Wyrok SN z dnia 24 sierpnia 2023 r., sygn. III PSKP 21/22

W sytuacji, gdy roszczenie o przywrócenie do pracy staje się niemożliwe do zrealizowania (np. z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego przez powoda), możliwe jest wytoczenie przez powoda kolejnego powództwa opartego na roszczeniach surogatywnych. Roszczenia surogatywne, wywodzące się z tej samej podstawy faktycznej co pierwotne roszczenie o przywrócenie do pracy, mogą obejmować żądanie zasądzenia zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych powoda spowodowane wadliwym rozwiązaniem stosunku pracy. Takie roszczenie surogatywne nie jest traktowane jako nowe w sensie procesowym, lecz jako zamiennik roszczenia pierwotnego, mający rekompensować powodowi szkody niemożliwe do naprawienia w drodze restytucji stosunku pracy. 

Sąd Najwyższy w składzie:

Prezes SN Piotr Prusinowski (przewodniczący)

‎SSN Józef Iwulski

‎SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa W.H.
‎przeciwko Uniwersytetowi w L.
‎o odszkodowanie, zadośćuczynienie, rentę i naruszenie dóbr osobistych,
‎po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 24 sierpnia 2023 r.,
‎skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie
‎z dnia 28 października 2020 r., sygn. akt III APa 7/20 III APz 4/20,

uchyla zaskarżony wyrok w punktach II, III i V oraz poprzedzający go wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 20 grudnia 2019 r., sygn. akt VIII P 26/18 w punktach II, III i V i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Lublinie, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

W pozwie z 13 września 2018 r. W. H. wniósł o: (-) zasądzenie od Uniwersytetu w L. kwoty 250.000 zł tytułem odszkodowania za zmniejszenie zarobków i emerytury oraz kwoty 300.000 zł jako zadośćuczynienie za uniemożliwienie uzyskania stopnia profesora zwyczajnego i odwołania się od niesprawiedliwej oceny pracowniczej, tj. za szkodę i krzywdę wynikłą z odmowy przez Rektora przedłużenia zatrudnienia powoda na stanowisku profesora nadzwyczajnego w dniu 5 marca 2011 r. i jednoczesne odmówienie powrotu na dotychczasowe stanowisko pracy - adiunkta, co skutkowało uniemożliwieniem uzyskania stopnia profesora zwyczajnego, uniemożliwieniem odwołania się od oceny pracowniczej i wypracowania większej liczby lat składkowych oraz zmniejszeniem emerytury powoda; (-) usunięcie skutków naruszenia dóbr osobistych powoda w niesprawiedliwej ocenie (a więc naruszenia czci i dobrego imienia, jak również naruszenia dobra osobistego do rozwoju i nauki przez uniemożliwienie dokończenia rozpoczętych badań naukowych), przez zobowiązanie Rektora Uniwersytetu w L. do sporządzenia i podpisania pisemnych przeprosin skierowanych do powoda listownie o treści: „W imieniu Uniwersytetu w L. przepraszam Pana dr. hab. W. H. za przedwczesną i niesprawiedliwą ocenę zdolności oraz dorobku naukowego pana W. H., która nie odpowiadała rzeczywistości, a także nieuzasadnione uniemożliwienie powrotu na stanowisko pracy adiunkta, co uniemożliwiło W. H. kontynuowanie badań naukowych i uzyskanie stopnia profesora zwyczajnego przed uzyskaniem wieku emerytalnego”.