Wyrok SN z dnia 7 października 2020 r., sygn. V CSK 603/18

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888 § 1 k.c.). Tego rodzaju czynność prawna jest dokonywana wyłącznie po to, by nastąpiło przysporzenie majątkowe na rzecz innej osoby bez żadnego ekwiwalentu (causa donandi). W umowie darowizny causa przysporzenia jest nie tylko przesłanką ważności czynności prawnej, ale musi być objęta treścią czynności prawnej, gdyż inaczej czynność nie dochodzi do skutku. Jest to więc czynność kauzalna materialnie (zależność przysporzenia od causa) i formalnie (ujawnienie causa w treści czynności prawnej). Ma to zasadnicze znaczenie dla rozkładu ciężaru dowodu i ten, kto wywodzi skutki prawne z takiej czynności prawnej jest obowiązany do udowodnienia zarówno istnienia, jak i prawidłowości causa.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Władysław Pawlak (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN Monika Koba

‎SSN Paweł Grzegorczyk

w sprawie z powództwa S. K. ‎przeciwko K. K. i M. K. ‎o zapłatę, ‎po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 7 października 2020 r., skargi kasacyjnej pozwanych od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 20 listopada 2017 r., sygn. akt […],

1. oddala skargę kasacyjną;

2. zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 11250 (jedenaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt) zł, tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powód S. K. domagał się zasądzenia od pozwanych K. K. i M. K. solidarnie kwoty 565 000 USD z odsetkami ustawowymi od dnia 7 lipca 2016 r.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa podnosząc, że sporna kwota została przez powoda darowana pozwanemu, który jest jego synem, zaś pozwaną nie łączył z powodem żaden stosunek prawny.

Wyrokiem z dnia 20 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w J. uwzględnił powództwo w stosunku do pozwanego K. K., a wobec pozwanej M. K. je oddalił, rozliczając koszty procesu i koszty sądowe.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód mieszkał przez 30 lat w USA i po podjęciu decyzji o powrocie do Polski umówił się z pozwanym, że środki finansowe uzyskane ze sprzedaży nieruchomości w USA przekaże na jego rachunek bankowy i pozwany będzie mógł z nich korzystać, z tym zastrzeżeniem, że po powrocie do Polski pozwany zwróci mu te pieniądze. Pozwany jeszcze przed transferem środków pieniężnych przedstawił powodowi różne propozycje ich wykorzystania, m.in. jako pożyczkę firmie, której był właścicielem lub na zakup nieruchomości w celach inwestycyjnych. W okresie od maja do listopada 2015 r. powód przelał na konto pozwanego łącznie kwotę 565 000 USD. W maju 2015 r. i w kwietniu 2016 r. pozwany złożył w Urzędzie Skarbowym (US) deklaracje podatkowe, w których zgłosił otrzymanie od powoda w formie darowizny łącznie kwoty 1 825 248 zł. Z tych środków pozwani sfinansowali nabycie do ich majątku wspólnego, m.in. dwóch mieszkań w W. Po przyjeździe do Polski powód dowiedział się, że mieszkania stanowią własność pozwanych. W odpowiedzi na wezwanie do zwrotu przekazanych pieniędzy, pozwany zaproponował powodowi obciążenie na jego rzecz jednego z tych mieszkań dożywotną służebnością.