Nowe zasady tworzenia i funkcjonowania kas zapomogowo-pożyczkowych w zakładach pracy

Od 11 października 2021 r. zasady tworzenia, organizowania, działania oraz likwidacji kas zapomogowo-pożyczkowych będzie regulować ustawa z 11 sierpnia 2021 r. o kasach zapomogowo-pożyczkowych  (dalej: ustawa o KZP). Zastąpiła ona poprzednio obowiązujące w tym zakresie rozporządzenie w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy. Ta regulacja przestanie obowiązywać wraz z wejściem w życie nowej ustawy o KZP, lecz wiele zawartych w niej rozwiązań znalazło swoje miejsce w nowym akcie prawnym w postaci niezmienionej, a część - po modyfikacji. Nowością jest przede wszystkim umożliwienie tworzenia kas nie tylko pracownikom, ale każdemu, kto wykonuje pracę zarobkową u danego pracodawcy, a także m.in.: nałożenie na zarząd obowiązku doręczenia uchwały o skreśleniu z listy członkowi, którego ona dotyczy, wraz z uzasadnieniem, wskazanie terminu skuteczności uchwał przyjętych przez walne zgromadzenie czy nadanie zarządowi prawa do czasowego zawieszenia obowiązku wpłacania miesięcznych wkładów członkowskich lub rat pożyczek.

Nowa ustawa o KZP nie wprowadza rewolucji, lecz dostosowuje instytucję KZP do aktualnych rozwiązań prawno-technologicznych, a zwłaszcza poszerzonej od 1 stycznia 2019 r. grupy osób, które mogą korzystać z prawa do tworzenia i wstępowania do związków zawodowych, a tym samym do tworzenia kas zapomogowo-pożyczkowych. Od tego dnia w skład tej grupy wchodzą nie tylko pracownicy, ale każdy, kto wykonuje pracę zarobkową w rozumieniu art. 1¹ pkt 1 ustawy związkowej. O ile znalazło to odzwierciedlenie w art. 39 ustawy związkowej, o tyle w rozporządzeniu Rady Ministrów z 19 grudnia 1992 r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy (dalej: rozporządzenie) już nie.

Ustawodawca podjął decyzję o przyjęciu ustawy o KZP zamiast nowelizowania rozporządzenia oraz przenoszenia jego przepisów, po aktualizacji, do ustawy związkowej. Według uzasadnienia do projektu ustawy o KZP przemawiały za tym m.in. następujące argumenty: