Za święta przypadające w soboty 25 grudnia 2021 r. i 1 stycznia 2022 r. trzeba oddać pracownikom dodatkowe dni wolne

Pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia (25 grudnia 2021 r.) i Nowy Rok (1 stycznia 2022 r.) przypadają w soboty. Pracodawcy muszą więc wyznaczyć pracownikom, którzy sobotę mają wolną z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, inny dzień wolny od pracy. Powinni to zrobić w ramach okresu rozliczeniowego, w którym występują te święta.

Obowiązek oddania dnia wolnego za święto przypadające w sobotę wynika z tego, że taki dzień jest traktowany jako dzień wolny z tytułu święta. Natomiast pracownikom trzeba jeszcze zapewnić dzień wolny z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Pracownicy nie korzystają bowiem z dnia wolnego z takiego tytułu, jeżeli święto przypada w sobotę. Nie będą mieli zatem zachowanego przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Dotyczy to przede wszystkim pracowników, którzy mają wyznaczoną sobotę jako dzień wolny z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy.

W przypadku pracowników, którzy pracują w różnych dniach - od poniedziałku do soboty lub niedzieli - zgodnie z obowiązującymi ich harmonogramami czasu pracy, fakt, że w danym okresie rozliczeniowym święto przypada w sobotę, pracodawca powinien uwzględnić już w samym harmonogramie czasu pracy - ustalając prawidłowo wymiar czasu pracy oraz minimalną liczbę dni wolnych. Jeśli pracodawca to zrobi, pracownik nie będzie miał roszczenia o dodatkowy dzień wolny z tytułu święta przypadającego w sobotę, gdyż pracodawca uwzględnił ten fakt w stworzonym harmonogramie czasu pracy.

Przepisy prawa pracy nie narzucają konkretnego terminu wykorzystania dnia wolnego w zamian za święto przypadające w wolną sobotę. Wskazują tylko ramy czasowe, do kiedy trzeba udzielić takiego dnia wolnego. Nie nakazują również, aby cała załoga z tej samej firmy odebrała wolne w jednakowym terminie. Decyzję w tym zakresie podejmuje pracodawca. Nic zatem nie stoi na przeszkodzie, aby poszczególni pracownicy wykorzystywali dni wolne w różnych terminach.

Wyznaczanie dnia wolnego za święto przypadające w sobotę

Pracodawca, wyznaczając pracownikowi dzień wolny za święto przypadające w sobotę, powinien:

Krok 1. Wyznaczyć dzień wolny w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym występuje święto

Wyznaczenie dnia wolnego może nastąpić przed świętem występującym w sobotę lub po nim, byleby nastąpiło w ramach okresu rozliczeniowego, w którym przypada to święto.

PRZYKŁAD

W firmie obowiązuje 3-miesięczny okres rozliczeniowy, który przypada od 1 października do 31 grudnia 2021 r. Pracownicy mają wolne soboty z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Pracodawca powinien im zatem wyznaczyć dzień wolny za święto w sobotę 25 grudnia 2021 r. Pracodawca zaplanował taki dzień wolny w piątek 31 grudnia 2021 r. Natomiast w kolejnym okresie rozliczeniowym, od 1 stycznia do 31 marca 2022 r., za święto przypadające w sobotę (1 stycznia 2022 r.) wyznaczył pracownikom dzień wolny w piątek 7 stycznia 2022 r. Takie postępowanie pracodawcy jest prawidłowe.

Nie jest dopuszczalne udzielanie dnia wolnego w innym okresie rozliczeniowym, ponieważ czas pracy pracownika rozliczamy w obrębie danego okresu rozliczeniowego.

Krok 2. Wskazać pracownikowi cały dzień wolny za święto przypadające w sobotę

Za święto występujące w sobotę nie można wyznaczyć pracownikom wolnego polegającego na skróceniu pracy o parę godzin w kilku dniach, w łącznym wymiarze 8 godzin. Pracownik musi mieć oddany cały dzień wolny, aby zachować przeciętnie 5-dniowy tydzień pracy.

PRZYKŁAD

Pracodawca wyznaczył pracownikom, którzy pracują po 8 godzin od poniedziałku do piątku w systemie podstawowym, za święto przypadające w sobotę 1 stycznia 2022 r. wolne 24 grudnia 2021 r. w wymiarze 4 godzin i wolne 27 grudnia 2021 r. w wymiarze również 4 godzin. Takie postępowanie pracodawcy jest nieprawidłowe. Pracownicy nie mieli bowiem wyznaczonego całego dnia wolnego, tylko 2 dni częściowo wolne.

Krok 3. Poinformować pracowników, w sposób przyjęty w zakładzie pracy, o wyznaczeniu dnia wolnego

O tym, jaki dzień został wyznaczony jako wolny za święto przypadające w sobotę, trzeba poinformować pracowników, np. przekazując im taką informację pocztą elektroniczną lub wywieszając informację na tablicy ogłoszeń. Wyznaczenie dnia wolnego za sobotę nie musi natomiast zostać wprowadzone do przepisów wewnątrzzakładowych, np. regulaminu pracy czy układu zbiorowego pracy.

Zwolnienie lekarskie a dzień wolny za święto w sobotę

W praktyce często występują sytuacje, które powodują wątpliwości dotyczące udzielania dnia wolnego za święto przypadające w sobotę.

Jeżeli pracownik korzysta ze zwolnienia lekarskiego w dniu, który został wyznaczony jako dzień wolny za święto, to nie trzeba mu wyznaczać innego dnia wolnego. Zwolnienie lekarskie nie wpływa na odbiór dnia wolnego, ponieważ nie obniża wymiaru czasu pracy pracownika. Pracownik korzysta bowiem z tego zwolnienia w dniu wolnym od pracy. Natomiast w sytuacji gdy pracownik korzystał ze zwolnienia lekarskiego w okresie, w którym święto przypada w sobotę, to i tak trzeba mu oddać dzień wolny za święto występujące w sobotę. Nieudzielenie pracownikowi po powrocie ze zwolnienia lekarskiego innego dnia wolnego w zamian za święto przypadające w sobotę (zgodnie z ustaleniami obejmującymi wszystkich pracowników danego pracodawcy) spowoduje przekroczenie przeciętnej tygodniowej liczby godzin na koniec okresu rozliczeniowego. W praktyce pracownik przepracuje o 1 dzień za dużo.

WAŻNE

Pracownik korzystający ze zwolnienia lekarskiego w okresie, w którym święto przypada w sobotę, ma prawo do dnia wolnego za święto występujące w sobotę.

Oddawanie dnia wolnego za święto w przypadku niepełnoetatowców

Dzień wolny za święto trzeba też oddać pracownikom niepełnoetatowym, którzy pracują od poniedziałku do piątku. Jeżeli nie otrzymają takiego dnia wolnego, nie będą mieli zachowanej zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Inaczej jest w przypadku niepełnoetatowców, którzy pracują tylko w niektóre dni tygodnia. Takim pracownikom najczęściej nie trzeba będzie zapewniać dnia wolnego za święto w sobotę, ponieważ będą mieli nawet więcej dni wolnych oprócz niedziel i świąt oraz dni wolnych z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, niż jest to wymagane.

PRZYKŁAD

Pracownik pracuje na 1/4 etatu w następujący sposób:

● wtorek - 5 godzin,

● środa - 5 godzin.

Pozostałe dni ma wolne. W takim przypadku w styczniu 2022 r. nie trzeba mu wyznaczać dnia wolnego za święto przypadające w sobotę (Nowy Rok). Święto to wpłynie jednak na wymiar czasu pracy pracownika i w styczniu 2022 r. będzie on miał do przepracowania 38 godzin (1/4 etatu x 152 godziny pracy w styczniu 2022 r. na pełny etat daje 38 godzin). Pracując we wskazany sposób, pracownik wypracuje 40 godzin (w styczniu 2022 r. przypadają bowiem 4 wtorki i 4 środy). Trzeba mu zatem zapewnić dodatkowe 2 godziny wolne. Można to zrobić np. poprzez obniżenie wymiaru czasu pracy w dowolny styczniowy wtorek lub środę o 2 godziny.

Udzielanie dnia wolnego dla pracowników sfery budżetowej

Dnia wolnego w związku ze świętami przypadającymi w soboty 25 grudnia i 1 stycznia należy również udzielić pracownikom zakładów opieki zdrowotnej pracującym od poniedziałku do piątku. Bez takich dni wolnych będą oni mieli za wysoki wymiar czasu pracy i o 2 dni wolne za mało, ponieważ ich również obowiązuje zasada przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy (art. 93 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej). To samo dotyczy pracowników samorządowych, których czas pracy regulują co do zasady przepisy Kodeksu pracy, oraz pracowników urzędów państwowych, którzy wykonują swoją pracę od poniedziałku do piątku.

Inaczej jest w przypadku nauczycieli. Święto przypadające w sobotę nie uprawnia ich do dodatkowego dnia wolnego. Nauczycieli obowiązuje bowiem 5-dniowy tydzień pracy, przy czym święto występujące w dniu wolnym od pracy nie obniża obowiązującego nauczyciela wymiaru czasu pracy (art. 42 ust. 1 Karty Nauczyciela). Regulacje zawarte w Karcie Nauczyciela są w tym zakresie wyczerpujące i w tym przypadku nie stosuje się posiłkowo Kodeksu pracy.

PODSTAWA PRAWNA:

art. 130, art. 147 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320, ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162

art. 1 pkt 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1920

art. 93 ust. 1 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 711, ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1773

art. 42 ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762

art. 43 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282, ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834

Marek Skałkowski

prawnik, ekspert z zakresu prawa pracy, redaktor naczelny MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń, były pracownik działu porad prawnych Państwowej Inspekcji Pracy