Interpretacja indywidualna z dnia 2 stycznia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.888.2022.2.KR

Możliwość skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego - nabycie udziału w nieruchomości w ramach zwolnienia z długu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 października 2022 r. złożył Pan wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem złożonym 27 grudnia 2022 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych od całości dochodów uzyskiwanych w Polsce. Wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej.

Na podstawie aktu notarialnego – umowa darowizny z dnia 19 lutego 2016 r. (...) Wnioskodawca nabył 4/10 udziału w zabudowanej budynkiem mieszkalnym działce nr (...), położonej w (...), kw. nr (...).

Następnie, na podstawie aktu notarialnego – umowa darowizny z dnia 14 listopada 2017 r. (...) Wnioskodawca nabył 1/10 udziału w zabudowanej budynkiem mieszkalnym działce nr (...), położonej w (...), kw. nr (...).

Kolejno, na podstawie aktów notarialnych:

§oferta zawarcia umowy darowizny z dnia 28 czerwca 2018 r. (...) oraz,

§przyjęcie oferty darowizny z dnia 4 lipca 2018 r. (...),

- Wnioskodawca nabył 1/6 udziału w zabudowanej budynkiem mieszkalnym działce nr (...), położonej w (...), kw. nr (...).

Wnioskodawca na podstawie aktów notarialnych nabył więc łącznie 2/3 udziału (dalej jako: „Udział w Nieruchomości 1”) w zabudowanej budynkiem mieszkalnym działce nr (...), położonej w (...), kw. nr (...) (dalej jako: „Nieruchomość 1”).

Dalej, na podstawie aktu notarialnego – umowa sprzedaży z dnia 23 października 2018 r. (...) Wnioskodawca dokonał sprzedaży Udziału w Nieruchomości 1 za kwotę 500 000 zł.

W następstwie powyższych czynności, dnia 23 października 2018 r., powstał obowiązek podatkowy w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych - na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – z uwagi na fakt, iż od końca roku, w którym Wnioskodawca nabył Udział w Nieruchomości 1 nie upłynęło 5 lat. Jednocześnie na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, Wnioskodawca w przypadku wydatkowania kwoty uzyskanej ze sprzedaży Udziału w Nieruchomości 1, na tzw. własne cele mieszkaniowe uprawniony był do pomniejszenia dochodu ze zbycia Udziału w Nieruchomości 1 o kwotę wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe – jeżeli wydatki te poniesione zostały nie później niż w okresie dwóch lat (obecnie trzech lat) od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło zbycie Udziału w Nieruchomości 1.

Tak więc, Wnioskodawca do końca roku 2020 mógł przeznaczyć kwotę uzyskaną ze zbycia Udziału w Nieruchomości 1 na własne cele mieszkalne.

Na podstawie aktu notarialnego – umowa pożyczki z dnia 1 kwietnia 2019 r. (...) Wnioskodawca udzielił pożyczki w wysokości 390 000 zł na rzecz pożyczkobiorcy (osoba fizyczna), z terminem zwrotu do dnia 31 sierpnia 2020 r.

Pomimo ponagleń kwota pożyczki wraz z odsetkami od niej nie zostały zwrócone Wnioskodawcy w terminie wynikającym z umowy – 31 sierpnia 2020 r.

Z uwagi na fakt, iż pożyczkobiorca nie posiadał środków pieniężnych umożliwiających zwrot udzielonej przez Wnioskodawcę pożyczki wraz z odsetkami strony postanowiły, iż zwrot pożyczki wraz z odsetkami pożyczkobiorca dokona w formie świadczenia zastępczego, tj. przeniesienia na Wnioskodawcę udziału we własności nieruchomości celem zwolnienia z długu (datio in solutum).

W związku powyższym pożyczkobiorca, na podstawie aktu notarialnego – umowa przeniesienia udziału we własności nieruchomości celem zwolnienia z długu z dnia 8 października 2020 r. (...), przeniósł na Wnioskodawcę 2/3 udziału (dalej jako: „Udział w Nieruchomości 2”) w zabudowanej budynkiem mieszkalnym działce nr ..., położonej w (...), kw. nr (...) (dalej jako: „Nieruchomość 2”), celem całkowitego zwolnienia się z zobowiązana wynikającego z otrzymanej pożyczki – kwota pożyczki 390 000 zł, odsetki – 45 000 zł, łącznie – 435 000 zł.

Wnioskodawca wskazał, że Udział w Nieruchomości 2 nabył wyłącznie na własne cele mieszkalne, bowiem przed dokonaniem przeniesienia Udziału w Nieruchomości 2 przez pożyczkobiorcę na Wnioskodawcę, zamieszkiwał On w Nieruchomości 2.

Doprecyzowanie opisu stanu faktycznego wynikające z uzupełnienia wniosku

Wnioskodawca wskazał, że pożyczka udzielona przez Niego w wysokości 390 000 zł na rzecz pożyczkobiorcy (osoby fizycznej) w dniu 1 kwietnia 2019 r. sfinansowana została w całości z zapłaty za sprzedany udział w nieruchomości („Udział w Nieruchomości 1”) w dniu 23 października 2018 r. Wnioskodawca dodał, że na moment udzielenia pożyczki, jak i obecnie, pozostaje w trudnej sytuacji finansowej i nie posiada żadnych innych środków finansowych – pożyczka udzielona została w całości (tj. w kwocie 390 000 zł) ze środków uzyskanych ze sprzedaży Udziału w Nieruchomości 1 – na moment udzielenia pożyczki Wnioskodawca był w trakcie nauki, nie pracował.

W konsekwencji Wnioskodawca nie posiadał w tamtym momencie wolnych środków pieniężnych, z których mógłby udzielić pożyczki. Po sprzedaży Udziału w Nieruchomości 1 i otrzymaniu z tego tytułu środków pieniężnych, kwotę w wysokości 390 000 zł Wnioskodawca przekazał w formie pożyczki na rzecz pożyczkobiorcy. Z kolei w sytuacji, gdy pożyczkobiorca nie spłacił w terminie pożyczki oraz odsetek pożyczkobiorca, na podstawie aktu notarialnego – umowa przeniesienia udziału we własności nieruchomości celem zwolnienia z długu z dnia 8 października 2020 r. (…) przeniósł na Wnioskodawcę Udział w Nieruchomości 2, celem całkowitego zwolnienia się z zobowiązana wynikającego z otrzymanej pożyczki – kwota pożyczki 390 000 zł, odsetki – 45 000 zł, łącznie – 435 000 zł.

Pytanie

Czy Wnioskodawca może skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie Udziału w Nieruchomości 1, przychód uzyskany ze sprzedaży wydatkowany został na nabycie Udziału w Nieruchomości 2, przy czym wydatek nastąpił poprzez zwolnienie z długu w postaci pożyczki udzielonej uprzednio sprzedającemu - pożyczkobiorcy, który przeniósł Udział w Nieruchomości 2?

Pana stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, może On skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie Udziału w Nieruchomości 1, przychód uzyskany ze sprzedaży wydatkowany został na nabycie Udziału w Nieruchomości 2, przy czym wydatek nastąpił poprzez zwolnienie z długu w postaci pożyczki udzielonej uprzednio sprzedającemu - pożyczkobiorcy, który przeniósł Udział w Nieruchomości 2.

Uzasadnienie przyjętego stanowiska:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a)nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b)spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c)prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d)innych rzecz,

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Jednocześnie, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 30e, w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, jeżeli począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie trzech lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, przychód uzyskany ze zbycia tej nieruchomości lub tego prawa majątkowego został wydatkowany na własne cele mieszkaniowe; udokumentowane wydatki poniesione na te cele uwzględnia się do wysokości przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.

Z kolei, art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje, iż od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku.

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się natomiast wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej (art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wnioskodawca pragnie zauważyć, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiują wprost pojęcia „wydatku” czy też „wydatkowania”, jedynie wskazują katalog wydatków, które stanowią tzw. „wydatki na własne cele mieszkaniowe”.

W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy należy w tym przypadku sięgnąć do definicji słownikowej pojęć „wydatek” oraz „wydatkować”.

I tak, zgodnie z definicją wynikającą ze internetowego Słownika Języka Polskiego (www.sjp.pwn.pl) wydatek to „suma, która ma być wydana albo suma wydana na coś”. Z kolei pojęcie wydatkować oznacza „1. Wydać pieniądze na coś. 2. Zużyć coś.”

W ocenie Wnioskodawcy, w zaistniałym stanie faktycznym wydatek stanowi niezwrócona kwota pożyczki wraz z odsetkami, która w wyniku porozumienia pomiędzy stronami została pokryta przez pożyczkobiorcę poprzez zbycia (przeniesienie) Udziału w Nieruchomości 2 na Wnioskodawcę dnia 8 października 2020 r.

W konsekwencji w zamian za zobowiązanie z tytułu pożyczki Wnioskodawca nabył Udział w Nieruchomości 2, w której zamieszkiwał. Zamiarem Wnioskodawcy było nabycie Udziałów w Nieruchomości 2 w perspektywie 2 lat od momentu sprzedaży Udziałów w Nieruchomości 1, ponieważ Nieruchomość 2 stanowiła miejsce zamieszkania Wnioskodawcy i Jego centrum interesów życiowych.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że udzielona pożyczka nie stanowi wydatków w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT, bowiem kwota przeznaczona została pożyczkobiorcy z zamiarem odzyskania jej wraz z odsetkami. Zgodnie z definicją słownikową „pieniądze nie zostały wydane na coś, nie zostały zużyte”, nie było definitywnego przekazania środków pieniężnych a jedynie czasowe ich przekazanie z zamiarem odzyskania w dacie określonej w akcie notarialnym – umowie pożyczki. W tym przypadku, zdaniem Wnioskodawcy, kwota udzielonej pożyczki stanowi inwestycję analogiczną do ulokowania pieniędzy na własnym rachunku bankowym lub lokacie terminowej.

W ocenie Wnioskodawcy, przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie nakazują wydatkować od razu kwoty otrzymanej ze sprzedaży, a jednocześnie nie ma przesłanek do założenia, iż środki pieniężne otrzymane przez Wnioskodawcę nie mogą być ulokowane i przynieść dodatkowy zysk. Przy czym, Wnioskodawca nie chciał ulokować tych środków na koncie bankowym lub lokacie terminowej, gdyż bardziej opłacalnym było udzielenie przedmiotowej pożyczki na rzecz pożyczkobiorcy oprocentowanej na warunkach korzystniejszych aniżeli lokata bankowa.

Wnioskodawca zauważył, że standardowe konto bankowe, zwane potocznie ROR (Rachunek Oszczędnościowo-Rozliczeniowy) także generuje zysk, bowiem jest oprocentowane. W związku z powyższym, gdyby Wnioskodawca ulokował sumę otrzymaną ze sprzedaży Udziału w Nieruchomości 1 na koncie bankowym, również otrzymałby z tego tytułu zysk.

Co istotne, już od momentu sprzedaży Udziału w Nieruchomości 1, zamiarem Wnioskodawcy było przeznaczenie kwoty otrzymanej ze zbycia (w całości lub w części) na zakup Udziału w Nieruchomości 2, bowiem Wnioskodawca od dłuższego czasu zamieszkiwał w Nieruchomości 2 – nieruchomość ta stanowiła dla Wnioskodawcy centrum interesów życiowych.

Wnioskodawca udzielając pożyczki wyłącznie odsunął w czasie moment nabycia Udziału w Nieruchomości 2, bowiem w przypadku spłaty przez pożyczkobiorcę przedmiotowej pożyczki niezwłocznie (przed upływem 2 lat od końca roku w którym dokonał sprzedaży Udziału w Nieruchomości 1) środki te przeznaczyłby na zakup Udziału w Nieruchomości 2. Co więcej data spłaty umyślnie ustalona została w umowie na dzień 31 sierpnia 2020 r., w celu umożliwienia Wnioskodawcy nabycia Udziału w Nieruchomości 2 przed 31 grudnia 2020 r., bowiem w tym dniu minąłby okres, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym w ocenie Wnioskodawcy, spełnione zostały przesłanki uprawniające do skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. a) w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – bowiem środki otrzymane ze sprzedaży Udziału w Nieruchomości 1, w ciągu 2 lat (licząc od końca roku w którym Wnioskodawca sprzedał Udział w Nieruchomości 1) przeznaczone zostały na nabycie Udziału w Nieruchomości 2. Zgodnie z definicją słownikową, dopiero w momencie świadczenia zastępczego (datio in solutum), tj. zwolnienia ze zobowiązania w zamian za Udział w Nieruchomości 2, należy mówić o wydatku na własne cele mieszkaniowe. W tym bowiem momencie „środki pieniężne zostały wydane na coś”. Co więcej cel był określony a wydatek został poniesiony w określonym czasie - tj. w dniu zwolnienia z długu w zamian za Udział w Nieruchomości 2.

Końcowo, Wnioskodawca zaznaczył, że w żadnym przypadku nie kwestionuje On katalogu wydatków zawartych w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wręcz przeciwnie, w ocenie Wnioskodawcy artykuł ten stanowi katalog enumeratywny wydatków stanowiących „wydatki na własne cele mieszkaniowe”. Wnioskodawca wskazuje wyłącznie, że moment poniesienia wydatku stanowi dzień przeniesienia na rzecz Wnioskodawcy Udziału w Nieruchomości 2 w zamian za zwolnienie z długu (w wartości kapitału oraz odsetek), nie natomiast dzień udzielenia pożyczki na rzecz pożyczkobiorcy. Wnioskodawca bowiem w tym dniu poniósł wydatek w postaci swoich środków pieniężnych (uzyskanych ze sprzedaży Udziału w Nieruchomości 1, a które nie zostały Mu zwrócone zgodnie z umową pożyczki) na nabycie Udziału w Nieruchomości 2, stanowiącej centrum interesów życiowych Wnioskodawcy.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.),

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy,

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że nienastępująca w wykonaniu działalności gospodarczej sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw nastąpi po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Ponadto, przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazuje, że dotyczy przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw, które nie następuje w ramach wykonywania działalności gospodarczej.

Zatem, w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy, co do zasady decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma moment i sposób ich nabycia.

Wyjaśnić należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje pojęcia „nabycie”, a także nie wskazuje, czy ma to być nabycie odpłatne, czy nieodpłatne. Nie określa również, na podstawie jakiej czynności prawnej bądź zdarzenia prawnego może nastąpić nabycie nieruchomości, ich części oraz udziału w nieruchomości lub praw majątkowych. Zatem, pojęcie to należy rozumieć szeroko, co oznacza, że z nabyciem nieruchomości lub praw majątkowych wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mamy do czynienia z chwilą uzyskania prawa własności do nieruchomości lub tych praw, bez względu na charakter czynności prawnej, na podstawie której doszło do przysporzenia majątkowego w postaci własności rzeczy lub praw.

Interpretacja pojęcia „nabycie” została przedstawiona w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 listopada 2009 r., sygn. akt II FSK 1489/08, w którym Sąd stwierdził, że aby ustalić, jaka czynność prawna wyznacza początek biegu pięcioletniego terminu należy odwołać się do regulacji zawartych w prawie cywilnym. Według Kodeksu cywilnego nabycie jest to uzyskanie prawa własności rzeczy. Zatem, aktywa majątkowe ulegają zwiększeniu. Przez pojęcie „nabycie” użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy rozumieć każde zwiększenie aktywów majątku podatnika.

Jak wskazano powyżej, moment przeniesienia prawa własności w prawie podatkowym określany jest zgodnie z normami prawa cywilnego.

Przepis art. 155 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360, ze zm.) stanowi, że,

Zgodnie z art. 888 § 1 ustawy Kodeks cywilny,

Zgodnie z prawem cywilnym darowizna dochodzi do skutku w drodze umowy jednostronnie zobowiązującej, której treścią jest zarówno zobowiązanie darczyńcy do spełnienia świadczenia pod tytułem darmym na rzecz obdarowanego, czyli do dokonania rozporządzenia i wydania przedmiotu darowizny, jak i oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny. Jeżeli przedmiotem darowizny jest nieruchomość, to umowa darowizny pod rygorem nieważności, powinna mieć formę aktu notarialnego. Tym samym zawarcie umowy darowizny nieruchomości powoduje przejście jej własności na obdarowanego z chwilą zawarcia aktu notarialnego, w którym darczyńca daruje tę nieruchomość obdarowanemu, a obdarowany darowiznę przyjmuje.

Mając na uwadze przedstawiony opis stanu faktycznego, stwierdzić należy, że sprzedaż w 2018 r. przez Pana udziałów w przedmiotowej nieruchomości (Nieruchomości 1) nabytych odpowiednio w 2016 r., 2017 r. i 2018 r. w drodze darowizny, stanowi dla Pana źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ ich odpłatne zbycie nastąpiło przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie.

Według art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

Art. 30e ust. 2 ww. ustawy stanowi, że,

Na podstawie art. 30e ust. 4 ww. ustawy,

Dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł (art. 30e ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

W świetle zaś art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2018 r.,

Jednakże zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 23 grudnia 2020 r. w sprawie przedłużenia terminu na wydatkowanie na własne cele mieszkaniowe przychodu uzyskanego w 2018 r. z odpłatnego zbycia nieruchomości lub prawa majątkowego (Dz. U. z 2020 r., poz. 2368),

Zatem, w odniesieniu do przedstawionego przez Pana stanu faktycznego znajdzie zastosowanie powyższy przepis przedłużający do dnia 31 grudnia 2021 r. termin na wydatkowanie na własne cele mieszkaniowe przychodu uzyskanego w 2018 r. z odpłatnego zbycia udziału nieruchomości (Nieruchomości 1), o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Katalog wydatków stanowiących własne cele mieszkaniowe podatnika wskazany w art. 21 ust. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma charakter zamknięty – jest to wyliczenie enumeratywne. Ustawodawca formułując zwolnienie przedmiotowe w sposób jednoznaczny wskazał cele mieszkaniowe, których realizacja pozwala na zwolnienie z opodatkowania dochodu uzyskanego ze zbycia nieruchomości.

Art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że,

Na mocy art. 21 ust. 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2018 r.,

Ponadto z art. 21 ust. 28 wskazanej ustawy wynika, że,

Ponadto, przepis ust. 1 pkt 131 nie ma zastosowania do tej części wydatków, o których mowa w ust. 25 pkt 2, które podatnik uwzględnił korzystając z ulg podatkowych, w rozumieniu Ordynacji podatkowej, przy opodatkowaniu podatkiem dochodowym oraz do tej części wydatków, o których mowa w ust. 25 pkt 2, którymi sfinansowane zostały wydatki określone w ust. 25 pkt 1, uwzględnione przez podatnika korzystającego z ulg podatkowych, w rozumieniu Ordynacji podatkowej, przy opodatkowaniu podatkiem dochodowym (art. 21 ust. 30 przywołanej ustawy).

Należy przy tym pokreślić, że samo poniesienie wydatku na nabycie budynku lub lokalu nie świadczy jeszcze o tym, że została spełniona przesłanka do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania. Podstawowym warunkiem zwolnienia podatkowego jest wydatkowanie przez podatnika przychodu uzyskanego z odpłatnego zbycia nieruchomości na własne cele mieszkaniowe.

Podstawową okolicznością decydującą o zastosowaniu zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w stosunku do dochodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych jest fakt wydatkowania przychodu z odpłatnego zbycia, począwszy od dnia sprzedaży i nie później niż w okresie trzech lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiła sprzedaż, wyłącznie na enumeratywnie wskazane w ustawie cele mieszkaniowe, m.in. na nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem. Zawarty w art. 21 ust. 25 pkt 1-3 ww. ustawy katalog wydatków uprawniających do zwolnienia ma charakter zamknięty i w związku z tym, tylko wydatkowanie środków na realizację celów w nim wskazanych pozwala na skorzystanie ze zwolnienia z opodatkowania. Inne wydatki, niewymienione w tym katalogu nie będą uprawniały do skorzystania z powyższego zwolnienia.

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia „własne cele mieszkaniowe”, aczkolwiek przewidując podstawę do zastosowania zwolnienia w art. 21 ust. 1 pkt 131 tej ustawy poprzez to wyrażenie, w sposób niebudzący wątpliwości podkreślił, że celem nadrzędnym jest zwolnienie tylko takiego dochodu, który wydatkowany zostanie na zaspokojenie „własnych celów mieszkaniowych”. „Własne cele mieszkaniowe” w takim przypadku należy rozumieć jednoznacznie zgodnie z wykładnią literalną. Termin „własne cele mieszkaniowe” należy rozpatrywać w powiązaniu z art. 21 ust. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który wymienia wydatki uprawniające do zwolnienia z opodatkowania uzyskanego dochodu. Tak więc uregulowane w art. 21 ust. 1 pkt 131 ww. ustawy zwolnienie od podatku dochodowego w zamierzeniach ustawodawcy realizować ma cel, jakim jest zaspokojenie wyłącznie własnych potrzeb mieszkaniowych podatnika. Wydatkowanie przychodu na własne cele mieszkaniowe oznacza, że celem podatnika jest realizacja potrzeby zapewnienia sobie tzw. „dachu nad głową”, dążenie, aby w tym nowym miejscu mieszkać.

Przy zwolnieniu uwzględnić można tylko takie wydatki, które poniesione zostaną na „własne cele mieszkaniowe”, przy czym „własne cele mieszkaniowe” należy rozumieć jednoznacznie zgodnie z wykładnią literalną. Podkreślenia wymaga bowiem, że ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wypływa daleko idąca konsekwencja zawarta w stwierdzeniu „własne cele mieszkaniowe”. U podstaw omawianego zwolnienia legło bowiem założenie, że nie powinny być opodatkowane środki wydane na realizację własnego celu mieszkaniowego zbywającego. Powyższy warunek wynika wprost z brzmienia przepisu normującego zwolnienie. Warunkiem zwolnienia podatkowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest więc wykazanie przez podatnika, że wydatek poniesiony został na zrealizowanie jego własnych celów mieszkaniowych.

W sytuacji, gdy przychód z odpłatnego zbycia zostanie w całości przeznaczony na cele mieszkaniowe, to wówczas uzyskany z tego tytułu dochód będzie w całości korzystał ze zwolnienia od podatku dochodowego.

W myśl art. 720 § 1 ustawy Kodeks cywilny,

Umowa oparta na cywilnoprawnej konstrukcji świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum) – określana również jako świadczenie w miejsce wypełnienia – jest formą umowy uregulowanej w art. 453 ustawy Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem (zdanie pierwsze), jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Celem datio in solutum jest zatem wygaśnięcie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania – poza umową stron – jest rzeczywiste spełnienie świadczenia przez dłużnika.

Uregulowana w tym przepisie instytucja świadczenia w miejsce wypełnienia/wykonania (datio in solutum) stanowi jeden z wyjątków od zasady realnego wykonywania zobowiązań cywilnych, znajdujący podstawę w zasadzie swobody umów. Wskutek zawarcia umowy o świadczenie w miejsce wypełnienia dłużnik uzyskuje upoważnienie przemienne (facultas alternativa), umożliwiające mu wykonanie zobowiązania przez spełnienie świadczenia innego niż pierwotne. Z chwilą wypełnienia świadczenia zastępczego następuje wykonanie umowy datio in solutum, a zarazem wykonanie istniejącego zobowiązania, co prowadzi do jego wygaśnięcia. Roszczenie wierzyciela, wynikające z umowy zobowiązaniowej zostaje zaspokojone wskutek spełnienia przed dłużnika na jego rzecz świadczenia zastępczego.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że w zamian za zwolnienie z długu osoby fizycznej (pożyczkobiorcy) z tytułu udzielonej przez Pana pożyczki, otrzymał Pan w 2020 r. świadczenie wzajemne, polegające na nabyciu udziału w nieruchomości (Nieruchomości 2), w której Pan zamieszkiwał.

W ramach umowy datio in solutum dochodzi więc w analizowanej sprawie do nabycia udziału w nieruchomości, co skutkuje prawem do zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 131 w związku z art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podkreślenia jednak wymaga, że nabycie udziału w nieruchomości musi nastąpić celem zaspokojenia „własnych potrzeb mieszkaniowych” – co ma miejsce w przedmiotowej sprawie.

Reasumując, mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że wydatkowanie przez Pana przychodu uzyskanego ze sprzedaży udziału w nieruchomości (Nieruchomości 1), począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie trzech lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, na nabycie udziału w nieruchomości (Nieruchomości 2) w ramach zwolnienia z długu, w której realizował i realizuje Pan własne cele mieszkaniowe (zamieszkiwał/zamieszkuje Pan w niej), uprawnia Pana do skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 131 w związku z art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,  gdyż - jak Pan wskazał - już od momentu sprzedaży udziału w Nieruchomości 1, zamiarem Pana było przeznaczenie kwoty otrzymanej ze zbycia (w całości lub w części) na zakup Udziału w Nieruchomości 2; od dłuższego czasu zamieszkiwał Pan w Nieruchomości 2 – nieruchomość ta stanowiła dla Pana centrum interesów życiowych.

Powyższe zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 131 w zw. z art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie obejmowało taką część dochodu uzyskanego z tytułu odpłatnego zbycia udziału w nieruchomości, jaka proporcjonalnie będzie odpowiadała udziałowi wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w osiągniętym z odpłatnego zbycia przychodzie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu opisu sprawy przedstawionego we wniosku, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651).