Wyrok SN z dnia 10 listopada 2022 r., sygn. II CSKP 642/22

Oświadczenie o ustanowieniu hipoteki samo w sobie nie jest czynnością prawną, a w konsekwencji nie podlega ocenie na podstawie art. 58 § 1 k.c.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Tomasz Szanciło (przewodniczący) ‎

SSN Jacek Widło ‎

SSN Beata Janiszewska (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa Syndyka masy upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej w W. w upadłości likwidacyjnej ‎przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi m.st. Warszawy ‎o zapłatę, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym ‎w Izbie Cywilnej w dniu 10 listopada 2022 r., ‎skargi kasacyjnej strony powodowej ‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie ‎z dnia 10 marca 2020 r., sygn. akt I ACa 742/19,

1. oddala skargę kasacyjną,

2. zasądza od Syndyka masy upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej w W. w upadłości likwidacyjnej na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 5400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powód syndyk masy upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w W. w upadłości likwidacyjnej w W. (dalej odpowiednio: Syndyk oraz SKOK W. lub Kasa) wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Prezydenta m.st. W., jako dłużnika rzeczowego, określonej kwoty z zastrzeżeniem pozwanemu prawa do powoływania się w toku egzekucji zasądzonego od niego świadczenia pieniężnego na ograniczenie odpowiedzialności pozwanego do bliżej opisanej nieruchomości gruntowej.

Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił powództwo w zasadniczej części. Ustalił przy tym, że od 2009 r. zarząd SKOK W. oraz powiązane z tym zarządem osoby tworzyły strukturę wykorzystującą działalność Kasy do uzyskiwania środków pieniężnych na podstawie umów kredytu. Ich działalność polegała na oferowaniu osobom nieposiadającym zdolności kredytowej środków pieniężnych w zamian za złożenie podpisów na dokumentach wymaganych do zaciągnięcia zobowiązania kredytowego względem Kasy, na dostarczeniu takim osobom niezgodnego z prawdą zaświadczenia o zatrudnieniu i wysokości dochodu, pozyskaniu i przedstawieniu do zabezpieczenia nieruchomości, których wartość rażąco odbiegała od wartości hipoteki i zabezpieczanej wierzytelności, uzyskaniu podpisu od osób mających figurować jako kredytodawcy, złożeniu oświadczenia o ustanowieniu hipoteki oraz zawarciu umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości, a także wypłacie środków na podstawie tak skonstruowanej umowy. Nie podejmowano przy tym próby oceny zdolności kredytowej kredytobiorców i przyjmowano do zabezpieczenia nieruchomości, których wyceny rażąco odbiegały od cen rynkowych. SKOK W. nie podejmował rzeczywistych działań windykacyjnych; w Kasie nie istniały procedury monitorowania zabezpieczeń kredytów i pożyczek, a czynnym zobowiązaniom nadawano w systemie obsługi status kredytów zawieszonych.