Interpretacja indywidualna z dnia 11 maja 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.248.2023.2.MN

W zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania z Irlandii na podstawie słownej ugody pozasądowej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 marca 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 8 stycznia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych otrzymania odszkodowania na podstawie ugody pozasądowej. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismami z 27 marca 2023 r. (wpływ 27 marca 2023 r.).

Opis stanu faktycznego

Prosi Pan o informację, czy ma Pan zapłacić podatek od otrzymanego zadośćuczynienia/odszkodowania z tytułu śmierci siostry w Irlandii.

We wrześniu 2019 r. Pana siostra A. S. utopiła się w basenie hotelowym w (…) w Irlandii (ratownik zajęty był rozmową w recepcji hotelowej). Ponad dwa lata czekał Pan na wyniki sekcji zwłok i raport koronera.

W marcu tego roku rozpoczęła się rozprawa sądowa. 19 lipca br. Kancelaria adwokacka, która reprezentowała Pana rodzinę, bez Państwa wiedzy i zgody zakończyła postępowania, zgadzając się na wypłatę (…) euro ( (…) zł).

Wcześniej byli Państwo informowani, że odszkodowanie wypłaci ubezpieczyciel hotelu i będzie to kwota zwolniona w Polsce od podatku. Niestety kontakt z kancelarią jest utrudniony i od początku odmawiają przesłania dokumentów ugody między stronami, gdyż ich nie mają.

Ugoda była słowna.

Pieniądze wpłynęły na Pana konto z kancelarii adwokackiej.

Zostali Państwo wprowadzeni w błąd i wydaje się Państwu, że doszło do cichej ugody między hotelem a kancelarią, aby jak najszybciej sprawa została zamknięta i hotel nie stracił opinii.

W dniu 20 lipca mieli Państwo lecieć na sprawę do sądu, a 19 lipca adwokat poinformował, że sprawa jest zamknięta i dostaną Państwo odszkodowanie. Odmówił też dalszego prowadzenia sprawy. Zostali Państwo postawieni przed faktem dokonanym.

Urząd Skarbowy w (…) poinformował, że nie powinien Pan płacić podatku, gdyż jest to zadośćuczynienie po śmierci siostry. Jednak KIS poinformował Pana, że powinien Pan zapłacić lub poprosić o interpretację podatkową.

Jako rodzina ponieśliście Państwo ogromne koszty związane ze sprowadzeniem zwłok, pogrzebem i przelotami do Irlandii. Wydaliście Państwo około (…) zł, co już jest dla Państwa dużym wydatkiem.

W Państwa ocenie, kwota odszkodowanie za śmierć siostry i świadomość, że nawet nikt jej nie ratował jest i tak nieporównywalna do Państwa straty.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Posiada Pan miejsce zamieszkania w Polsce.

Wpłata odszkodowania na konto nastąpiła (…) 2022 r.

Z informacji od Pana brata i prawnika wynika, że rozprawa sądowa miała zakończyć się umorzeniem postępowania, gdyż dwa dni przed rozprawą kancelaria reprezentująca hotel i kancelaria reprezentująca Pana i Pana brata zawarły ugodę, nie pytając Państwa o zdanie. Byli Państwo zaskoczeni tą decyzją, gdyż w dniu 22 lipca 2022 r. miała być sprawa sądowa, mieli Państwo na nią wykupione bilety lotnicze na 21 lipca 2022 r.

Jednocześnie Państwa kancelaria odmówiła dalszej współpracy, kończąc postępowanie zawartą ugodą.

Kwota została wypłacona na podstawie ugody zawartej pomiędzy kancelariami prawnymi.

Kwota odszkodowania została ustalona na podstawie propozycji ze strony hotelu, w którym zdarzył się wypadek.

Byli Państwo informowani, że odszkodowanie zostanie zapłacone z polisy ubezpieczeniowej hotelu.

Po przelaniu na Pana konto okazało się, że kwota wpłynęła od kancelarii prawnej, która Państwa reprezentowała, a oni dostali pieniądze od kancelarii reprezentującej hotel.

Po Pana interwencji o stosowne dokumenty, otrzymał Pan takie, jak w załączniku. Po wielu próbach uzyskania innych dokumentów, kancelaria zerwała z Państwem kontakt.

Pytanie

Czy zadośćuczynienie za śmierć siostry w kwocie (…) PLN będzie opodatkowane podatkiem od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, nie powinien Pan płacić podatku za zadośćuczynienie za śmierć siostry.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

W myśl art. 3 ust. 1a ww. ustawy:

Natomiast stosownie do art. 3 ust. 2a cytowanej ustawy:

Zgodnie z treścią art. 4a omawianej ustawy:

Z uwagi na to, że posiada Pan miejsce zamieszkania w Polsce, a odszkodowanie zostało wypłacone z Irlandii, w przedmiotowej sprawie zastosowanie znajdują przepisy Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Irlandii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzona w Madrycie w dniu 13 listopada 1995 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 29 poz. 129 ze zm.).

Wskazać należy, że ww. Umowa polsko-irlandzka nie zawiera odrębnego artykułu dotyczącego opodatkowania odszkodowań. Oznacza to, że analizowane świadczenie będzie podlegało opodatkowaniu w myśl art. 22 ww. Umowy, jako „inny dochód”.

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ww. Umowy:

Zatem – świadczenie odszkodowawcze otrzymane z Irlandii przez osobę mającą miejsce zamieszkania dla celów podatkowych na terenie Polski - podlega opodatkowaniu tylko w Polsce.

Oznacza to, że do jego opodatkowania stosuje się przepisy polskiego prawa podatkowego obowiązujące w danym roku podatkowym.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania, wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i tym samym powyższa ustawa w swoich założeniach daje podstawy prawne, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Przedstawił Pan informacje, z których wynika, że:

1.otrzymał Pan z Irlandii kwotę (…) zł będącą świadczeniem za śmieć Pana siostry;

2.ww. kwota została ustalona na podstawie propozycji ze strony hotelu, w którym zginęła Pana siostra;

3.kwota ta została wypłacona na podstawie ustnej ugody zawartej pomiędzy kancelariami prawnymi;

4.odszkodowanie otrzymał Pan od kancelarii prawnej, która Pana reprezentowała, a która dostała pieniądze od kancelarii reprezentującej hotel.

Powziął Pan wątpliwość, czy otrzymane przez Pana świadczenie z tytułu śmierci siostry podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ustawa o podatku dochodowym nie zawiera definicji pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.

W orzecznictwie sądów administracyjnych zauważa się, że jakkolwiek ustawodawca nie zdefiniował w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcia szkody czy odszkodowania, to rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od przyjętego w systemie prawa cywilnego ich znaczenia.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.) także nie zawiera legalnej definicji odszkodowania, jednakże można ją wywieść z jej regulacji.

Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy.

Odszkodowanie według przepisów prawa cywilnego jest świadczeniem, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Z pojęciem szkody mamy do czynienia na gruncie zobowiązań umownych, bowiem w myśl art. 471 Kodeksu cywilnego:

Przy czym szkodą jest zarówno uszczerbek w istniejącym mieniu, jak i utrata przyszłych korzyści.

Odszkodowanie stanowi – co do zasady – przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku.

Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Niewątpliwie otrzymane przez Pana świadczenie związane jest z poniesioną przez Pana krzywdą, tj. śmiercią siostry, natomiast należy przeanalizować, czy spełnia ono warunki do zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zastosowanie zwolnienia z ww. art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymaga więc łącznego spełnienia następujących warunków:

1.otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,

2.odszkodowanie lub zadośćuczynienie musi być przyznane na podstawie:

a. ustawy,

b.przepisów wykonawczych do ustawy,

c.układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy,

3.wysokość bądź zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia muszą wprost wynikać z ww. aktów,

4.nie mogą zachodzić wyłączenia, o jakich mowa w lit. a)-g) art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

We wniosku wskazał Pan, że przyznane świadczenie zostało wypłacone w wyniku ugody słownej pomiędzy kancelariami prawnymi.

Wyróżnia się ugodę sądową i ugodę pozasądową.

Ugoda sądowa zawierana jest, jak sama nazwa wskazuje, przed sądem, w trakcie posiedzenia i ma ona moc wyroku sądowego. Natomiast ugoda pozasądowa może zostać zawarta w dowolnym momencie pomiędzy stronami, między którymi wystąpił jakikolwiek spór.

Z przedstawionego opisu jednoznacznie wynika, że w Pana przypadku mamy do czynienia z ugodą pozasądową, która była podstawą wypłaty określonej kwoty pieniężnej.

W rozpatrywanej sprawie źródłem wypłaty świadczenia nie był przepis rangi ustawowej, lecz zawarta ugoda pozasądowa.

Dodatkowo, wysokość tego świadczenia została ustalona na podstawie propozycji ze strony hotelu, w którym zginęła Pana siostra.

Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, że wypłacona kwota ma charakter umowny, gdyż wynika jedynie z ustaleń pomiędzy stronami ugody, a jej wysokość nie wynika z przepisów ustaw, układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumieniach zbiorowych regulujących wysokość lub zasady ustalania odszkodowania.

Zadośćuczynienia i odszkodowania, których podstawą jest porozumienie – ugoda pozasądowa zawarta przez strony, mocą ich woli, nie podlegają zwolnieniu podatkowemu, gdyż bezpośrednią podstawą wypłacenia tych świadczeń były postanowienia ugody, a nie ustawa.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 917 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny:

Jak wskazał w wyroku z 29 listopada 2006 r. sygn. akt SK 51/06 Trybunał Konstytucyjny – w przypadku, gdy podstawą przyznania odszkodowania jest zawarta umowa lub ugoda inna niżugoda sądowa, wówczas takie świadczenie nie podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Trybunał orzekając niekonstytucyjność art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ww. ustawy (w brzmieniu, który utracił moc z dniem 11 grudnia 2006 r.) stwierdził, że świadczenia o charakterze odszkodowawczym, do których podatnik nabył prawo w drodze ugody, lecz nie zawartej przed sądem, nadal nie są wolne od podatku, bowiem, cyt.:

W niniejszej sprawie, jak już wyżej wskazano, przyznane Panu świadczenie nie stanowi odszkodowania ani zadośćuczynienia, którego wysokość lub zasady wynikają z przepisów odrębnych ustaw, natomiast podstawą przyznania przedmiotowej kwoty jest zawarta ugoda pozasądowa – zatem nie został spełniony ani pierwszy, ani drugi warunek pozwalający na zastosowanie zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przypadku, gdy dane świadczenie nie może korzystać ze zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wówczas można rozpatrywać możliwość zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy.

Jednakże w myśl tego przepisu:

Z literalnego brzmienia cytowanego powyżej przepisu wynika więc, że tak samo jak art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – ma on zastosowanie wyłącznie do odszkodowań i zadośćuczynień otrzymanych na podstawie wyroku lub ugody sądowej, a zatem w niniejszej sprawie przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b również nie znajdzie zastosowania.

Z kolei w świetle art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zgodnie z art. 805 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):

We wskazanym przepisie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca posługuje się zwrotem „kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń”. W związku z powyższym, jeżeli świadczenie wypłacone zostało z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, a nie mieści się ono w punktach a) i b) przepisu, to takie świadczenie podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przy czym przez kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń objęte dyspozycją ww. przepisu rozumie się świadczenia, do wypłaty których zobowiązany jest ubezpieczyciel w związku z zawartą umową ubezpieczenia.

Z treści wniosku oraz jego uzupełnienia nie wynika, by w niniejszej sprawie zaistniały okoliczności, o których mowa w powyższych przepisach, w związku z czym wskazana kwota odszkodowania, wypłacona na Pana rzecz z kancelarii prawnej, nie może także podlegać zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, przedmiotowe odszkodowanie, które otrzymał Pan na podstawie ugody słownej stanowi przychód z „innych źródeł”, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przychód uzyskany z tego tytułu, stosownie do treści art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powinien Pan wykazać w zeznaniu podatkowym PIT-36 składanym za rok podatkowy, w którym nastąpiła wypłata, łącznie z pozostałymi dochodami osiągniętymi przez Pana w roku podatkowym. Dochód z tego tytułu podlega opodatkowaniu według skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ww. ustawy.

Pana stanowisko należało więc uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).