Zwalczanie opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych – rozwiązania prawne

Zastrzeganie odległych terminów zapłaty, a także niedotrzymywanie tych już umówionych może utrudnić prowadzenie działalności gospodarczej. Istnieją jednak instrumenty przeciwdziałające takim negatywnym zjawiskom. Są one uregulowane w ustawie z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Przepisy te mają na celu ochronę słabszych ekonomicznie podmiotów od narzucania im przez silniejsze podmioty niekorzystnych warunków handlowych odnoszących się do terminów płatności. W niniejszej publikacji wskazujemy, jak je stosować w praktyce.

1. Słowo wstępu

Opóźnienia w płatnościach od zawsze towarzyszą transakcjom handlowym. W sytuacji pogorszenia koniunktury gospodarczej zjawisko to jednak zdecydowanie przybiera na sile. Co więc ma zrobić przedsiębiorca zawierający umowę, wedle której w zamian za dostarczone towary lub wykonane usługi powinien otrzymać wynagrodzenie. Uzyskanie zapłaty przed dostarczeniem towaru lub wykonaniem usługi jest rzadkim wyjątkiem w obrocie gospodarczym, a normą jest udzielanie odroczenia terminu płatności (tzw. kredytu kupieckiego). Zastrzeganie odległych terminów zapłaty, a także niedotrzymywanie tych już umówionych może utrudnić prowadzenie działalności gospodarczej. Istnieją jednak instrumenty przeciwdziałające takim negatywnym zjawiskom. Są one uregulowane w ustawie z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 893 ze zm., dalej: ustawa), która wdraża postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/7/UE z 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (Dz.Urz.UE.L.2011.48.1). Przepisy te mają na celu ochronę słabszych ekonomicznie podmiotów od narzucania im przez silniejsze podmioty niekorzystnych warunków handlowych odnoszących się do terminów płatności.

Omawiana regulacja zawiera szereg rozwiązań mających sprawić, by (podmiotom dokonującym zakupu towarów lub usług i zobowiązanym do spełnienia świadczenia pieniężnego) nie opłacało się zwlekać z zapłatą. Niewątpliwie najistotniejsze z nich i najbardziej znane rozwiązanie to „”, które są wyższe od standardowych odsetek ustawowych. Co więcej, odsetki te płacone są (oczekującym na świadczenie pieniężne podmiotom dostarczającym towar lub wykonującym usługę) nie tylko wtedy, gdy wystąpi opóźnienie w płatności ponad ustalony termin, lecz także gdy termin zapłaty - -