Interpretacja indywidualna z dnia 3 marca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.12.2023.1.MM

Możliwość skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego z tytułu otrzymanego zadośćuczynienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

5 stycznia 2023 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych otrzymania zadośćuczynienia z tytułu śmierci dziecka na skutek błędu lekarskiego.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu (...) 2019 r. podczas pobytu w szpitalu – w (…) tygodniu ciąży – w wyniku błędu lekarskiego zmarła Pani córeczka. W Prokuraturze w A., prowadzone jest postępowanie karne wobec personelu medycznego. Ponadto z uwagi na Pani cierpienie fizyczne, jak i psychiczne zdarzenie to zostało zgłoszone do ubezpieczyciela, w którym obowiązkową polisę OC posiadał Szpital oraz lekarz. Ubezpieczyciel, po przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, uznał, że personel medyczny ponosi winę za śmierć Pani córeczki i pierwotnie pismem z 21 listopada 2022 r. przyznał Pani dwoma decyzjami z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lekarza i Szpitala na podstawie art. 446 § 4 K.c. zadośćuczynienie w kwocie 9.000 zł i 21.000 zł (wpłaty nastąpiły w listopadzie 2022 r.), a Pani mężowi dwoma decyzjami z 21 listopada 2022 r. z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lekarza i szpitala na podstawie art. 446 § 4 K.c. zadośćuczynienie w kwocie 9.000,00 zł i 21.000,00 zł. Ponieważ wypłacona kwota była niewspółmierna do strasznej krzywdy jaką poniosła Pani wraz z mężem wystosowano pismo do ubezpieczyciela lekarza i Szpitala o zapłatę kwoty z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę powstałą na skutek śmierci dziecka podczas pobytu w Szpitalu. W dniu 20 grudnia 2022 r. zawarto z ubezpieczycielem ugodę. Zgodnie z zawartymi ugodami ubezpieczyciel z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania wypłacił Pani w grudniu 2022 r. kwotę 27.000 zł i 63.000 zł, natomiast Pani mężowi również w grudniu 2022 r. kwotę 24.000 zł i 56.000 zł. Łącznie otrzymała Pani od ubezpieczyciela lekarza i ubezpieczyciela Szpitala kwotę 120.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, a Pani mąż kwotę 110.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę po śmierci Pani córeczki.

Pytania

1.Czy wypłacone zadośćuczynienie – za śmierć córki – przez ubezpieczyciela podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy korzysta ze zwolnienia uregulowanego w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2.Czy wypłacone zadośćuczynienie przez ubezpieczyciela należy wykazać/rozliczyć w rocznym zeznaniu podatkowym - PIT-36 za 2022 r.?

Pani stanowisko w sprawie

W odniesieniu do pytania nr 1 – w Pani ocenie – wypłacone przez ubezpieczyciela zadośćuczynienie za doznaną niewyobrażalną krzywdę nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Dodatkowo dwukrotnie dzwoniliście z małżonkiem na infolinię Krajowej Informacji Skarbowej i uzyskaliście od konsultantów KAS informację, że zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jesteście zwolnieni od zapłacenia podatku dochodowego.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

a)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,

b)dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.

We wskazanym przepisie ustawodawca posługuje się zwrotem „kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń". W związku z powyższym, jeżeli świadczenie wypłacone zostało z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, a nie mieści się ono w punktach a i b przepisu, to takie świadczenie będzie podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przy czym przez kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń, objęte dyspozycją art. 21 ust. 1 pkt 4 rozumie się świadczenia, do wypłaty których zobowiązany jest ubezpieczyciel w związku z zawartą umową ubezpieczenia.

W myśl art. 805 § 1 ustawy - Kodeks cywilny przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Zgodnie z art. 805 § 2 cytowanego kodeksu świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

1)przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;

2)przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

Zgodnie z art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Świadczenie należne od ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia OC ma wyrównywać uszczerbek majątkowy powstały już w wyniku wystąpienia zdarzenia wyrządzającego szkodę osobie trzeciej.

Zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń dokonanych w przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, o którym mowa w art. 29, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu.

W myśl art. 415 Kodeksu cywilnego kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Zgodnie natomiast z art. 430 Kodeksu cywilnego kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.

Jak stanowi art. 444 § 1 Kodeksu w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Z przepisu art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego wynika natomiast, że jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Zgodnie z art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Na podstawie art. 446 § 4 K.c. sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Swoje stanowisko popiera Pani m.in. interpretacjami podatkowymi o nr 0114-KDIP3-2.4011.747.2022.4.MN z 14 października 2022 r., 0113-KDIPT2-2.4011.369.2021.2.AKU z 10 czerwca 2021 r., 0115-KDIT2.4011.694.2020.1.MD z 23 grudnia 2020 r., które dotyczą wypłaty zadośćuczynienia w których Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, iż wypłacone zadośćuczynienie nie podlega opodatkowaniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W zakresie zaś pytania nr 2 uważa Pani, iż skoro wypłacone zadośćuczynienie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to tym samym nie ma konieczności rozliczania tego dochodu w rocznym zeznaniu podatkowym.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2647):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że :

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15,art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b,art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W art. 10 ust. 1 ww. ustawy, ustawodawca wymienia źródła przychodów. Zgodnie z pkt 9 tego przepisu:

Źródłem przychodu są inne źródła.

Natomiast w myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Natomiast stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:

Wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

a)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,

b)dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.

Zgodnie z art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):

Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Na podstawie art. 805 § 2 tej ustawy:

Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

1)przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;

2)przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

Z art. 822 § 1 ww. Kodeksu wynika, że:

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Art. 822 § 4 Kodeksu cywilnego stanowi, że:

Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Z kolei, na podstawie art. 28 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2283, ze zm.):

Zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń dokonanych w przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, o którym mowa w art. 29, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu.

Z ww. przepisu wynika, że zakład ubezpieczeń obowiązany jest wypłacić zadośćuczynienie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia zarówno w wyniku dokonanych przez siebie ustaleń, jak i na skutek zawartej z uprawnionym ugody lub po uzyskaniu prawomocnego orzeczenia sądu.

Jak wynika z opisu zdarzenia (...) 2019 r. podczas pobytu w szpitalu – w (…) tygodniu ciąży – w wyniku błędu lekarskiego zmarła Pani córeczka. Ubezpieczyciel, po przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, uznał, że personel medyczny ponosi winę za śmierć Pani córeczki i pierwotnie pismem z 21 listopada 2022 r. przyznał Pani dwoma decyzjami z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lekarza i Szpitala na podstawie art. 446 § 4 K.c. zadośćuczynienie w kwocie 9.000 zł i 21.000 zł, a Pani mężowi dwoma decyzjami z 21 listopada 2022 r. z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lekarza i Szpitala na podstawie art. 446 § 4 K.c. zadośćuczynienie w kwocie 9.000 zł i 21.000 zł. Ponieważ wypłacona kwota była niewspółmierna do strasznej krzywdy jaką poniosła Pani wraz z mężem wystosowano pismo do ubezpieczyciela lekarza i szpitala o zapłatę kwoty z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę powstałą na skutek śmierci Pani dziecka podczas pobytu w Szpitalu. W dniu 20 grudnia 2022 r. zawarto z ubezpieczycielem ugodę. Zgodnie z zawartymi ugodami ubezpieczyciel z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania wypłacił Pani w grudniu 2022 r. kwotę 27.000 zł i 63.000 zł, natomiast Pani mężowi również w grudniu 2022 r. kwotę 24.000 zł i 56.000 zł. Łącznie otrzymała Pani od ubezpieczyciela lekarza i ubezpieczyciela Szpitala kwotę 120.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, a Pani mąż kwotę 110.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę po śmierci Pani córeczki.

Mając zatem na uwadze powołane wyżej przepisy prawa i przedstawiony we wniosku stan faktyczny, w szczególności zaś okoliczność – że, jak Pani wskazuje – zadośćuczynienie z tytułu śmierci dziecka na skutek błędu lekarskiego zostało jej wypłacone z umowy odpowiedzialności cywilnej lekarza i Szpitala, to – niezależnie od tego, że zadośćuczynienie to zostało Pani przyznane częściowo na mocy decyzji i częściowo na mocy ugody – w całości korzysta ze zwolnienia przedmiotowego wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego kwoty uzyskanego zadośćuczynienia nie jest Pani zobowiązana wykazywać w zeznaniu podatkowym za 2022 r.

Ponadto, należy wskazać, iż z uwagi na fakt, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie na wniosek zainteresowanego – co wynika z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – to niniejsza interpretacja pełni funkcję ochronną jedynie dla Pani, jako podmiotu występującego z wnioskiem. W przypadku gdyby Pani mąż chciał uzyskać interpretację indywidualną powinien wystąpić z odrębnym wnioskiem o jej udzielenie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych przez Panią we wniosku interpretacji indywidualnych, stwierdzić należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania, ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).