Interpretacja indywidualna z dnia 15 września 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.490.2023.2.KT

Zwolnienie z opodatkowania podatkiem VAT świadczonych przez Towarzystwo czynności realizowanych w ramach funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 lipca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 3 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT świadczonych przez Towarzystwo czynności realizowanych w ramach funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego. Uzupełnili go Państwo pismem z 11 września 2023 r. (data wpływu 12 września 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

..... S.A. (dalej: „Towarzystwo”) z siedzibą ..... jest członkiem X (dalej: „Wnioskodawca”). Zgodnie z umową o utworzenie grupy VAT, reprezentantem … Grupa VAT jest Y S.A. z siedzibą we … .

Towarzystwo działa na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej: „Ustawa o funduszach”) oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie sposobu, trybu oraz warunków prowadzenia działalności przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych.

Towarzystwo wykonuje czynności polegające na tworzeniu funduszy inwestycyjnych, zarządzaniu nimi – w tym na pośrednictwie w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa – reprezentowaniu ich wobec osób trzecich oraz zarządzaniu zbiorczym portfelem papierów wartościowych.

W ramach swojej działalności i na podstawie zawartych umów, w szczególności zarządza niestandaryzowanymi sekurytyzacyjnymi funduszami inwestycyjnymi zamkniętymi. W związku z planowaną likwidacją jednego z zarządzanych funduszy, Towarzystwo zostanie jego likwidatorem stosownie do art. 248 ust. 2a Ustawy o funduszach. Zadaniem Towarzystwa jako likwidatora funduszu będzie upłynnienie aktywów oraz podejmowanie innych czynności zmierzających do likwidacji funduszu.

Zgodnie z art. 249 ust. 1 ww. ustawy o funduszach, likwidacja funduszu inwestycyjnego polega na zbyciu jego aktywów, ściągnięciu należności funduszu, zaspokojeniu wierzycieli funduszu i umorzeniu jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych.

Z tytułu wykonywania czynności likwidatora Funduszu Towarzystwo otrzyma stosowne i odrębne, od dotychczas otrzymywanego za zarządzanie funduszami, wynagrodzenie.

Ponadto w uzupełnieniu wskazano:

… Grupa VAT jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT od dnia 01.02.2023 r. Likwidowany fundusz nie jest czynnym podatnikiem VAT.

Zgodnie z art. 249 ustawy o funduszach, likwidacja funduszu inwestycyjnego polega na zbyciu jego aktywów, ściągnięciu należności funduszu, zaspokojeniu wierzycieli funduszu i umorzeniu jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych. Środki, które pozostaną po zakończeniu likwidacji, których nie można złożyć do depozytu sądowego ani nie można, ze względu na ich wartość, rozdzielić pomiędzy wszystkich uczestników funduszu, likwidator przekazuje na rzecz wybranej przez siebie organizacji pożytku publicznego.

Tryb likwidacji funduszu inwestycyjnego oraz szczegółowy zakres obowiązków likwidatora reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie trybu likwidacji funduszy inwestycyjnych. Zakres tych czynności jest szeroki i na potrzeby niniejszego wyjaśnienia, Wnioskodawca odwołuje do postanowień ww. aktu prawnego wskazując, że wszystkie czynności tam wymienione będą realizowane przez ... jako likwidator. Zgodnie z § 4 i dalszymi paragrafami rozporządzenia, z dniem otwarcia likwidacji funduszu likwidatorowi tj. ..... będą przysługiwać wyłączne prawa do reprezentowania funduszu i zarządzania funduszem.

... jako likwidator funduszu m.in. wykona takie czynności jak:

• trzykrotne ogłoszenie o otwarciu likwidacji funduszu,
• niezwłocznie po otrzymaniu dokumentów i nośników informacji sporządzi sprawozdanie finansowe na dzień otwarcia likwidacji funduszu, sporządzone zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rachunkowości funduszy inwestycyjnych,
• niezwłocznie po sporządzeniu sprawozdania finansowego, przedstawi je do badania podmiotowi uprawnionemu do badania sprawozdań finansowych, a także przekaże kopię tego sprawozdania równocześnie:

1)depozytariuszowi;

2)Komisji;

3)radzie inwestorów – w przypadku gdy została utworzona;

4)zgromadzeniu inwestorów.

oraz inne, pozostałe czynności nałożone prawem na likwidatora funduszu.

Siedziba likwidowanego funduszy na dzień rozpoczęcia i zakończenia likwidacji będzie znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Opłata za pełnienie funkcji likwidatora Funduszu będzie miała charakter jednorazowego wynagrodzenia i zostanie ustalona jako średnia z otrzymanych ofert z rynku.

Wynagrodzenie likwidatora na fakturze będzie wykazane jako jedna kompleksowa usługa pod tytułem: „Wynagrodzenie za pełnienie funkcji i czynności likwidatora funduszu inwestycyjnego”. Na fakturze nie będą wyszczególnione poszczególne czynności likwidatora – wynagrodzenia będzie jednorazowo należne za cały proces likwidacji.

Czynności .... jako likwidatora funduszu będą bezpośrednio i nierozerwalnie związane z usługami zarządzania funduszem. Zdaniem Wnioskodawcy usługi świadczone w ramach funkcji likwidatora funduszy mieszczą się w zakresie usług zarządzania i jednocześnie pełnią szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania funduszami. W przypadku funkcji likwidatora funduszy czynności .... jako likwidatora zgodnie z ww. powołanym art. 249 ustawy o funduszach, obejmują m.in. zbycie aktywów funduszu, ściągnięciu należności funduszu, zaspokojeniu wierzycieli funduszu i umorzeniu jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu. Tym samym, ... jako likwidator funduszu będzie pełnił typowe funkcje zarządzającego funduszem, wykonując czynności prowadzące do zakończenia inwestycji takie jak czynności polegające na umarzaniu jednostek i wypłacie środków uczestnikom funduszu. Czynności te zasadniczo są realizowane przez zarządzającego funduszem w trakcie bieżącego i zwykłego funkcjonowania funduszu.

Także brzmienie przepisów wykonawczych w sprawie trybu likwidacji funduszy potwierdza, iż czynności wykonywane przez Wnioskodawcę stanowią zarządzanie funduszem. Zgodnie ze wskazanym już § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie trybu likwidacji funduszy inwestycyjnych z dniem otwarcia likwidacji funduszu likwidatorowi przysługują wyłączne prawa do reprezentowania funduszu i zarządzania funduszem. Tym samym, .... występując w roli likwidatora funduszu będzie jedynym podmiotem uprawnionym do reprezentowania i zarządzania likwidowanym funduszem inwestycyjnym.

... nie korzystało i nie zamierza korzystać z możliwości zrezygnowania ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 22 ustawy o podatku od towarów i usług.

Pytanie

Czy świadczone przez Towarzystwo czynności realizowane w ramach funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego korzystają ze zwolniona z podatku VAT jako „usługi zarządzania funduszami” na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, czynności realizowane przez Towarzystwo w ramach funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego są zwolnione z podatku VAT jako „usługi zarządzania funduszami” na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od towarów i usług.

Uzasadnienie

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.) zwanej dalej „ustawą” lub „ustawą o VAT”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast w art. 8 ust. 1 ustawy wskazano, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7,

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: „uVAT”), zwolnione od opodatkowania są usługi zarządzania m.in. funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych. Zwolnienie to jednakże nie ma zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu, usług doradztwa oraz usług w zakresie leasingu, co reguluje art. 43 ust. 15 uVAT.

Przywołany art. 43 ust. 1 pkt 12 uVAT stanowi implementację art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej 2006/112/WE 6 oraz art. 13 część B lit. d pkt 6 uprzednio obowiązującej tzw. VI Dyrektywy VAT, w myśl których państwa członkowskie zwalniają od podatku zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Powyższe zwolnienie uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

1) przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz

2) podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a także portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa wyżej lub ich części.

Przepisy uVAT nie definiują pojęcia usług zarządzania.

Art. 43 ust. 1 pkt 12 uVAT stanowi jednak implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 347/1 ze zm.), zgodnie z którym, zwolnieniu od podatku VAT podlega zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie. W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika ponadto, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Celem zwolnienia od opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem specjalnymi funduszami inwestycyjnymi jest między innymi ułatwienie inwestowania w papiery wartościowe za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, bez ponoszenia kosztów podatku VAT i zapewnienie w ten sposób neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między bezpośrednim inwestowaniem w papiery wartościowe, a inwestowaniem w nie za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Zgodnie z par. 4 Rozporządzenia z dnia 21 czerwca 2005 w sprawie likwidacji funduszy inwestycyjnych, z dniem otwarcia likwidacji funduszu likwidatorowi przysługują prawa do reprezentowania funduszu i zarządzania funduszem. Uprawnienie to potwierdza literatura m.in. komentarz do art. 248 ustawy o funduszach inwestycyjnych "mimo braku wskazania expressis verbis w ustawie, że likwidator nabywa prawo do reprezentowania funduszu, oraz braku określenia zakresu uprawnień likwidatora w odniesieniu do reprezentowania funduszu w toku likwidacji przyjąć należy, że od dnia rozpoczęcia likwidacji wyłącznie likwidator jest uprawniony i zobowiązany do zarządzania funduszem oraz do jego reprezentowania, w szczególności w zakresie dokonywania czynności w imieniu funduszu” (Ustawa o funduszach inwestycyjnych. Komentarz Lex. Pod redakcją naukową Rafała Mroczkowskiego. Wydawnictwo: Wolters Kluwer Polska).

Jak wynika z art. 249 ustawy o funduszach inwestycyjnych, zadaniem likwidatora funduszu jest zbycie jego aktywów, ściągnięciu należności funduszu, zaspokojeniu wierzycieli funduszu i umorzeniu jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, z należytym uwzględnieniem interesów uczestników funduszu. Stanowisko to aprobują organy podatkowe. Jak bowiem wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 23 października 2015 r. znak IPPP1/4512-834/15-2/AS: „z dniem rozpoczęcia likwidacji funduszu inwestycyjnego funkcję reprezentacji funduszu wobec osób trzecich przejmuje likwidator funduszu, który jest jedynym podmiotem uprawnionym do reprezentowania funduszu i zarządzania nim. Zatem od dnia rozpoczęcia likwidacji wyłącznie likwidator jest uprawniony i zobowiązany do zarządzania funduszem oraz do jego reprezentowania. Do zadań likwidatora funduszu inwestycyjnego należy zbywanie aktywów funduszu, ściągnięcie należności, zaspokojenie wierzycieli i umorzenie jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich tytułów uczestnictwa. Do zadań likwidatora funduszu pracowniczego należy zbycie aktywów, ściągnięcie należności funduszu, zaspokojenie wierzycieli funduszu i rozdysponowanie środków zgromadzonych na rachunkach członków funduszu zgodnie z ich dyspozycją”.

Zdaniem Wnioskodawcy charakter czynności wykonywanych w ramach funkcji likwidatora funduszu przesądza, że są to czynności stanowiące element zarządzania funduszami o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 uVAT, ponieważ Towarzystwo realizuje typowe funkcje zarządzającego funduszem, wykonując czynności prowadzące do zakończenia inwestycji, takie jak zbycie aktywów czy umorzenie jednostek uczestnictwa lub certyfikatów uczestnictwa, względnie rozdysponowanie środków zgodnie z dyspozycją członków funduszu, a które to czynności są typowym elementem zarządzania funduszem. Skoro usługi w zakresie obsługi prawnej na rzecz podmiotów zarządzających Alternatywnymi Spółkami Inwestycyjnymi, mieszczą się w zakresie czynności zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT i w związku z tym będą zwolnione od podatku na podstawie ww. artykułu, co potwierdził w interpretacji indywidualnej z dnia 1 grudnia 2021 r., znak: 0111-KDIB3-1.4012.686.2021.2.IK Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, tym bardziej opisane wyżej usługi likwidatora funduszu reprezentującego fundusz i zarządzającego majątkiem funduszu w celu jego upłynnienia i spłacenia wierzycieli, powinny mieścić się w zakresie zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od towarów i usług.

Uwzględniając wskazane regulacje oraz przedstawiony opis sprawy należy zatem uznać, że czynności likwidatora, które będzie wykonywać Towarzystwo na rzecz likwidowanego funduszu, mieszczą się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez ww. regulacje oraz orzecznictwo TSUE. W konsekwencji, spełniony zostanie warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 dla ww. usług. Usługi te w ocenie Wnioskodawcy będą podlegały zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie również kryterium podmiotowe. Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 uVAT jest warunek podmiotowy. Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych lub zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a także usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa wyżej lub ich częścią. Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy Ustawy o funduszach oraz akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 249 ust. 1 Ustawy o funduszach, likwidacja funduszu inwestycyjnego polega na zbyciu jego aktywów, ściągnięciu należności funduszu, zaspokojeniu wierzycieli funduszu i umorzeniu jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych. Z kolei stosownie do postanowień § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie trybu likwidacji funduszy inwestycyjnych z dniem otwarcia likwidacji funduszu likwidatorowi przysługują wyłączne prawa do reprezentowania funduszu i zarządzania funduszem.

Tym samym w ocenie Wnioskodawcy czynności wykonywane przez Towarzystwo związane ze sprawowaniem funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego, nie stanowią wyłącznie czynności kontrolnych i nadzorczych nad działalnością funduszy, lecz stanowią czynności charakterystyczne dla zarządzania funduszem. Z dniem rozpoczęcia likwidacji funduszu inwestycyjnego, funkcję reprezentacji funduszu wobec osób trzecich przejmuje likwidator funduszu, a w efekcie jedynym podmiotem uprawnionym do reprezentowania funduszu i zarządzania nim staje się likwidator. Zatem od dnia rozpoczęcia likwidacji wyłącznie likwidator jest uprawniony i zobowiązany do zarządzania funduszem oraz do jego reprezentowania, w szczególności w zakresie dokonywania w imieniu funduszu czynności wskazanych w art. 249 ust. 1 Ustawy o funduszach.

Do zadań likwidatora funduszu inwestycyjnego należy zbywanie aktywów funduszu, ściągnięcie należności, zaspokojenie wierzycieli i umorzenie jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych przez wypłatę uzyskanych środków pieniężnych uczestnikom funduszu, proporcjonalnie do liczby posiadanych przez nich tytułów uczestnictwa. Ww. czynności stanowią czynności charakterystyczne dla usług zarządzania funduszami, i korzystają ze zwolnienia przewidzianego dla usług zarządzania funduszami, określonego w art. 43 ust. 1 pkt 12 uVAT.

Reasumując, czynności realizowane przez Towarzystwo w ramach funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego korzystają ze zwolnienia z podatku VAT jako „usługi zarządzania funduszami” na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 uVAT. Powyższe stanowisko potwierdza również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej w dniu 23 września 2022 r. indywidualnej interpretacji podatkowej sygn. 0111-KDIB3-1.4012.469.2022.1.IK.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT:

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że:

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. Wskazać należy bowiem, że czynnikiem wyróżniającym określoną czynność jako czynność usługową (usługę) jest przede wszystkim to, że świadczenie tej czynności zmierza do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego.

Stosownie do art. 2 pkt 47 ustawy o VAT:

Zgodnie z art. 2 pkt 48 ustawy o VAT:

Na podstawie art. 8c ust. 1 ustawy o VAT:

Jak stanowi art. 8c ust. 2 ustawy o VAT:

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT:

W myśl art. 15a ust. 1 ustawy o VAT:

Art. 15a ust. 11 ustawy o VAT stanowi, że:

Stosownie do art. 15a ust. 12a ustawy o VAT:

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy o VAT.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT:

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT:

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Z kolei zgodnie z art. 43 ust. 22 ustawy o VAT:

Stosownie zaś do art. 43 ust. 23 ustawy o VAT:

Na podstawie art. 43 ust. 24 ustawy o VAT:

Powyższe zmiany przepisów umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i następne ustawy o VAT.

W odniesieniu do kwestii, objętej zakresem pytania, należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

1)przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz

2)podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu m.in. do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi albo do portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa wyżej lub ich części.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1, z późn. zm.).

Zgodnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE:

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 szóstej dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

W kwestii wyjaśnienia pojęcia „zarządzania funduszem” można wskazać, że z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania.

Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:

W myśl załącznika II Dyrektywy 2009/65/WE:

Należy ponadto wskazać, że ww. definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy.

Biorąc powyższe pod uwagę, uznać należy, że wykonywane przez członka grupy VAT , tj. ..... – jako likwidatora funduszu m.in. takie czynności jak:

• trzykrotne ogłoszenie o otwarciu likwidacji funduszu,
• niezwłocznie po otrzymaniu dokumentów i nośników informacji sporządzenie sprawozdania finansowego na dzień otwarcia likwidacji funduszu, sporządzonego zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rachunkowości funduszy inwestycyjnych,
• niezwłocznie po sporządzeniu sprawozdania finansowego, przedstawienie go do badania podmiotowi uprawnionemu do badania sprawozdań finansowych, a także przekazania kopii tego sprawozdania równocześnie:

1) depozytariuszowi;

2) Komisji;

3) radzie inwestorów – w przypadku gdy została utworzona;

4) zgromadzeniu inwestorów,

oraz inne, pozostałe czynności nałożone prawem na likwidatora funduszu,

będą mieściły się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE i będą one zwolnione od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie kryterium podmiotowe.

Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT jest warunek podmiotowy. Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych lub zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a także portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa wyżej, lub ich częścią.

Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych lub zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1523 ze zm.), zwanej dalej „ustawą o funduszach inwestycyjnych”, a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Art. 2 pkt 7 ustawy o funduszach inwestycyjnych stanowi, że:

Stosownie do art. 2 pkt 9 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 10b ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Stosownie do art. 3 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

W myśl art. 5 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Jak stanowi art. 38 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Stosownie do art. 39 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Ustawa o funduszach inwestycyjnych wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.

Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w ustawie o funduszach inwestycyjnych pod pojęciem „unijnego AFI”. Natomiast na potrzeby ustawy o funduszach inwestycyjnych za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” oraz alternatywną spółkę inwestycyjną.

Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT.

Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę zagranicą.

Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a ustawy o funduszach inwestycyjnych:

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Jak stanowi art. 3 ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Zgodnie z art. 3 ust. 4 pkt 11 i 12 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Według art. 8a ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

W oparciu o treść art. 8a ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Na podstawie art. 8b ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

W myśl art. 8b ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Zgodnie z art. 70a ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Stosownie do art. 70a ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Ponadto, w myśl art. 70e ust. 1 i 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Według art. 70g ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Zgodnie z art. 70zc ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

W myśl art. 248 ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych

Zgodnie z art. 248 ust. 2a ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Stosownie do art. 249 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych:

Ponadto, w myśl § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie trybu likwidacji funduszy inwestycyjnych (Dz. U. z 2005 r., Nr 114, poz. 963 ze. zm.):

W ocenie tut. Organu czynności, o których mowa we wniosku związane ze sprawowaniem funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego, nie będą stanowić wyłącznie czynności kontrolnych i nadzorczych nad działalnością funduszu, lecz będą stanowić czynności charakterystyczne dla zarządzania funduszem. Jak wynika z cytowanych wyżej przepisów, z dniem rozpoczęcia likwidacji funduszu inwestycyjnego, funkcję reprezentacji funduszu wobec osób trzecich przejmuje likwidator funduszu. Jedynym podmiotem uprawnionym do reprezentowania funduszu i zarządzania nim staje się likwidator.

Zatem od dnia rozpoczęcia likwidacji wyłącznie likwidator jest uprawniony i zobowiązany do zarządzania funduszem oraz do jego reprezentowania, w szczególności w zakresie dokonywania w imieniu funduszu czynności wskazanych w art. 249 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że siedziba likwidowanego funduszu na dzień rozpoczęcia i zakończenia likwidacji będzie znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Z uwagi na powołane powyżej przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych, stwierdzić należy, że również przesłanka podmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od podatku, dotycząca świadczenia opisanych usług na rzecz likwidowanego funduszu będzie spełniona.

W konsekwencji, świadczone czynności objęte zakresem pytania we wniosku - realizowane w ramach funkcji likwidatora funduszu inwestycyjnego, będą mieścić się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT i będą podlegać zwolnieniu od podatku na podstawie ww. przepisu.

Przy czym mogą Państwo zrezygnować z ww. zwolnienia i wybrać opodatkowanie w trybie i na zasadach określonych w art. 43 ust. 22 i następne ustawy VAT.

Tym samym uznałem Państwa stanowisko za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem sprawy i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy Ordynacja podatkowa:

·Stosownie do art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA),

albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.