Interpretacja indywidualna z dnia 26 lipca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.246.2023.1.IG

Skutki podatkowe czynności wykonywanych z zw. z wezwaniem od komornika sądowego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 maja 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 27 maja 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych czynności wykonywanych z zw. z wezwaniem od komornika sądowego.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca (dalej „Spółka”) prowadzi działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz ksiąg podatkowych - potocznie biuro rachunkowe. W związku ze świadczeniem tych usług możliwe jest otrzymanie od komornika sądowego wezwania do przekazania dokumentów oraz udzielenia informacji dotyczących jej aktualnego lub byłego klienta. Na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2018 roku (Dz. U. z 2021 r. poz. 210 ze zm.) (dalej „u.k.k.”) Spółka przedstawiając żądany przez komornika dokument może zażądać zwrotu udokumentowanych wydatków, a na podstawie art. 14 ust. 3 tej samej ustawy może żądać wynagrodzenia. Żądanie zapłaty wskazanych kwot jest opcjonalne.

Pytania

1.Czy zwrot wydatków przyznany przez komornika Spółce na podstawie art. 14 ust. 1 u.k.k. podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

2.Czy wynagrodzenie przyznane przez komornika Spółce na podstawie art. 14 ust. 3 u.k.k. podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

3.Czy przedstawienie przez Spółkę dokumentu na żądanie komornika lub udzielenie mu informacji bez domagania się odpowiednio zwrotu udokumentowanych wydatków lub wynagrodzenia podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

4.Jeżeli na którekolwiek z powyższych pytań odpowiedź jest twierdząca, to jaką należy zastosować stawkę podatkową w każdym konkretnym z wymienionych w punktach przypadków?

5.Jeżeli na którekolwiek z pytań wskazanych w pkt 1 - 3 odpowiedź jest twierdząca, to w jakim dniu powstaje obowiązek podatkowy biorąc pod uwagę, że w wypadku odpłatnego świadczenia usługi komornik określa wysokość przyznanego zwrotu/wynagrodzenia w postanowieniu?

6.Jeżeli na którekolwiek z pytań wskazanych w pkt 1 - 2 odpowiedź jest twierdząca, to czy należy wystawić komornikowi fakturę?

7.Jeżeli na którekolwiek z pytań wskazanych w pkt 1 - 2 odpowiedź jest twierdząca, to czy taka transakcja podlega zaewidencjonowaniu na kasie rejestrującej biorąc pod uwagę, że komornik jest osobą fizyczną i nie wykonuje działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.t.u., a jeżeli tak to jak należy określić dzień, w którym powinno to nastąpić?

Państwa stanowisko w sprawie

Komornik jest organem władzy publicznej w zakresie wykonywania czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym.

Na podstawie art. 761 § 1[1] pkt 13 k.p.c. może żądać od w zasadzie każdego informacji dotyczących stanu majątkowego dłużnika lub umożliwiających identyfikację składników jego majątku oraz danych adresowych.

W trybie art. 762 k.p.c. nieuzasadniona odmowa udzielenia informacji sankcjonowana jest grzywną. Między występującym z żądaniem komornikiem a podmiotem udzielającym jemu odpowiedzi nie powstaje więź o charakterze cywilnoprawnym. Relacja ta jest stosunkiem publicznoprawnym (por. Uchwała Sądu Najwyższego z 21 października 2015 r. (III CZP 66/15) oraz uchwały wcześniejsze z 22 października 2002 r. (III CZP 65/02) i z 20 kwietnia 2006 r. (III CZP 20/06)).

Biorąc pod uwagę pozycję komornika, wyposażenie go przez państwo w tzw. imperium, przyjąć należy, że funkcjonowanie urzędu komornika wiąże się ze spełnianiem funkcji publicznoprawnej. Wykonywane ewentualne żądania komornika skierowane do osób niebędących stroną podstępowania egzekucyjnego mają charakter władczy - przymusowy.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 u.p.t.u. przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Przesłanką uznającą czynność za świadczenie usługi jest zatem wykonanie świadczenia na rzecz konkretnej osoby. To pozwala na odniesienie się do prawa cywilnego, które przez świadczenie rozumie zarówno czynienie, jak i powstrzymanie się od działania. Takie cywilistyczne rozumienie świadczenia musi jednak wiązać się z uzyskaniem przez świadczeniobiorcę jakiejkolwiek korzyści - natychmiastowej lub przyszłej.

W omawianym wypadku komornik takiej korzyści nie uzyskuje, gdyż jego zadaniem jest przymusowe wyegzekwowanie wykonania tytułu wykonawczego, względnie realizacja innych orzeczeń sądów. Tym samym wykonanie przez Spółkę żądania komornika nie jest świadczeniem, a w konsekwencji usługą w rozumieniu art. 8 ust. 1 u.p.t.u.

Również w wypadku, gdy komornik domaga się od osoby niebędącej stroną postępowania egzekucyjnego udostępnienia dokumentu lub udzielenia informacji realizując zlecenie wierzyciela w zakresie poszukiwania majątku dłużnika na podstawie art. 802[2] k.p.c. komornik nie uzyskuje świadczenia, a w konsekwencji Spółka dostarczając mu wymaganych dokumentów lub informacji nie wykonuje usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 u.p.t.u.

To zlecenie nie jest umową zlecenia w rozumieniu Kodeksu cywilnego, a ewentualne żądanie komornika skierowane do Spółki także ma charakter władczy - przymusowy. Mając powyższe na względzie Spółka stoi na stanowisku, że zwrot wydatków przyznany przez komornika Spółce na podstawie art. 14 ust. 1 u.k.k., wynagrodzenie przyznane przez komornika Spółce na podstawie art. 14 ust. 3 u.k.k. i nieodpłatne udostępnienie dokumentu lub udzielenie informacji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym bezprzedmiotowe także staje się przedstawienie stanowiska własnego w pozostałych postawionych pytaniach.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

• istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
• wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Ponadto, zgodnie z unormowaniami zawartymi w art. 8 ust. 2 ustawy, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług.

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy:

Zatem dla ustalenia, czy konkretna, nieodpłatna czynność podlega opodatkowaniu w związku z uznaniem jej za odpłatne świadczenie usług, istotny jest cel jej świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisuje się w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:

Zgodnie z art. 761 § 1¹ pkt 13 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 ze zm.), dalej jako KPC:

Na podstawie art. 762 § 1 KPC:

W myśl art. 801² KPC:

Zgodnie z art. 14 pkt 1-6 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1357):

Z opisu sprawy wynika, że prowadzą Państwo działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz ksiąg podatkowych. W związku ze świadczeniem tych usług możliwe jest otrzymanie przez Państwa od komornika sądowego wezwania do przekazania dokumentów oraz udzielenia informacji dotyczących Państwa aktualnego lub byłego klienta. Na podstawie art. 14 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lutego 2018 roku o kosztach komorniczych, przedstawiając żądany przez komornika dokument mogą Państwo zażądać zwrotu udokumentowanych wydatków, a na podstawie art. 14 ust. 3 tej samej ustawy mogą Państwo żądać wynagrodzenia. Żądanie zapłaty wskazanych kwot jest opcjonalne.

Państwa wątpliwości dotyczą tego, czy zwrot wydatków przyznany Państwu przez komornika na podstawie art. 14 ust. 1 u.k.k. podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy wynagrodzenie przyznane Państwu przez komornika na podstawie art. 14 ust. 3 u.k.k. podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz czy przedstawienie przez Państwa dokumentu na żądanie komornika lub udzielenie mu informacji bez domagania się odpowiednio zwrotu udokumentowanych wydatków lub wynagrodzenia podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W odniesieniu do opisu sytuacji i obowiązujących w tym zakresie przepisów należy zauważyć, że opisana we wniosku relacja pomiędzy Państwem a komornikiem jest stosunkiem publicznoprawnym.

Wyposażenie komornika przez państwo w tzw. imperium, oznacza że funkcjonowanie urzędu komornika wiąże się ze spełnianiem funkcji publicznoprawnej. Wykonywane żądania komornika skierowane do osób niebędących stroną postępowania egzekucyjnego mają charakter władczy - przymusowy.

W opisanej sprawie nie są Państwo stroną postępowania egzekucyjnego a wykonują jedynie na mocy wskazanych wyżej przepisów, czynności dotyczące podmiotów, które są stroną postępowania egzekucyjnego. Nie jest to świadczenie o charakterze cywilnoprawnym.

Wykonywanie takich czynności nie mieści się w zakresie świadczenia usług na podstawie art. 8 ust. 1 ani ust. 2 ustawy o VAT i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Państwa stanowisko w zakresie objętym pytaniami od 1 do 3 jest prawidłowe.

W związku z uznaniem Państwa stanowiska w odniesieniu do pytań oznaczonych od nr 1 do nr 3 za prawidłowe, rozpoznanie wniosku w zakresie pytań oznaczonych od nr 4 do nr 7 stało się bezzasadne, gdyż oczekiwali Państwo na nie odpowiedzi jedynie w przypadku uznania wykonywanych przez Państwa czynności, o których mowa w pytaniach nr 1 do nr 3 za podlegające opodatkowaniu VAT.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...) Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).