jeśli punkt znajduje się w miejscowości siedziby Fundacji, to korespondencję będzie Pani zanosiła osobiście. Świadcząc usługi w ramach umowy nieodpłatnej pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego i mediacji oświadczenia woli wyraża Pani osobiście, bo to Pani ma uprawnienia radcy prawnego, doradcy obywatelskiego i mediatora, lecz – Pani zdaniem – wyraża Pani te oświadczenia woli w imieniu i na rzecz Fundacji, bowiem z nimi ma Pani umowę współpracy na świadczenie tego typu usług. Świadcząc usługi w zawartej umowy współpracy nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego ani ekonomicznego. Ryzyko ponosi – w zakresie wypłaty wynagrodzenia Gmina i Fundacja. Natomiast ryzyko ekonomiczne, co do lokalu, sprzętu, infrastruktury ponosi Gmina. Nie ma Pani żadnego wpływu na wysokość przyznanego wynagrodzenia, które jest z góry ustalone w umowie. Wynagrodzenie, które otrzyma Pani od Fundacji za wykonywane czynności na podstawie dwóch umów będą stanowić przychody, o których mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia, uzyskiwane od osoby prawnej, jaką jest Fundacja. Nie będą to natomiast przychody, o których mowa w art. 12 ust. 1-6 ustawy.

Pani wątpliwości dotyczą ustalenia, czy jest Pani zobowiązana odprowadzać podatek od towarów i usług oraz czy jest Pani zobowiązana do wystawiania faktury z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy zawartej z Fundacją w zakresie nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy prawa na tle przedstawionego przez Panią opisu sprawy należy wskazać, że świadczenie przez Panią nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji na podstawie zawartych umów z Fundacją, nie będzie mieściło się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie będzie Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku.

Nie ponosi bowiem Pani – jak wynika z okoliczności sprawy – ryzyka gospodarczego i ekonomicznego za wykonane czynności wynikające z umowy, które świadczy Pani na rzecz Fundacji. W umowie brak jest zapisu o odpowiedzialności Wykonawcy wobec osób trzecich za świadczone usługi, co powoduje, że nie Pani ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za świadczone usługi. Ponadto przy realizacji opisanych świadczeń korzysta Pani z udostępnionego przez Gminę wyposażonego lokalu, sprzętu technicznego, dostępu do komputera, sieci energetycznej, Internetu, oprogramowania z bazą aktów prawnych.

Zatem zawarcie opisanej umowy powoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pani – zleceniobiorca, związana jest ze zleceniodawcą – Fundacją więzami prawnymi, co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności zleceniodawcy wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano wyżej, warunek ten będzie także spełniony gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności zleceniodawcy wobec osób trzecich. Stosunek prawny między zleceniodawcą a wykonującym zlecenie, obciąża zatrudniającego ryzykiem za wykonanie tych czynności, podporządkowuje wykonującego zlecenie co do warunków realizacji umówionych czynności oraz wynagrodzenia.

Wobec powyższego, w odniesieniu do świadczonych przez Panią usług z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, zaistnieją przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, co oznacza, że zostaną spełnione kryteria wyłączające świadczenie ww. usług, objętych zawartą umową współpracy z Fundacją, z czynności podlegających ustawie. Zatem świadczenie przez Panią, w okolicznościach przedstawionych we wniosku, opisanych usług pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, nie stanowi wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej, i w efekcie nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem podatku od towarów i usług, a wykonywane czynności nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Podsumowując,świadcząc usługi nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji, w ramach umowy współpracy z Fundacją zawartą jako Kancelaria Radcy Prawnego na zasadach określonych w ustawie z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej, nie jest Pani zobowiązana do odprowadzania podatku od towarów i usług od uzyskiwanego wynagrodzenia.

Zatem Pani stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

W dalszej kolejności Pani wątpliwości dotyczą kwestii czy z tytułu świadczonych usług nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji, może Pani wystawiać jako Kancelaria radcy prawnego notę księgową albo rachunek, a nie fakturę.

Należy wskazać, że zasady wystawiania faktur zostały uregulowane w Dziale XI ustawy, w Rozdziale 1 – Faktury.

W świetle art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Elementy jakie powinna zawierać faktura wymienione zostały w art. 106e ust. 1 ustawy.

Stosownie do art. 106b ust. 2 ustawy:

Według art. 106b ust. 3 ustawy:

Na mocy art. 2 pkt 22 ustawy:

Z powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że faktura dokumentuje dokonanie sprzedaży, przez którą rozumie się odpłatne wydanie towaru lub odpłatne świadczenie usług, czyli czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Podatnik wykonujący czynności w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, wystawia fakturę w przypadku sprzedaży towaru lub usługi.

Fakturę wystawia się tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Zatem podatnik nie może z tytułu wykonania czynności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wystawić faktury.

Natomiast zgodnie z art. 87 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.):

Zatem obowiązek wystawienia rachunku ma zastosowanie do podatników, jednakże w ograniczonym zakresie, tj. w przypadkach, gdy z ustawy nie wynika obowiązek wystawienia faktury.

Jak wyżej rozstrzygnięto świadczenie przez Panią usług z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji na podstawie zawartej umowy współpracy z Fundacją, nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku. Usługi z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji na podstawie umowy współpracy, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Panią czynności na rzecz Fundacji z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonych na podstawie umowy współpracy pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji.

W konsekwencji brak jest podstaw do wystawienia faktur w celu udokumentowania ww. czynności, bowiem faktury są dowodem dokumentującym wykonanie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Brak jest również podstaw do wystawienia rachunku, o którym mowa w art. 87 § 1 Ordynacji podatkowej, z tytułu świadczenia pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, ponieważ w ww. zakresie nie prowadzi Pani działalności gospodarczej.

Podsumowując, do uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy współpracy zawartej z Fundacją w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, brak jest podstaw do wystawiania przez Panią faktur lub rachunków. Powyższe wynagrodzenie z umowy współpracy zawartej z Fundacją w przedmiocie realizacji świadczeń z zakresu pomocy prawnej, poradnictwa obywatelskiego oraz mediacji, może być udokumentowane na podstawie innych dokumentów księgowych, w tym not księgowych. Nic nie wskazuje również, że dokumentem takim nie może być umowa cywilnoprawna. Należy jednak zaznaczyć, że nota księgowa jak i umowa nie są dokumentami przewidzianymi przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, i jako takie nie są objęte ich regulacją. Brak jest jednakże przeciwwskazań na gruncie przedmiotowych przepisów dla takiego sposobu udokumentowania.

Tym samym stanowisko Pani w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że przedmiotowa interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone. Dotyczy to w szczególności analizy skutków prawno-podatkowych zastępstwa osoby uprawnionej do udzielania porad oraz innych czynności świadczonych przez Wnioskodawcę niż opisane w ustawie z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.

Ta interpretacja rozstrzyga w zakresie obowiązku odprowadzania podatku VAT z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia za realizację świadczeń z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i mediacji, udokumentowania tych czynności (pytania oznaczone we wniosku nr 1 i 2). Natomiast w zakresie ochrony prawnej w stosunku do wszystkich – kilku umów zawartych z Fundacją (pytanie oznaczone we wniosku nr 3) zostało wydane (...) stycznia 2024 r. postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania sygn. (...).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).