Kodeks pracy 2023 - urlop opiekuńczy na osoby bliskie pracownikowi

Nowelizacja Kodeksu pracy, przewidziana w ramach wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, wprowadziła od 26 kwietnia 2023 r. bezpłatny urlop opiekuńczy w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie:

• będącej członkiem rodziny (ustawodawca zalicza do nich: syna, córkę, matkę, ojca, małżonka) lub
• zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym (np. osobie, z którą pracownik pozostaje w związku partnerskim),

która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych (art. 173¹ Kodeksu pracy).

Urlop ten przysługuje w wymiarze 5 dni w ciągu roku kalendarzowego. Pracownik może go wykorzystać jednorazowo albo w częściach. Oznacza to, że 5-dniowy maksymalny wymiar urlopu opiekuńczego jest wymiarem sztywnym, należnym na dany rok kalendarzowy. 

Uwzględniając powyższe, należy przyjąć, że uprawnienie do urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni w danym roku kalendarzowym wygasa wraz z końcem danego roku, a powstaje ponownie z dniem 1 stycznia kolejnego roku kalendarzowego. 
 

Ponadto ten nowy rodzaj urlopu jest wliczany do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Urlopu opiekuńczego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, na podstawie złożonego, w postaci papierowej lub elektronicznej (w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu), wniosku pracownika. Tym samym 5 dni urlopu opiekuńczego będzie przysługiwało pracownikowi, który pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy po 8 godzin każdego dnia, na część etatu, jak również pracownikowi pracującemu w systemie równoważnym - gdzie każdy dzień urlopu opiekuńczego może odpowiadać różnej liczbie godzin pracy. Taki wniosek powinien wskazywać:

• imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych,
• przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika osobie bliskiej oraz
• w przypadku członka rodziny - stopień pokrewieństwa z pracownikiem lub w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny - adres zamieszkania tej osoby (adres zamieszkania powinien być podawany w celu potwierdzenia, że osoba niebędąca członkiem rodziny zamieszkuje z pracownikiem w tym samym gospodarstwie domowym).

Wniosek o urlop opiekuńczy nie powinien natomiast zawierać szczegółowych informacji o stanie zdrowia osoby, której pracownik zapewnia osobistą opiekę, a jedynie przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika. Nie należy także wymagać od pracownika przedkładania zaświadczeń lekarskich o stanie zdrowia osoby, nad którą ma być sprawowana opieka.

Do pracownika korzystającego z urlopu opiekuńczego mają zastosowanie odpowiednio przepisy o ochronie stosunku pracy (art. 177 § 1, 1¹, 4 i 4¹ Kodeksu pracy) oraz gwarancji powrotu do pracy po urlopach związanych z rodzicielstwem (art. 186⁴ Kodeksu pracy), a także o elastycznej organizacji pracy (art. 188¹ Kodeksu pracy).

Przykładowy wzór wniosku o udzielenie urlopu opiekuńczego

Mariusz Pigulski

Artykuł pochodzi z publikacji Monitora Prawa Pracy i Ubezpieczeń Nr 5: "Urlopy wypoczynkowe i bezpłatne - udzielanie i rozliczanie po zmianach przepisów" >>